زیست نیوز- در حال حاضر به طور میانگین در هر خانه ای یک دستگاه رایانه وجود دارد و بیشتر مردم تلفن همراه دارند ولی آیا تاکنون فکر کردید میلیونها رایانه و تلفن همراهی که از رده خارج می شوند به کجا می روند؟
زباله الکترونیکی به دستگاه های الکترونیکی مصرف شده و قطعات آنان همچون تلفن ها و رایانه ها ، لوح فشرده وموارد دیگر گفته می شود که حاوی فلزات خطرناکی مانند سرب، کادمیوم و جیوه هستند . این زباله ها درصورت رهاسازی در طبیعت پس از پایان عمر مفید و بازیافت نشدن صحیح ، آلوده کننده خطرناک محیط زیست به شمار می روند.
به نقل از ایرنا، بر اساس اعلام پایگاه خبری آی سی تی ای، آمار دقیقی از وضعیت زباله های الکترونیکی در ایران در دست نیست اما عمر مفید این تجهیزات و کالاها در جهان 2 تا 3 سال و احتمالا در ایران تا 5 سال است .
کشورهای توسعه یافته و در راس آن ها آمریکا بزرگ ترین تولیدکننده این تجهیزات به شمار می روند و گاهی دیده می شود که این دستگاه ها پس از مصرف به کشورهای جهان سوم ارسال می شوند.
این در حالی است که کارشناسان همواره نسبت به مخاطرات ناشی از زباله های الکترونیکی و الکتریکی و بیماری های ناشی از انتشار انواع مواد خطرناک موجود در این دستگاه ها هشدار می دهند .
ˈ محمد جواد محمدی زاده ˈ معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست دراین مورد گفت : پسماندهای الکترونیکی یک پدیده جدید و نوظهور در جهان است به گونه ای که امروزه استفاده از لپ تاپ و رایانه در منازل و ادارات جزو ضروریات شده است . ولی باید دانست این وسایل الکترونیکی پس از خراب شدن و بلااستفاده شدن به عنوان پسماند در محیط زیست باقی می مانند .
به گفته وی تاکنون در سازمان حفاظت محیط زیست نقشه راه مدیریت اجرایی پسماندها برای 31 استان کشور تدوین و به تمام دستگاه ها ابلاغ شده که این شامل پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی هم می شود.
از سوی دیگر به نظر می رسد که مسئولان سازمان محیط زیست تنها به تهیه نقشه راه پسماندها اکتفا نکردند بلکه آیین نامه و ضوابط اجرایی مدیریت پسماندهای الکتریکی را نیز تهیه و ارایه کرده اند .
ˈ فرهاد پورسخا ˈ مدیر دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست در این مورد گفت : در حال حاضر سازمان حفاظت محیط زیست آیین نامه و ضوابط اجرایی مدیریت پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی را تدوین کرده است و این آیین نامه مورد تصویب کمیسیون زیربنایی دولت نیز قرار گرفته و به سراسر کشور ابلاغ شده است .
وی اظهار داشت: دراین آیین نامه رویه یکنواخت مدیریت پسماند الکترونیکی و الکتریکی مشخص شده و تمام نهادهای ذیربط ملزم به رعایت آن هستند.
پورسخا افزود: همچنین بخش خصوصی برخی از استان ها برای مدیریت این نوع پسماند تقاضا داده اند که در این راستا شهرداری خراسان رضوی در سایت بازیافت خود اقدام به ایجاد خطی جداگانه برای پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی کرده و استان اصفهان هم در حال انجام این کار در یکی از شهرک های صنعتی این استان است.
به گفته وی این نوع پسماندها در پسماندهای خانگی - شهری جای می گیرند بنابراین داشتن رویه مناسبی برای نحوه جمع آوری و تفکیک آنها از مبدا ، اصلی است که باید مورد توجه بخش های ذیربط به خصوص شهرداری ها قرار گیرد.
پورسخا گفت: در حال حاضر آمار روزانه ای از میزان پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی در کشور وجود ندارد اما آمارها نشان می دهد روزانه 48 هزار تن پسماند خانگی - شهری در کشور تولید می شود که 150 گرم بالاتر از سرانه جهانی است .
بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی کمیسیون سخت افزار نظام صنفی رایانه ای، در ایران بیش از چهار میلیون رایانه غیرقابل استفاده وجود دارد و هر رایانه رومیزی دارای 32 درصد پلاستیک، نزدیک به هفت درصد سرب، 41 درصد آلومینیوم ، شصت و یک صدم ( 61 / 0 ) درصد طلا، دو دهم ( 2/0 ) درصد آهن، نه صد و هشتاد و یک هزارم ( 981/0) درصد نقره و مقادیری فلزات سنگین و خطرناک مانند کادمیوم، جیوه و آرسنیک است.
به اعتقاد کارشناسان بدون شک بازیافت و جدا سازی این تعداد رایانه حجم عظیمی از عناصر ارزشمند و عناصر خطرناک به همراه خواهد داشت که باید با برنامه ریزی و نظارت کامل علمی انجام شود .
این در حالی است که دفن یا سوزاندن روش های مناسبی برای امحای زباله های الکترونیکی نیست زیرا به کارگیری آنها سبب ورود عناصر سنگین به آب های زیرزمینی و گازهای سمی به محیط زیست می شود.
با توجه به اهمیت این موضوع در سال 2008 وزرای 170کشور جهان در اندونزی گرد هم آمدند تا راه های بازیافت زباله های خطرناک از جمله زباله های الکترونیک را بررسی کنند. زیرا نه تنها این زباله ها عوارض زیادی برای محیط زیست دارند بلکه بازیافت غیر اصولی آنها نیز خطراتی را در پی دارد و هم اکنون در برخی از کشورهای جهان سوم منجر به آلودگی های گسترده زیست محیطی شده است.
طبق معاهده ای که سازمان ملل در سال 1989 برای کنترل روند صادرات زباله های خطرناک از کشورهای توسعه یافته به کشورهای فقیر اعلام کرد ، هر کشوری می تواند به طور یکجانبه واردات این کالاها را ممنوع کند و کشورهای صادر کننده باید موافقت کشور وارد کننده را جلب کنند.
آمریکا هیچگاه این قرار داد را امضا نکرد و کشورهایی همچون چین به امید دستیابی به درآمدی ناچیز از محل بازیافت این تجهیزات از امضای این قرار داد خودداری کرد. هم اکنون 70 درصد رایانه ها و تلفن های همراه جهان در چین بازیافت می شود.