علل پيدايش آفات


* آفت چيست؟ چه عواملي باعث به وجود آمدن آفات مي شوند؟

آفت موجودي است که خسارت اقتصادي داشته باشد. علل پيدايش آفت در سه موضوع اصلي خلاصه مي شود:

۱) وارد شدن موجودات به مناطق جديد (تهاجم) Invasion؛
۲) تغييرات اکولوژيکي؛
۳) تغييرات اجتماعي – اقتصادي.

تهاجم يکي از موضوعات بسيار مهمي است که مخصوصاً در طي قرن اخير بدليل سهل الوصول شدن مسافرت ها، بسيار گسترش پيدا کرده است. در واقع تعداد بسيار زيادي از آفات مهم و کليدي در نقاط مختلف دنيا آفاتي هستند که از يک نقطه يا منطقه پَراکنش بومي به مناطق جديد وارد شده اند و بدليل اينکه اين آفات بدون دشمنان طبيعي خود به مناطق جديد وارد مي شوند عموماً تبديل به آفت مي شوند. مثال هاي بسيار زيادي در اين زمينه در کشورهاي اروپايي و در ايران وجود دارد. به عنوان مثال در راسته (Hemiptera) تعداد زيادي از شپشک ها مثل (Quadraspidiotus pernisiosus) يا شپشک هايسان ژوزه مثل (Chrysomphalus dictyospermi) يا شپشک سپردار قهوه اي، سپردار قرمز يا (Aonidiella aurantii)، و(Aonidiellacitri)، يا شپشک استراليايي مثل (Icery apurchasi) وجود دارند.

کرم ساقه خوار برنج (Chilo suppresalis) از راسته (Lepidoptera). مگس مديترانه اي ميوه اي (Ceratitis capitata) از راسته (Diptera). از زير رده (Acari) گونه هايي مثل (Panonychusulmi) و (Panonychus citri) از گونه*هاي بسيار مهم هستند که از طريق گياهان زراعي و گياهان زينتي و احتمالاً مرکبات از نقاط مختلف دنيا وارد کشور ما شده اند.

* نقش قرنطينه

در ايران قرنطينه نقش مهم جلوگيري از ورود آفات جديد به کشور را به عهده دارد. براي مثال پس از بررسي هاي لازم توسط موسسه تحقيقات آفات و بيماري ها روي نوعي چمن وارداتي از كشور هلند (براي تعويض چمن استاديوم آزادي) از ورود آن به كشور جلوگيري بعمل آمد.

دومين عامل که باعث تبديل موجودات به آفت مي شود تغييرات اکولوژيکي است. تغييرات اکولوژيکي با تاريخچه کشاورزي قرين است. هر عملي که انسان در طبيعت انجام مي دهد نوعي تغيير اکولوژيکي به همراه دارد. تغييرات اکولوژيکي در طي سده اخير بسيار زياد بوده است. تک کِشتي هاي وسيع، استفاده از واريته هاي پر محصول، و عمليات اَگرو تکنيکي مثل سمپاشي باعث شده است که تعادل در اکوسيستم و طبيعت به هم بخورد.

حتي کشت گياهان زينتي در گلخانه نوعي تغيير اکولوژيکي است. معمولاً از طريق وارد کردن دشمنان طبيعي، آفات در گلخانه ها را کنترل مي كنند. در اکوسيستم طبيعي و در شرايط طبيعي زنجيره هاي غذايي بسيار پيچيده توسط تعداد بسيار زيادي آفت و دشمنان طبيعي ايجاد شده اند. از آنجا که سموم در طي نيم قرن اخير اين زنجيره پيچيده را بر هم زده اند، براي ايجاد تعادل مجدد زنجيره هاي غذايي بين گونه هاي گياهخوار، پارزيتوئيدها و پرداتورها حداقل به پنجاه سال تلاش مداوم نياز داريم.


در بين عوامل بر هم زننده تعادل اکولوژيک، قطعاً سموم و ترکيبات شيميايي از اهميت بسيار زيادي برخوردارند. بطوريكه سمپاشي زياد بخصوص براي مدت طويل در محيط باعث تقويت ژن مقاوم در برابر اين ترکيب شيميايي شده و در طي ساليان متمادي، اين جمعيت از طريق زاد و ولد افزايش پيدا مي کند. و نهايتاً بعد از مدتي يک جمعيت مقاوم به سموم در طبيعت ظاهر مي شود.

همچنين کاربرد سموم، باعث ايجاد آفت در مواردي نيز مي شود. آفات ثانوي آفاتي هستند که از طريق کاربرد ترکيبات شيميايي بوجود مي آيند. بدين صورت كه آفت خاصي در طبيعت كه داراي جمعيت پاييني نيز مي باشد بر اثر استفاده سموم از بين رفته ولي گونه*هايي كه آفت محسوب نمي شوند بعد از مدتي به آفات خطرناك تبديل مي شوند

منبع:حشره شناسی