تهران - ایرنا - کوشکی و دلبر دو یوزپلنگ نر و ماده ای هستند که به ترتیب از پناهگاه حیات وحش میاندشت و ذخیره گاه زیست کره توران به پارک پردیسان در تهران منتقل شده اند تا ناجی نسل در خطر انقراض خود باشند.





امروز در هوای برفی و سرد تهران، معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست، گری لوییس نماینده مقیم سازمان ملل در تهران، مورالی معاون دفتر عمران سازمان ملل، 13 تن از محیط بانان برگزیده زیستگاه یوز و جمعی از خبرنگاران در پارک پردیسان و در کنار ایستگاه تحقیقات و نگهداری یوزپلنگ آسیایی گرد هم آمدند تا روز جهانی این گربه سان ارزشمند را گرامی بدارند.

حدود 10سال پیش جامعه جهانی 4 دسامبر ( 13 آذر ) را به عنوان روز جهانی یوزپلنگ نامگذاری کرده است تا دنیا متوجه اهمیت حفاظت از این گونه ارزشمند شود که برپایی این روز به امروز یکشنبه (15 آذر) موکول شد.

دانه های ریز برف هوا را به حدی سرد کرده بود که خبرنگاران با دستانی یخ زده اما دلی گرم در صدد تهیه اخبار در مورد وضعیت کوشکی و دلبر دو یوزپلنگ نر و ماده مستقر در ایستگاه تحقیقات و نگهداری یوزپلنگ آسیایی بودند زیرا به اهمیت حفظ این گونه ارزشمند پی برده اند.

کوشکی و دلبر دو یوزپلنگ نر و ماده ای هستند که به ترتیب 10 آذر 93 از پناهگاه حیات وحش میاندشت و 11 آذر 93 از ذخیره گاه زیست کره توران به پارک پردیسان تهران منتقل شدند، این دو گونه ارزشمند با هدف تکثیر در اسارت و انجام تحقیقات بر روی رفتار گربه سانان به این مکان منتقل شدند.
کوشکی یوزپلنگ نر بهمن ماه 1386 در 4 ماهگی و دلبر یوزپلنگ ماده فروردین 1390 در سه ماهگی به اسارت در آمدند که بعد از این و با توجه به اهمیت حفاظت از این گونه های ارزشمند و در خطر انقراض بودن آنها معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری اداره کل استان سمنان اقدام به ایجاد مرکز تکثیر یوزپلنگ کردند.


بر این اساس در خرداد 1390 اولین طرح ایجاد مرکز تکثیر ارایه شد و در شهریور 1391 این طرح برای ' شان مک کویین ' کارشناس ایرلندی گربه سانان نظر ارسال شد و وی نظر نهایی خود را بر روی این طرح ارایه داد که از تیرماه همان سال کار ساخت این مرکز تحقیقاتی در پارک پردیسان آغاز شد.
این سایت دارای 6 فضای مجزا است که با هدف ، تکثیر در اسارت، نگهداری از این دو یوز و همچنین پذیرایی از هر یوزپلنگ آسیایی دیگر که شاید در آینده به هر دلیل غیر قابل پیش بینی توان ادامه حیات در زیستگاه طبیعی اش را از دست بدهد، طراحی و ساخته شده است.

بعد از اتمام این مرکز دو یوزپلنگ نر و ماده به آن منتقل شدند و اکنون در شرایط بسیار خوبی به سر می برند.

البته شواهد امر حاکی از آن است که این مرکز تحقیقاتی با در اختیار داشتن فقط یک جفت یوزپلنگ آسیایی احتمالا شانس بالایی برای تکثیر نخواهد داشت، علاوه بر این کمبود اطلاعات در مورد این زیر گونه خاص همچنان یکی از محدودیت های بزرگ در این مسیر است.

البته علاوه بر تکثیر در اسارت این مرکز هدف دیگری نیز دارد و آن شناساندن این گونه ارزشمند به مردم و بالا بردن آگاهی عموم در مورد ارزش حفاظت از این گربه سان است که تا به امروز نیز موفق بوده است.

امروز مراسم گرامیداشت روز جهانی یوزپلنگ که با حضور معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست، گری لوییس نماینده مقیم سازمان ملل در تهران و مورالی معاون دفتر عمران سازمان ملل در کنار ایستگاه تحقیقات و نگهداری یوزپلنگ آسیایی برگزار شد.

در ابتدای این مراسم که به صورت گفت و شنود میان مسوولان و حاضران در جمع آغاز شد ابتکار گفت: مطالعاتی که بر روی این دو یوزپلنگ در این ایستگاه انجام می شود بسیار ارزشمند است و می تواند منجر به دستیابی ما به فناوری تکثیر در اسارت شود.

وی افزود: چون یوزپلنگ در صدر هرم قرار دارد از این رو حفاظت از آن منجر به حفاظت از سایر گونه های موجود در زیستگاه های آنها می شود در واقع گونه ای چتری است.

همچنین هومن جوکار مدیر طرح حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: 14 سال از پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در کشور می گذرد و در این مدت زیستگاه های یوز دستخوش تغییر نشده و به علت حفاظت کامل هیچ عامل توسعه ای در آنها اتفاق نیفتاده است.


وی تاکید کرد: جمعیت یوزپلنگ در زیستگاه های شمالی نسبت به جنوبی بیشتر شده که تمام اینها نتیجه زحمت و تلاش 120 محیط بانی است که در زیستگاه های یوز مشغول به فعالیت هستند، وسعت زیستگاه های یوز 6 میلیون هکتار یعنی یک سوم وسعت مناطق حفاظت شده تحت پوشش سازمانمحیط زیست است بنابراین حفاظت از این عرصه با این تعداد محیط بان قطعا کار دشواری است.
در ادامه ایمان معماریان دامپزشک کلینیک دامپزشکی سازمان محیط زیست گفت: کوشکی و دلبر بعد از انتقال به پردیسان یکبار جفت گیری داشتند که منجر به باردار شدن دلبر شد اما به علت مشکلات عفونی که دلبر داشت جنین سقط شد اما اکنون مداوا انجام شده و مشکل این ماده یوز برطرف شده است.

وی افزود: معمولا یوزپلنگ ها مشکلات کلیوی دارند که دلبر نیز از این مشکل دور نمانده است اما کاملا تحت کنترل است و برای بارداری مجدد مشکلی ایجاد نمی کند.

معماریان گفت: تا پیش از انتقال کوشکی و دلبر به ایستگاه تحقیقات و نگهداری یوزپلنگ آسیای اطلاعاتی از نحوه رفتار آنها در اختیار نداشتیم اما امروزه به اطلاعات زیادی دست یافته ایم که نشان می دهد یوزپلنگ آسیایی تفاوت بسیار زیادی در رفتار و ژنتیک با یوزپلنگ آفریقایی دارد، حتی سطح گلبول های قرمز و سفید این دو متفاوت است و آنزیم های صفرایی و کبدی متفاوتی دارند.
وی ادامه داد: اگر دلبر در آن زمان به تهران منتقل نمی شد قطعا از بین می رفت اما اکنون با مداوایی که برای آن انجام شده در سلامت به سر می برد.


*** یوزپلنگ

یوزپلنگ یا یوز در گذشته در بیشتر مناطق آفریقا و گستره وسیعی از آسیای مرکزی و شبه قاره هند یافت می شد، اما امروزه با کاهش شدید جمعیت روبرو شده است. از میان دو زیرگونه اصلی یوزپلنگ، یکی از زیر گونه ها با نام ' یوزپلنگ آسیایی' شناخته می شود که در خطر جدی انقراض قرار دارد و فقط حدود 50 قلاده از آن در دشت های مرکزی ایران وجود دارد از این رو به آن یوزپلنگ ایرانی هم می گویند.