نام علمی : trapelus ruderatus
نام انگلیسی : persian agama
نام فارسی : آگامای ایرانی


مشخصات: فرم فلس هاي پشتي يكنواخت نيست؛ پشت و پهلوها آميخته با فلسهاي در اندازه هاي متفاوت؛ فلس هاي شكمي بطور مشخص تيغه دار؛ اندازه بزرگترين پولك هاي پشتي حدوداً دو برابر پهناي پولك هاي كوچك مجاور؛ نرها داراي كيسه گلويي توسعه بافته.

رنگ آميزي: پشت به رنگ خاكستري تيره يا روشن، مايل به حنايي، داراي چند رديف طولي از لكه هاي تيره كه در نابالغ ها مشخص تر است؛ در نرها پشت و پهلوها با خال هاي سفيد ؛ بعضي نمونه ها يك رديف از لكه هاي روشن در امتداد ستون مهره ها دارند؛ دم با نوارهاي عرضي تيره؛ روي سر و گردن داراي نوارهاي تيره، در اطراف گردن داراي دو نوار تيره كه يكي از گوش مي گذرد و تا چشم امتداد يافته و ديگري تا بعد از چشم نيز كشيده ده است.

زيستگاه: نواحي بياباني گرم و خشك، در شنزارها، حاشيه و يا روي تپه هاي شني؛ همراه با پوشش گياهي اندك شامل بوته هاي كوچك خاردار، و گاهي با درختچه هاي پراكنده.
عادات و رفتار: روزها فعالند؛ بيشتر لابلاي شاخ و برگ هاي بوته ها و درختچه ها ديده مي شوند؛ از بند پايان مختلف نظير حشرات و عنكبوتيان، و گاهي از مواد گياهي تغذيه مي كنند.

پراكندگي جهاني: ايران،عراق،كويت،عربستان، اردن و سوريه.

اندازه: نوك پوزه تا مخرج 97 ميليمتر دم 147 ميليمتر.

ملاحظات: اين گونه توسط رستگار پوياني (2000) از T.persicus به T.runderatus تغيير نام يافت. از اين گونه دو زير گونه توصيف شده است، زير گونه T.r.fieldi كه رنگ آميزي پشتي شامل طرحي از نوارهاي طولي تيره و روشن، و يك نوار مشخص هر چند كمرنگ در ناحيه پشت؛ محل نمونه تيپيك اين زير گونه از شمال شرقي عربستان سعودي، بين القيسومه و تورايف مي باشد. زير گونه T.r.runderatus در ناحيه مياني پشتي، قسمت پيشين ردي طولي از لكه هاي بيضي چشمي، متصل به هم كه نوار موجي خاكستري يا بنفش كمرنگ را روي گردن و پشت تشكيل مي دهند و توسط نوارهاي قهوه اي حاشيه دار شده اند؛ محل نمونه تيپيك اين زير گونه از ايران، استان بوشهر، بين بندر گناوه و براز جان است(25 كيلونتري شرق بندر گناوه به طرف برازجان.


منبع: irandeserts.com