خانواده كمـر كلي (Family Sittidae)
مانند داركوب هاي كوچكي بنظر مي آيند ، ولي روي درختها و صخره ها بدون آن كه از دم خود به عنوان تكيه گاه استفاده كنند ، هم در جهت بالا و هم در جهت پائين حركت مي كنند . سر بزرگ ، منقاري قوي ، پاهاي كوتاه با پنجه هاي بلند و بال هاي نسبتا بلند و نوكتيز دارند . تكزي هستند . پروازي موجي دارند . نر و ماده آنها هم شكل است . در سوراخ ها لانه مي سازند . از حشرات و دانه ها تغذيه مي كنند
كمـر كلي جنگلي
انگليسي : Nuthatch
فرانسوي : Sittelle torchepot
لاتين : Sitta europaea
مشخصات :
13 سانتيمتر ؛ پرندهاي است پرجثه و فعال كه اغلب از درخت بالا مي رود و منقار نوك تيز و قوي دارد .
به كمك تارك و سطح پشتي خاكستري مايل به آبي ، سطح شكمي نخودي با پهلوهاي بلوطي رنگ ، گونه ها و گلوي سفيد و نوار چشمي سياه تشخيص داده مي شود .
پرنده نابالغ فاقد رنگ بلوطي است .
روي تنه درخت ها با جهش هاي كوتاه و مقطع در جهات مختلف ( حتي رو به پايين ) حركت مي كند ولي از دمش به عنوان تكيه گاه استفاده نمي كند . هسته ها و ميوه هاي خشك را در شكاف تنه درختها قرار مي دهد و با نوك به آنها مي كوبد . ( رجوع شود به كمـركلي كوچك و كمركلي بزرگ(
زيستگاه :
در ديوارها لانه مي سازد و مدخل لانه را با گل اندود مي كند .
پراكندگي :
بومي و فراوان است
كمـر كلي كوچك
انگليسي : Neumayer’s Rock Nuthatch
فرانسوي : Sittelle de rochers de Neumayer
لاتين : Sitta neumayer
مشخصات :
14 سانتيمتر ؛ زيستگاهش به كلي با زيستگاه كمـركلي جنگلي تفاوت دارد و اغلب در سطح صخره هاي برهنه ديده مي شود ولي گاهي روي درخت نيز مي نشيند . شبيه كمـركلي جنگلي ، ولي خيلي كم رنگ تر است . سطح شكمي تقريبا سفيد ، پهلوها و پوشپرهاي زير دم نخودي مايل به قهوه اي ( نه بلوطي ) و دم خاكستري بدون نشانه هاي سفيد دارد .
رفتارش شبيه كمـركلي جنگلي است ، ( رجوع شود به كمـر كلي بزرگ(
زيستگاه :
دره هاي تنگ و سنگي ؛ كوهپايه ها و صخره هاي مرتفع كوهستاني . در غـارها و شكاف سنگ ها زادوولد مي كند و دهانه لانه را با گل اندود مي كند و به شكل قيف كوتاهي در مي آورد .
پراكندگي :
بومي و فراوان است
كمـركلي بزرگ
انگليسي : Large Rock Nuthatch
فرانسوي : Sittelle de rochers
لاتين : Sitta tephronota
مشخصات :
16 سانتيمتر ؛ خيلي شبيه كمـركلي كوچك ، ولي بطور محسوسي از آن بزرگتر است .
منقار درازتر و كلفت تري دارد ، سينه آن سفيدتر است و رنگ خرمائي پهلوهايش سيرتر مي باشد .
نوار سياه ناحيه چشم آن مشخص تر است و تا كنار گردن ادامه پيدا مي كند .
رفتـارش شبيه كمـركلي كوچك است .
زيستگاه :
مانند زيستگاه كمـركلي كوچك ، ولي در زمين هاي سنگي كم ارتفاع و گاهي در نواحي سنگي جنگل هاي تنك ديده مي شود . مانند كمـركلي كوچك در شكاف صخره ها لانه مي سازد .
پراكندگي :
بومي و فـراوان است .
ديوار خــزك
انگليسي : Wall Creeper
فرانسوي : Tichodrome echelette
لاتين : Tichodroma muraria
مشخصات :
16 سانتي متر ؛ با رنگ قرمز لاكي روي بال هاي گرد و سياه رنگش تشخيص داده مي شود . سطح پشتي خاكستري ، دم كوتاه و منقار خميده دراز و باريك دارد
روي حاشيه بال ها و دمش لكه هاي درشت سفيد ديده مي شود .
گلو و سينه آن در تابستان سياه و در زمستان تقريبا سفيد است . پروازي متناوب و پروانه وار دارد .
در حالي كه روي صخره ها و يا در ساختمان هاي متروك به دنبال غذا مي گردد ، بال هاي پهن خود را مرتبا تكان مي دهد . پرنده نابالغ شبيه پرنده بالغ زمستاني ، ولي قهوه اي رنگ است و منقاري راست تر دارد .
زيستگاه :
درههاي سنگي ، صخره ها و خرابه ها .
در شكاف هاي عميق صخره هاي كوهستاني و گاهي در ساختمان ها
) معمولا در ارتفاع بيش از 2000 متر تا حد برف ) زادوولد مي كند
پراكندگي :
بطور عمده بومي و نسبتا فراوان است .
در زمستان به مناطق كم ارتفاع تر پايين مي آيد .
در زمستان از نواحي مركزي فارس گزارش شده است .
منبع: پرندگان ایران