کاسکو یا طوطی خاکستری آفریقایی پرندهای محبوب در کشورهای اروپایی و بسیاری از کشورهای دیگر جهان است، علت محبوبیت این پرنده، هوش سرشار و قدرت سخنگویی و تقلید صدای این پرنده میباشد و شاید به یقین بتوان گفت که این پرنده بهترین پرنده تقلید کننده صدا در جهان میباشد که به راحتی میتواند بیش از صدها واژه را به خاطر سپرده و تکرار نماید وبا این کار باعث شادی و خوشحالی صاحبان خود گردد. این پرنده در محیط زیست طبیعی خود پرندهای خجالتی و ترسو است. طوطی خاکستری آفریقایی و یا به تعبیری دیگر کاسکو از سالیان دور به عنوان پرنده اهلی در قصرهای پادشاهان و خانههای طبقات مختلف مردم جامعه نگهداری میشدهاست و رومیان اولین ملتی در جهان هستند که در باره این پرنده مطالبی نوشتهاند.
این پرنده در اصل پرندهای وحشی است که در قاره آفریقا زندگی میکند و از قرنها پیش مورد توجه آدمی قرار گرفته و تلاشهای زیادی برای اهلی کردن و آموزش دادن پرنده صورت گرفتهاست.امروزه کاسکوها توسط پرورش دهندگان دست آموز شده و به پرندهای خانگی و سرگرم کننده و جالب تبدیل شدهاست با این حال به دلیل آنکه عملکردی غیر قابل پیش بینی دارند نباید به آنان زیاد اطمینان کرد.کاسکوهایی که از حیات وحش به جمع انسانها آورده میشوند نیازمند صبر و کوشش بسیار برای آموزش و تطبیق با محیط تازه هستند. کاسکوها بسیار قوی هستند در صورت عصبانیت میتوانند گاز بگیرند و یا پنجه بکشند.
این پرنده یکی از اعضای تبار پستاسی Psitacidac میباشد که همانند سایر طوطیان از بدنی استوار ولی نرم تشکیل شده به طوری که پرنده میتواند با منقار خود به راحتی به تمام اجزای بدن خود دسترسی داشته باشد و تا ۱۸۰ درجه سرخود را برگرداند. اندازه بدن طوطی خاکستری آفریقایی بسیار متفاوت است و در گونههای کوچک ۱۲ سانتی متر ودر گونههای بزرگ تا ۱۰۰ سانتی متر میرسد و وزن آن در حدود ۴۰۰ گرم است رنگ پر وبال آن خاکستری است و در نژاد کنگو رنگ دم آن سرخ رنگ است، دمگاه به رنگ خاکستری روشن و لبههای بال سیاه رنگ و پاها خاکستری تیره هستند. رنگ منقار پرنده سیاه و رنگ چشم پرنده بالغ زرد روشن و هردو جنس نر و ماده از نظر ظاهری شبیه به هم میباشند. این پرنده در طول زندگی زاد و ولد میکند و معمولاً در حدود ۵۰ تا ۶۰ سال عمر میکند.
زیرگونهها

سه زیرگونه از طوطی خاکستری آفریقایی وجود دارد که این سه گونه عبارتند از:

  • ۱. کاسکوی کنگو Psittacus erithacus

گاهی به آن طوطی خاکستری کامرون نیز میگویند. برخی معتقدند که طوطی کامرون با طوطی کنگو تفاوت دارد اما در حقیقت تفاوت چندانی بین این دو وجود ندارد وبرخی از واردکنندگان وفروشندگان این پرندگان سعی میکنند با توجه به اندازه وتنوع رنگ پر وبال نامهای مختلفی برآنها بگذارند. آنان معمولاً طوطیهای مناطق مختلف را جمع آوری نموده ودر یک محموله جای میدهند وپس از رسیدن محموله به کشور مقصد، با توجه به رنگ پر وبال آنها اقدام به جدا کردن آنها به عنوان گونه کنگو ویا کامرون مینمایند. پر وبال پرنده به رنگ خاکستری ودم آن کاملاً سرخ است ورنگ دم در جوجههای کمتر از یک سال نیز سرخ با لبههای سیاه است که تیره گی لبههای پردم بعد از اولین پر ریزی ناپدید میشود. منقار پرنده کاملاً سیاه است. طول بدن ۳۰ تا ۴۵ سانتی متر وفاصله بین دو بال ۴۵ تا ۵۲ سانتی متر است. وزن بدن آن ۴۵۰ تا ۶۰۰ گرم است که گاهی اوقات به ۷۰۰ گرم نیز میرسد ودر حدود ۵۰ تا ۶۰ سال عمر میکند. پرندهای بسیار با هوش است وبرخی از دانشمندان هوش آن را به هوش بچه چهار ساله تشبیه کردهاند. قدرت زیادی برای تقلید صدای آدمی ندارد ولی قدرت خوبی برای برقراری ارتباط با آدمی از طریق صحبت کردن دارد. در مقایسه با سایر انواع طوطی نسبتاً آرام است و کمتر جیغ میزند.[۱]

  • ۲. کاسکوی تیمنه P.e.Timneh

طوطی خاکستری تیمنه، که نام علمی آن (Psittacus erithacus timneh) است و در محافل علمی به نام طوطی تیمنه معروف است ونام دیگری ندارد.این پرنده در سال ۱۸۴۴ توسط دانشمندی به نام فریزر Fraser شناسایی شد. پر وبال آن خاکستری است ودم آن نیز برخلاف طوطی کنگو، خاکستری سرخ فام است. منقار به رنگ تیره روشن ودر قسمت پایینی کمی به سفیدی میزند.طول آن از طوطی خاکستری کنگو کوتاه تر است ووزن آن ۲۵۰ تا ۴۵۰ گرم ودر حدود ۵۰ تا ۶۰ سال عمر میکند. این پرنده درجنوب گینه، سیرالئون، لیبریا واغلب مناطق غربی ساحل ایوری دیده میشود.قدرت تقلید صدای آن تفاوتی با طوطی خاکستری کنگو ندارد ولی قیمت آن ارزان تر است وشاید یکی از علل آن داشتن دم تیره رنگ است که جذابیت دم سرخ رنگ طوطی خاکستری کنگو را ندارد.آرام تر از سایر انواع طوطیان است و از سن پایین قادر به تقلید صدا میباشد.[۲]

  • ۳. کاسکوی پرنسپس P.e.Princeps


با دقت در خصوصیات این سه گونه به راحتی میتوان دید که طوطی تیمنه از دو گونه دیگر کوچک تر است از این رو اندازههای مذکور در ذیل کاملاً بر آن منطبق نمیباشد. منظور از ذکر این اندازهها در این جا آشنایی خوانندگان با اندازه تقریبی این پرندهاست وقابل ذکر است که اندازه این پرندگان که در غرب قاره آفریقا زندگی میکنند با آنهایی که در شرق قاره آفریقا زندگی میکنند متفاوت است وباید افزود که طوطیهای خاکستری شرق آفریقا از لحاظ جثه بزرگ تر واز لحاظ وزن سنگین تر میباشند ودر هر سه گونه نامبرده تفاوتی بین نر و ماده پرنده وجود ندارد. البته معمولاً پرندههای نر جثهای بزرگ تر از پرندههای ماده دارند، اما از این خاصیت نمیتوان به طور قاطع استفاده کرد و چهبسا دیده شود که پرنده مادهای از پرنده نر بزرگ تر باشد، برخی از پرورش دهندگان معتقدند که چشم طوطی خاکستری ماده بیضی تر از چشم پرنده نر میباشد و صورت پرنده ماده روشن تر است، اما در حقیقت این مطالب برای تعیین جنسیت چنان مستند و مستدل نمیباشند





هوش و ذکاوت کاسکو


کاسکو


در حالی که تعیین میزان هوش در حیوانات و قضاوت درباره این که کدامیک از ذکاوت بیشتری برخوردار است عملاً کار دشواری است، اما بسیاری از دانشمندان معتقدند که راسته Psittaciformeها در بین پرندگان از این لحاظ شاخص میباشند. در این بین کاسکو با داشتن قوه ادراک بالاتر از بقیه قرار میگیرد. اصولاً در بین پرندگان طوطی کاسکو، طوطی کاکاتو و کلاغ به نظر باهوش تر میرسند. برخی معتقدند که کاسکو یک تقلید کننده کلمات نیست بلکه او قادر است که مفهوم واقعی کلمات را نیز درک نماید. از جمله کسانی که به این امر معتقدند و سخت از آن دفاع میکنند خانم دکتر آرین پیپربرگ است که در کتاب خود «مطالعاتی در باره آلکس» اظهار میدارد: «کاسکو قادر است مفهوم کلمات را به خوبی درک کند. این پرنده میتواند مفهوم صفر را درک نموده و عدم وجود یک چیز را کاملاً بفهمد». البته مطالب گفته شده بدین معنی نیست که مغز این پرنده شبیه به مغز انسان عمل میکند، بلکه منظور این است که این مغز میتواند برخی از مسایل منطقی را به یکدیگر مرتبط ساخته و در سطح بسیار پایین آنها را تجزیه و تحلیل نماید.



تغذیه

این پرنده از میوه جات، سبزیجات، دانه جات، غلات، میوههای مغز دار، خشکبار (نظیر پسته، گردو، بادام و فندق) و بذرگیاهان تغذیه میکند. در صورتی که از غذای آماده استفاده میکنید اطمینان حاصل کنید که این غذا مخصوص طوطیهای بزرگ باشد.





تولید مثل

پس از تشخیص طوطیهای نر و ماده، باید برای سازگار شدن آنها با یکدیگر، آنها را برای مدتی در دو قفس جداگانه در کنار هم نگهداری کرد تا به تدریج به یکدیگر عادت کنند و پس از مدتی با تهیه قفس بزرگ تر، هردوی آنان را به یک قفس منتقل نمود تا در کنار هم زندگی کنند.سازگاری یکی از عوامل بسیار مهم در تولید مثل کاسکو است. البته اگر تعداد زیادی کاسکوی نر و ماده در اختیار داشته باشید، بهتر است که انتخاب جفت را به عهده خود کاسکو بگذارید.جفتهای سازگار شده در کنار هم میمانند وبه همدیگر غذا داده وبه پر آرایی یکدیگر میپردازند.در شرایط طبیعی معمولاً طوطیها جفت خود را برای تمام طول زندگی انتخاب میکنند.از این رو بهتر است که پس از سازگاری طوطیهای نر و ماده، آنها را از همدیگر جدا نکنید و اجازه بدهید که در کنار هم زندگی کنند.