بیماری خطرناکی در پرندگان بنام آسپرژیلوز (Aspergillosis)





بيماري آسپرژيلوز Aspergillosis


تعريف



آسپرژيلوس بيماري عفوني پرندگان است وعامل آن قارچ مي باشدواز خصوصيات آن ناراحتي تنفسي ووجود پلاكهاي كازئوز (پنيري )درريتين وكيسه هاي هوائي مي باشد.




به عنوان يك بيماري حاد پرندگان جوان وارد عمل شده وتعداد زيادي مبتلا شده ومي ميرندونيز بعنوان يك بيماري مزمن تعداد كمي از پرندگان را مبتلا مي كند. اسم مترادف آن پنوموني جوجه هاي سراز تخم درآورده مي باشد.



عامل بيماري




قارچي است بنام ASPERGILLUS FUMIGATUS بيماري اولين بار در فرانسه در سال 1856 گزارش شده است قارچ درطبيعت منتشر مي شود وگياهان وحيوانات وانسان را مبتلا مي نمايد وطيور را نيز به همين گونه بيمار مي كند . دردرجه حرارت اطاق ودرجه حرارت بالاتررشد مي كند . كلني هاي جوان آبي مايل به سبز هستند ودركشتهاي كهنه تيره مي شوند.اسپورهاي قارچ آسپرژيلوس بسيار مقاوم هستند وبه روشهاي معمولي نمي توان آنها را ازبين برد وبنابراين بيماري به آساني منتقل مي شود.





عامل بيماري در محيط سابوروآگار (SABOURUUD AGAR) در درجه حرارت اطاق آزمايشگاه وحتي دردرجه حرارت بيشتر رشد مي كند.






حساسيت



تمام پرندگان ، حيوانات وانسان وگياهان حساس هستند پرندگان جوان خيلي حساس مي باشند ونيمچه هاي تخمي وبلدرچين بيشتر ازجوجه ها حساس مي باشند.





اپيدميولوژي





بيماري در سراسر جهان وجود دارد واسپورهاي قارچ تقريبا به صورت عالمگير ظاهر مي شوند. وثابت شده است كه تمام مواد بستر(كود گياهي ، پوسته بادام زميني وپوشال بخاري پوست درخت ،كاه ) عامل بيماري را در خود نگهداشته اند آسپرژيلوس به صورت اسپوراديك بوجود آمده وبصورت يك مشكل براي مرغداري در مي آيدوبندرت بشكل اپيدمي تظاهر مي كند.



انتقال بيماري





انتقال بيماري از طريق استنشاق اسپورهاي قارچ در هچر هاي آلود ، فارم هاي پرورش مرغ مادر وبستر ويا غذايي آلوده صورت مي گيرد . بسياري از پرندگان بوسيله محيط آلوده مي شوند.اين بيماري زياد مسري نيست ، مطالعات اخير نشان داده است هنگاميكه رطوبت محيط بالا رفته در محيط آلوده به قارچ آسپرژيلوس انتشار آلودگي كم شده است .بعدا SHAKEY از دانشگاه كلرادو گزارش داد كه صاف كردن هواي هچري باعث كم شدن تلفات به ميزان 6% درجوجه هاي گوشتي شده است .

نشانيهاي بيماري




درفرم حاد تنفس با دهان باز ، حالت خواب آلودگي واز دست دادن اشتها وبطور اتفاقي نشانيهاي فلجي وتشنج دربلدرچين ها مشاهده شده است (كه هر دو اين نشانيها دراثر سم قارچ يا عفونت قارچي مغز ايجاد شده است ). درفرم مزمن از دست دادن اشتها ، عدم رشد ، تنفس با دهان باز ، لاغري ، سيانوز (آبي وتيره رنگ شدن پوست )وبالاخره مرگ از نشانيهاي بيماري است . اختلالات سلسله اعصاب مركزي (پيچيدن گردن وغيره ) دربعضي از پرندگان دريك گله آلوده مشاهده مي گردد.

دوره بيماري



دوره بيماري تا حد زيادي به سن وقدرت پرنده مربوط مي شود . درفرم حاد (2 تا 4 هفته ) وآنهائيكه شديدا آلوده شده اند مي ميرند . مرگ ومير دربلدرچين ها بطور متوسط 5تا 20 درصد است و ممكن است تا 50% نيز برسد . درشكل مزمن دوره بيماري چند هفته تا چند ماه وتلفات معمولا كمتر از 5 درصد است

جراحات بيماري




جراحات دانه دارسفت وسخت دردستگاه تنفس بخصوص ريتين وكيسه هاي هوائي ظاهر مي شود . اين جراحات را پلاك مي خوانند زيرا دريك طرف تحدب ودرظرف ديگر تقعر دارند . پلاكهاي مذكور از اكسوداي پنيري زرد رنگ شكل مي گيرند كه دريك طرف كلني قارچ جمع شده (مركز عفونت ) درريتين مجاري هوا وكيسه هاي هوائي ظاهر مي شوند . جراحات قارچي مغز (آنسفاليت ) درپرندگاني كه اختلالات سيستم اعصاب مركزي را نشان ميدهند مشاهده مي شود.



تشخيص بيماري





تشيخص تجربي درموقع اتوپسي مبتني برتاريخچه بيماري است و جراحات تيپيك در پرندگان آلوده ومشاهده قارچ درآزمايش ميكروسكپي وبطور مستقيم بيماري را مشخص مي كند . تأييد آزمايش مستلزم جدا كردن قارچ از جراحات پنيري شكل است وكشت قارچ 3 تا 7 روز طول مي كشد واين بستگي تامي به رشد قارچ در محيط آزمايشگاه دارد .



درمان





درماني براي موارد انفرادي پرندگان آلوده نيست .از طريق بالا بردن ميزان رطوبت محيط مي توانيم انتشار بيماري را كنترل ويا حداقل محدود نمائيم . از بين بردن منبع آلودگي ودرمان گله با استفاده از داروهاي ضد قارچ (مايكوستاتين وكنترل كننده قارچ سديم يا كلسيم پروپيونات يا ويوله دوژانسيان ) درغذا يا سولفات مس (1در 2000) يا ROCON درآب براي مدت 3 تا 5 روز توصيه مي شود وبستر را با استفاده از ميكروب كش روغني بمنظور كنترل گردو غبار هواي محيط واسپور قارچ موجود درآن اسپري مي نمايند . در مواردي كه بيماري بطور شديد منتشر گرديده است قبل از تجويز دارو در گله بستر بايستي تعويض گردد . سولفات مس براي فلزات فاسدكننده آنها محسوب مي شود بنابراين دارو بايستي در ظروف لعابي وشيشه اي يا سفالي ويا پلاستيكي توزيع شود.





پيشگيري



زدودن منبع عفونت (بستر، ساختمان ، دستگاه جوجه كشي يا غذا ) وتميز كردن كامل آن ضد عفوني وگاز دادن مرغداري بايستي مورد نظر قرار گيرد. قبل از هربارخوراك دادن دان خوريها را تميز كرده واز مصرف غذاهاي كپك زده بايستي پرهيز كرد. پوشال باران خورده وكهنه ويا تراشه هاي چوب را كه از مدتها پيش نگهداري شده اند نبايدمصرف نمود. بستر كپك زده يا بستري كه مقداري از پوسته درختان درآن است بايستي از مصرف خارج گردد.




دکتر مهرداد حلوایی


گرد اورنده پاارنیا.خ


متخصص فیزیولوژی جانوری و کنترل آفات