چگونه دندان های حیوان خانگی خود را مسواک بزنیم ؟






بیماری های دهان و دندان در حیوانات خانگی



متاسفانه اکثر افرادی که اقدام به نگهداری حیوانات خانگی می نمایند از اهمیت و شیوع بیماری های دهان و دندان در این حیوانات بی اطلاع هستند ، بد نیست بدانید امروزه مشخص شده است که شایع ترین بیماری در سگ ها و گربه های خانگی ، بیماری های دندان و به خصوص بافت های نگهدارنده دندان ( پریودنتال ) می باشند. به طور تقریبی در سن 2 سالگی 80 درصد و در سن 5 سالگی 100 درصد حیوانات خانگی مبتلا به بیماری های پریودنتال می شوند. از علائم و عوارض مهم این بیماری در سگ ها و گربه ها می توان به بوی بد دهان، عفونت لثه لق شدن و افتادن دندان ها ، بی اشتهایی و مستعد شدن حیوان به بیماری های قلبی و کلیوی اشاره کرد.



با رعایت اصول بهداشتی و دهان و دندان در حیوانات خانگی و آموزش حیوان، شما نه تنها خواهید توانست از چنین عوارض شایع و خطرناک در حیوانتان پیشگیری کنید ، بلکه دیگر لازم نخواهد بود در سنین بالا هر چند ماه یک بار اقدام به جرم گیری دندان حیوان در شرایط بی هوشی کامل ، استفاده از انواع دارو های آنتی بیوتیک و تحمل صرف وقت و هزینه های فراوان شوید.



مسواک زدن دندان ها


مسواک زدن برای حیوان خانگی شما نه تنها نباید یک امر نامطلوب برای او باشد بلکه می بایست تبدیل به زمانی لذت بخش برای شما و حیوانتان گردد.


اگر شما وسایل و اقدامات لازم برای مسواک زدن را به صورت صحیح و تدریجی در اختیار حیوان قرار دهید ، متوجه خواهید شد مسواک زدن برای حیوان خانگیتان امری مفرح خواهد بود. در ابتدا ببینیم چه وسایلی باید جهت مسواک زدن جمع آوری کنیم ؟


خمیر دندان ها و شوینده ها



امروزه انواع مختلف خمیر دندان های اختصاصی حیوانات خانگی در کشورهای خارجی تولید شده است. مطمئن شوید که شما از خمیر دندان اختصاصی حیوانات خانگی استفاده خواهید کرد ، چرا که خمیر دندان های انسانی می توانند باعث بیماری های معده و اختلالات گوترشی در حیوان گردند.


در سگ ها و گربه هایی که به بیماری های بافت های نگهدارنده دندان هستند داروهای محتوی فلوراید و یا خمیر دندان های اختصاصی ممکن است مورد تجویز قرار گیرد ( لطفا خمیر دندان های انسانی حاوی فلوراید را در حیوان خانگی مورد استفاده قرار ندهید ) . استفاده از خمیر دندان های طعم دار نظیر طعم گوشت گوساله، مرغ، سبب خواهد شد که مسواک زدن توسط حیوانات بهتر مورد پذیرش قرار گیرد.


مسواک ها ، اسفنج ها و تامپون ها


در حقیقت عملکرد مناسب مسواک در نتیجه ی عمل مکانیکی آن بر روی دندان حاصل می شود. مسواک ها، اسفنج ها و پدهای مختلفی برای انجام این کار وجود دارد، انتخاب وسیله مناسب ، بستگی به وضعیت سلامتی لثه حیوان، اندازه دهان و توانایی شما در تمیز کردن دندان ها دارد.


از مسواک های اختصاصی حیوانات خانگی جهت مسواک زدن استفاده نمایید این مسواک ها بسیار نرم تر، کوچک تر و اشکال متفاوت تری دارند. مسواک های انگشتی که فاقد دسته هستند و به صورت داخل انگشتی می باشند ممکن است توسط بعضی از صاحبان حیوانات راحت تر مورد استفاده قرار گیرند.



در برخی موارد برای این که حیوانات به امر مسواک زدن عادت کنند که در ابتدا از اسفنج ها و تامپون های مخصوصی استفاده می کنند البته بدیهی است که در این موارد عملکرد مکانیکی مثبت مسواک وجود نخواهد داشت و احتمال تشکیل شدن اجرام دندانی وجود خواهد داشت.



چگونه شروع کنیم؟


عمل مسواک زدن می بایست برای شما و حیوانتان جنبه بازی و سرگرمی داشته باشد . با برخورد مناسب و روی خوش به آرامی وسایل را بردارید و به هیچ عنوان با حیوان خود با عصبانیت رفتار نکنید. حتما به عنوان تشویق هدیه ای را برای حیوان آماده کنید تا آن را در مراحل مسواک زدن در اختیار حیوان قرار دهید.



1. ابتدا باید اقدام به تهیه خمیر دندان های طعم دار اختصاصی حیوانات خانگی نمایید و آن را به انگشت خود بمالید حیوان را با لحنی آرام که به معنای دادن تشویق است، صدا بزنید و اجازه دهید او خمیر دندان روی انگشت را لیس بزند . سپس انگشت خیس شده را روی لثه ها و دندان ها را ماساژ دهید بعد از چند جلسه، این کار می بایست برای حیوان شما کاملا قابل قبول شود و شما مشکلی در انجام آن نداشته باشید. در صورتی که حیوان شما انواع طعم های مختلف خمیر دندان خود مثل نعناع ، برگ چای ، مرغ و یا گوشت گوساله را نپذیرفت، می توانید در ابتدا از سوپ گوشت و سبزیجات در جلسات اول استفاده نمایید.


2. حالا در این مرحله یک تکه گاز به دور انگشت خود بپیچید به آرامی با انجام حرکات چرخشی دندان ها را مالش دهید این مرحله را نیز چندین بار تکرار نمایید تا انجام این کار به راحتی برای حیوان شما قابل تحمل شود.



3. پس از آن که استفاده از گاز در دهان به راحتی انجام پذیرفت در این حال شما می توانید اقدام به استفاده از مسواک نمایید. در این مرحله نیز استفاده از خمیر دندانی که طعم دار شده است بسیار می تواند برای پذیرش مسواک زدن توسط حیوان مفید واقع شود. لازم به ذکر است که در پایان انجام هر کدام از مراحل قبل نباید تشویق و دادن هدیه، فراموش گردد.



4. در این قسمت برای حیوان استفاده از خمیر دندان و مسواک به راحتی مورد قبول واقع شده است و شما باید شروع به عمل مسواک زدن نمایید. با حیوان با صدای کاملا پر نشاط و شاد در حین انجام کار صحبت نموده و در پایان به او هدیه ای بدهید.



5. برای اولین بار ممکن است مسواک زدن دندان های نیش فک بالا یا دندان های بزرگ قسمت کناری جلوی دهان راحت تر باشد ، پیشنهاد می شود که از این دندان ها مسواک زدن را شروع کنید . در جلسه های بعدی هر بار به صورت آهسته تعداد دندان هایی را که مسواک می زنید افزایش دهید . در صورتی که مسواک زدن حیوان، شبیه به یک سرگرمی و بازی شود، شما و حیوانتان از عمل مسواک زدن لذت خواهید برد.




هر چند وقت یک بار؟



قاطعانه می توان گفت هر چند شما بیشتر برای حیوان مسواک بزنید، بهتر خواهد بود. همیشه هدف این است که همانند انسان، توجه به دندان ها به صورت روزانه در حیوان انجام گیرد. سخت ترین مرحله مسواک زدن برای حیوان مرحله ابتدائی می باشد. در صورتی که شما مسواک زدن حیوان را برای یک مدت مرتب انجام دهید این عمل کمکم به کارهای روزمره تبدیل خواهد شد. اگر شما نمی توانید به صورت روزانه برای حیوان مسواک بزنید، بهتر است هر دو روز یک بار حتما این کار را برای جلوگیری از تبدیل پلاک های دندانی به جرم های دندانی سفت و سخت انجام دهید.




لوازم جانبی کمک کننده به بهداشت دهان و دندان


غذاها: مطالعات نشان داده است که حیوانات خانگی که از غذاهای خشک و سفت آماده استفاده می کنند کمتر دچار مشکلات اجرام و پلاک های دندانی می شوند. در تهران این نوع غذاها در طعم های مختلف در مراکز اختصاصی حیوانات خانگی قابل دسترس می باشند.



از دادن غذاهای باقی مانده در وعده های غذایی خودتان و یا تشویقی های شیرین به حیوان اجتناب کنید چرا که این دسته از غذاها احتمال تشکیل اجرام دندانی و بیماری های دهان و دندان را افزایش می دهند. استفاده از استخوان قلم گوسفند نیمه پخته و همچنین انواع مختلف استخوان های فلوراید دار بسیار می تواند به پیشگیری بیماری های دهانو دندان کمک نماید.




اسباب بازی ها



لوازم جانبی متنوعی برای پیشگیری و برداشتن پلاک های دندانی وجود دارد از اسباب بازی هایی که سطحی بسیار سفت و خشن دارند اجتناب کنید چرا که باعث سایش بیش از حد دندان ها می شوند. اگر حیوان شما این لوازم را با حالت بسیار محکم می جود بهتر است از اسباب بازی هایی استفاده نمایید که نرم تر باشند و مشکلی برای دندان ها به وجود نیاورند، همچنین بهتر است که از اسباب بازی هایی استفاده کنید که حیوان نتواند آن ها را به راحتی با دهانش احاطه کرده و ببلعد.





دکتر احسان خاکسار
دکتر نصیر کمره ای