منطقه حفاظت شده بهرام گور در استان فارس از محدوده هایی به شمار می رود که از لحاظ زیستگاه طبیعی،محیطی مطلوب برای گونه های خاصی از جانوران محسوب می شود،اما علیرغم چنین اهمیتی،تکاپو برای کشف معدن، حیات را دراین خطه به مخاطره انداخته است.





به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،عرصه زیست محیطی فارس در طول یک ماهه گذشته آبستن حوادث تلخ بسیاری بوده است.


آتش سوزی جنگل های پاسارگاد و کشته شدن تعدادی از محیط بانان آنقدر تلخ و تاسف آور بوده که بدون تردید می توان این خطه از کشور را کاندیدای دریافت ناگوار ترین حوادث زیست محیطی در یک ماهه گذشته اطلاق کرد.


با وجود پشت سر گذاشتن حوادث تلخ مورد اشاره،ظاهرا قرار نیست مخاطرات زیست محیطی دست از سر این استان تاریخی و کهن بر دارد.


*سایه تهدید کشف معدن،بر حیات منطقه بهرام گور


از مدت ها پیش تکاپوی قابل توجهی در منطقه بهرام گور این استان با هدف کشف معادن شکل گرفته است،یقینا هر معدنی برای کشور،ظرفیت و ثروت ارزنده ای محسوب می شود که می توان از محل آن کسب درآمد کرد و به تبع با تزریق آورده مالی چنین منابع خدادادی،بخشی از نیازهای مالی و اعتباری عرصه های دیگر را تامین نمود.


اما عقل سلیم و منطق حکم می کند در هزینه و فایده های چنین طرح ها و اقداماتی،اولویت ها و دغدغه های زیست محیطی نیز مورد توجه قرار گیرد.


همچنان که به کرات تاکید شده،سلامت زیست محیطی و حفظ آن از ضروریاتی است که باید در صدر اهداف و برنامه های مسئولان و دستگاه های اجرایی ذیربط قرا رگیرد.


لحاظ شدن اصل پنجاهم در قانون اساسی و تاکید بر ایفای نقش تمامی آحاد جامعه در حفظ و بقا حوزه محیط زیست موید اهمیتی است که برای این امر خطیر مد نظر قرارگرفته و حتی بخشی از قانون اساسی کشور نیز به این حوزه اختصاص یافته است.


لحاظ کردن پیوست زیست محیطی در کلیه فعالیت های عمرانی اقتصادی اصلی پذیرفته شده است که به دفعات مسئولان ارشد نظام مقدس جمهوری ایران بر آن تاکید ورزیده اند و به واقع این قاعده و چارچوب، رویه و الگویی است که بسیاری از کشورهای توسعه یافته دنیا به عنوان یک ضرورت غیر قابل کتمان و اجتناب ناپذیر،خود را مکلف و موظف به رعایت آن می دانند.


تلاش برای کشف معدن نیز از نمونه فعالیت های قابل توجهی به شمار می رود که انگیزه های مادی آن به برای کسب درآمد،از مولفه هایی است که باعث جذابیت آن برای سودآوری هر چه بیشتر می شود اما نیابد الزامات زیست محیطی را نیز در چنین عرصه هایی نادیده گرفت که در صورت عدم رعایت آن،عوارض و تبعات چنین سهل انگاری هایی می تواند منافع عمومی را نیز به مخاطره بیندازد.


برخی کارشناسان معتقدند تکاپوی کشف معدن در این محدوده(بهرام گور) حیات و بقا زیست محیطی گونه های جانوری را در این نقطه به مخاطره می اندازد و به واقع بازتاب تبعات چنین تصمیماتی در آینده به شکنندگی اکوسیستم طبیعی این منطقه منتهی می شود.


*حیات طبیعی گورخرها در نی ریز فارس با چالش مواجه می شود؟


یکی از گونه های جانوری که در این منطقه به بقا خود ادامه می دهند معطوف به گورخرهایی می شود که در محدوده نی ریز استان فارس و در زیستگاه های طبیعی این خطه زندگی می کنند.


با مطالعه و نگاهی اجمالی به موقعیت منطقه ای نی ریز استان فارس،به این واقعیت پی می بریم که خطه مذکور یکی از اصلی ترین زیستگاه های طبیعی گورخر ایرانی در کشور به شمار می رود که طبیعتا برای حفظ آن باید اقدامات و برنامه ریزی های لازم تنظیم و طراحی شود.


حضور گونه های جانوری دیگری همچون کاراکال،زاغِ بور،هوبره و...از دیگر نمونه جانداران و پرندگانی است که در این محدوده خاص زندگی می کنند که به واقع چنین تنوع و تکثری موید ارزش اکولوژیکی این منطقه از استان فارس به شمار می رود.


* گونه هایی که اکتشاف معدن،خطر انقراض آنها را در پی دارد


چندی پیش مرتضی مصلی نژاد ،کارشناس عرصه محیط زیست در گفتگویی با رسانه ها در تشریح تبعات و عوارض احتمالی ناشی از کشف معدن در این خطه از کشور عنوان داشت:یکی از چالش های اصلی زیست محیطی در برخی از مناطق کشور به فعالیت در حوزه کشف معادن باز می گردد.


به واقع فرآیند کشف معدن و جاده های منتهی به آن برای تسهیل دسترسی به چنین مراکز و کانون هایی از اصلی ترین مخاطراتی است که اکوسیستم و روال طبیعی حیات بسیاری از جانداران این خطه را تحت الشعاع قرار می دهد.


این کارشناس حوزه زیست محیطی می گوید:مدت ها است در منطقه بهرام گور طرح اکتشاف معدن در پنج نقطه از محدوده مذکور در دستور کار قرار گرفته و این در شرایطی است که پیش بینی می شود در صورت حصول این امر وضعیت اکوسیستم این منطقه تحت الشعاع قرار گیرد،موضوعی که برخلاف قوانین به نظر می رسد،زیرا اساسا دخالت در اکوسیستم طبیعی منطقه،مجاز نیست.


*احتمال تسری کویر از سیرجان فارس به اقلیم استان


یکی دیگر از مخاطراتی که با نابودی زیستگاه طبیعی نی ریز موسوم به بهرام گور در این خطه پیش بینی می شود،به احتمال تسری و گسترش کویر از منطقه سیرجان به اقلیم استان فارس معطوف می شود.


به واقع زیستگاه طبیعی و اکوسیستم بهرام گور همچون سد و حائلی است که احتمال تسری کویر خطه سیرجان را به مناطق آنسوی بهرام گور کاهش می دهد و نابودی و یا تخریب این منطقه می تواند بستر و زمینه را برای افزایش دامنه کویر تشدید کند.


*خطر کوچ حیات وحش بهرام گور


احمد رستگار،رئیس منطقه حفاظت شده بهرام گور و پارک ملی قطرویه نیز معتقداست:اجرای طرح کشف معدن مستلزم مطالعات و بررسی های هر چه بیشتر زیست محیطی است.


آنچنان که رستگار عنوان داشته:رایزنی ها و مکاتبات لازم میان محیط زیست و اداره کل صنعت،معدن و تجارت به عنوان متولی این طرح(کشف معادن)انجام شده و بر این موضوع تاکید شده که اجرای طرح،نیازمند مطالعات کارشناسی هر چه بیشتری خواهد بود.


این کارشناس و مقام مسئول معتقد است باید بررسی شود که ساخت معادن چه آسیبی به حیات زیست محیطی منطقه وارد می سازد.


وی عنوان می کند:برای انجام مطالعات باید چاه هایی به عمق 100 تا 150 متر حفر شود.


رستگار می افزاید:بیم آن می رود در صورت فعالیت معدن در این منطقه،میان آبشخور حیات وحش و زیستگاه فاصلیه ای ایجاد شود وبه تبع این امر باعث کوچ و مهاجرت گونه های جانوری و حیات وحش این خطه شود.


به هر ترتیب امید آن می رود مطالعات دقیق کارشناسی پیش از اجرای طرح،عملیاتی شود و در صورت قطعیت بروز و تحمیل خسارات زیست محیطی و آسیب به اکوسیستم منطقه ،ممانعت و مخالفت جدی با اجرای این طرح اعمال شود که یقینا ارزش و اهمیت حفظ حیات وحش و بقا زیست محیطی قابل مقایسه با درآمدهای اقتصادی ناشی از کشف معدن یا هر پروژه عمرانی دیگر نخواهد بود.