۲ خرداد ۱۳۹۵
پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: ۲۲ ماه MAY مصادف با دوم خردادماه از سوی سازمان ملل متحد روز جهانی تنوع زیستی (IDB- International Day for Biological Diversity) ، برای افزایش درک و آگاهی مردم جهان از اهمیت مسائل مربوط به تنوع زیستی نام گرفته است.


تنوع زیستی چیست؟

تنوع زیستی (Biological Diversity که به طور مخفف Biodiversity خوانده می شود) یعنی گوناگونی یا تنوع گیاهان و حیوانات و دیگر موجودات زنده در یک ناحیه یا منطقه خاص.






تنوع زیستی همچنین به معنای تعداد یا فراوانی گونه های زنده مختلف در یک منطقه خاص است. دانشمندان گاهی تنوع زیستی را اکوسیستم (منطقه ای طبیعی مشتمل بر مجموعه ای از گیاهان، حیوانات و سایر موجودات زنده در یک محیط خاص فیزیکی و شیمیایی) می نامند.

تمام موجوداتی که در یک اکوسیستم زندگی می کنند از جمله انسان، بخشی از شبکه حیات هستند. هرگونه پوشش گیاهی و هر موجودی نقش بسیار مهمی در چرخه حیات دارد. گیاهان، حیوانات و انسان ها در تعامل با یکدیگرند و بر اساس آنچه هر کدام ارائه یا تولید می کنند مانند غذا، سرپناه، اکسیژن و غنی سازی خاک به یکدیگر وابسته اند.

حفظ گستردگی تنوع گونه ها در هر اکوسیستم برای حفظ شبکه حیات و حفظ تمام موجودات زنده لازم است.


شعار روز جهانی تنوع زیستی در سال ۲۰۱۶ با عنوان «تعمیم و جریان سازی تنوع زیستی / حفظ پایداری مردم و معیشت آنها»انتخاب شده است.










اما تعمیم و جریان سازی تنوع زیستی چگونه به حفظ پایداری مردم و معیشت آنها کمک خواهد کرد ؟


تنوع زیستی پایه و اساس حیات بوده و حفظ آن و برای خدمات ارائه شده توسط اکوسیستم ضروری است. بنابراین تنوع زیستی زیربنای معیشت مردم و توسعه پایدار در تمام زمینه های زندگی بشر، ازجمله کشاورزی، جنگل داری، شیلات، گردشگری و غیره است.

ربشه کن نمودن فقر و مبارزه با گرسنگی یکی از مهمترین چالش های پیش روی جامعه جهانی در عصر حاضر است.

سرنوشت بشریت به شدت با تنوع زیستی در ارتباط بوده و حفاظت از تنوع زیستی به منظور کاهش فقر و دستیابی به توسعه پایدار ضروری است.

تنوع زیستی به دلیل کالاها و خدمات فراوانی که اکوسیستم ها از طریق ارائه منابع بیولوژیکی و خدمات اکوسیستمی در اختیار انسان قرار می هند برای کاهش فقر در سطح جهان از اهمیت بالایی برخوردار است.

زندگی بیش از ۳ میلیارد نفر در سراسر جهان به تنوع زیستی موجود در اکوسیستم های دریایی و ساحلی بستگی دارد و بیش از ۱٫۶ میلیارد نفر در جهان از طریق تنوع زیستی موجود در جنگل ها امرار معاش می کنند. بنابراین تخریب زیستگاه و از دست دادن تنوع زیستی معیشت میلیاردها نفر در سراسر جهان را بصورت مستقیم و غیر مستقیم تهدید می کند.

۷۰ درصد از مردم فقیر جهان در روستاها زندگی می کنند. مردم فقیر جهان به ویژه در مناطق روستایی ۹۰ درصد نیازهای خود از جمله غذا، سوخت، دارو، سرپناه و حمل و نقل را مستقیما از منابع بیولوژیک تامین می کنند.

تخریب محیط زیست و نابودی تنوع زیستی میزان دسترسی به غذا و درآمد خانوار را کاهش داده و در نتیجه منجر به افزایش فقر می گردد. مردم فقیر با هجوم بیشتر و بی ضابطه به باقیمانده منابع طبیعی برای بر طرف کردن نیازهای خود آنها را نیز از بین برده و روند افزایش فقر و گرسنگی شتاب بیشتری می یابد.


بنابراین حفاظت از تنوع زیستی به منظور کاهش فقر و دستیابی به توسعه پایدار ضروری است.


چه باید کرد؟


اقدامات و تلاش های گسترده ای باید در جهت دستیابی همزمان به توسعه، کاهش فقر و حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم های مرتبط صورت پذیرد.

اقدامات زیر باید توسط دولت ها صورت گیرد تا اهداف توسعه پایدار و حفظ تنوع زیستی محقق گردد.


مدیریت منابع زیستی:

استفاده مردم محلی از منابع طبیعی می بایست با تاکید بر مدیریت زیست محیطی و با کمک دانش بومی و سنتی اکوسیستم مربوطه انجام شود تا علاوه بر دسترسی مردم به خدمات اکوسیستم بر حفاظت از تنوع زیستی تاکید و بر اجرای آن نظارت شود.


افزایش آموزش و گسترش ارتباطات:

دولت ها می بایست آموزش های لازم در خصوص اهمیت حفظ تنوع زیستی و تاثیر آن در کاهش فقر را از دوران کودکی و در مدارس به کودکان ارائه دهند. این آموزش ها نقش مهمی را در حفاظت از تنوع زیستی و استفاده پایدار از منابع در نسل حاضر و نسل های بعد ایفا می کند.

همچنین دولت ها با گسترش ارتباطات موجب افزایش سطح آگاهی در بین طبقات مختلف جامعه و بویزه جوامع محلی شده و از این طریق می توانند در راستای اهداف توسعه پایدار گام بردارند.


تقسیم عادلانه سود حاصل از منابع تجدیدپذیر:

دولت ها می بایست ضمن رعایت مدیریت زیست محیطی در بهره برداری از منابع زیستی، سود حاصل از این بهره برداری را بطور عادلانه و منصفانه مابین جوامع وابسته به این منابع تقسیم کنند.

این اقدام می تواند با جلب مشارکت و دخیل نمودن افراد بومی ساکن زیستگاه های غنی از تنوع زیستی در طرح های گوناگون مبتنی بر توسعه پایدار برای آنها درآمدهای گوناگون ایجاد کنند.

این اقدام علاوه بر کاهش فقر در میان جوامع روستایی باعث میشود تا مردم محلی ضمن اینکه از تخریب و دست اندازی به اکوسیستم و تنوع زیستی خودداری می کنند و در زمینه حفاظت از منابع زیستی بعنوان منابع درآمد خود در مقابل انواع تهدیدها تلاش کنند.