گزارش تحليلي ايرن
گردشگران و مشکلات اقامت در ماسال
ایرن - ژاله ابراهیمی:طبیعت گردانی که به ماسال، این منطقه زیبای استان گیلان سفر می کنند، برای اقامت خود با مشکلاتی روبرو هستند. نابه سامانی وضعیت اقامتی در ماسال، از یک سو گریبان گردشگران را گرفته و آنها را راهی بازداشتگاه می کند و از سوی دیگر آژانس های مسافرتی و مردم محلی را سرگردان کرده است.

شهرنشینانی که از کار و تلاش روزانه خسته شده اند و برای استراحت و تفریح، سفر را انتخاب می کنند، سراغ آژانس های مسافرتی می روند تا کار را به کاردان بسپارند. آنها برنامه ریزی و اجرای سفر را به کارشناسان گردشگری محول می کنند و طبیعی است که دیگر انتظار دست و پنجه نرم کردن با مشکلات سفر را ندارند. دست اندرکاران گردشگری نیز، با توجه به تجربه و دانش شان، سعی می کنند سفری امن و راحت برای گردشگران فراهم کنند. یکی از مواردی که در هر سفر می تواند آرامش و آسایش را به مسافران هدیه کند، اقامتگاه است.
انتخاب نوع اقامت در مقصد، با توجه به ویژگی های خاص هر سفر، از مواردی است که همواره مورد تاکید کارشناسان گردشگری بوده است. اقامتگاهی که برای یک سفر ماجراجویانه انتخاب می شود، با اقامتگاه یک تور فرهنگی کاملاً متفاوت است. از این رو دست اندرکاران صنعت گردشگری، با توجه به نوع سفر، از میان هتل های چند ستاره، هتل آپارتمان ها، مهمانسراها، خانه های محلی و انواع دیگر اقامتگاه ها، گزینه مناسب با نوع سفر را، برای مسافران در نظر می گیرند.
یکی از اهداف گردشگری، ایجاد رونق اقتصادی درمنطقه هدف است، که این مهم میسر نمی شود مگر با همکاری جامعه محلی و دست اندرکاران گردشگری. گردشگرانی که از امکانات جامعه محلی مانند خانه* و غذای مردم بومی استفاده کنند، نه تنها باعث ایجاد رونق اقتصادی در منطقه می شوند، که از مهاجرت آنها به شهر نیز جلوگیری می کنند. رفت و آمد گردشگر این انگیزه را در مردم بومی ایجاد می*کند تا نسبت به حفظ شیوه زندگی خود، معماری سنتی و همچنین آداب و رسوم خاص منطقه بکوشند.
اما برای چرخاندن چرخ گردشگری، این صنعت بدون دود، تنها بکر بودن و وجود جاذبه های گردشگری، سبب جذب مسافران نخواهد شد و علاوه بر اینها، امنیت و آرامش منطقه نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. امنیت هر منطقه مستلزم همکاری نیروهای انتظامی، دست*اندرکاران گردشگری و سایر مسئولان است و اگر این ارکان با هم هماهنگ نباشند، این چرخ به خوبی نمی چرخد. منطقه ییلاقی ماسال در استان گیلان از جمله مکان*هایی است که گویا با این مشکل دست به گریبان است.
یکی از راهنمایان گردشگری که برای اجرای تور در منطقه ماسال دچار مشکلاتی شده است، در توضیح مساله پیش آمده می گوید: «اوایل شهریور ماه گروهی را برای طبیعت گردی به منطقه ماسال بردیم، روز چهارشنبه وارد منطقه شدیم، نیروی انتظامی مجوز ما را دید و با تائید آن، به ما اجازه ی ورود به منطقه را داد. ما در کلبه*های روستایی اقامت کردیم و برنامه به خوبی اجرا شد، اما روز جمعه در حال برگشت، گروهی مانع شدند و با بی اعتبار خواندن مجوز ما، مسافران را روانه بازداشتگاه کردند. آنها بدون هیچ دلیلی، مجوز رسمی ما را تقلبی خواندند. و این در حالی است که آژانس های مسافرتی به اعتبار همین مجوزها، تورهای خود را در سراسر کشور برگزار می کنند.»
وی ادامه داد: «با این که گروه در راه برگشت بود و ما را در جاده متوقف کرده بودند، در صورت*جلسه، اقامتگاه ما را که خانه های محلی بود، دلیل بازداشت ذکر کردند. به نظر می*رسد که این مسأله به خاطر اختلاف بین هتلداران و صاحبان خانه*های محلی است که می*خواهند برای همدیگر مشکل*سازی کنند، و قربانی این امر، مسافرانی هستند که برای استراحت و تمدد اعصاب به این منطقه آمده اند!»
این راهنمای گردشگری در پاسخ به سوال ما که علت عدم استفاده از هتل ها را پرسیدیم، چنین گفت: «در مسیر ماسال 3 هتل وجود دارد که البته منظور از هتل، یک خانه ویلایی چوبی و بزرگ است با 4 یا 5 اتاق که متعلق است به رستوران*داران وامکانات خاصی هم ندارد. از آنجا که رستوران محل رفت و آمد بوده و پرسر و صداست، طبیعت*گردان را جذب نمی*کند. به علاوه روستائیان تعدادی کلبه در کوهستان دارند که مورد استفاده خودشان است و به گردشگران هم اجاره می*دهند. این کلبه*ها در دل طبیعت بوده و علاوه برسکوت و آرامشی که دارند، مسافران می توانند رابطه نزدیکتری با مردم بومی داشته باشند و از آنها شیر و ماست و پنیر محلی بگیرند. به همین دلیل طبیعت*گردان از اقامت در کلبه های محلی استقبال بیشتری می*کنند.»
احمدی مسؤول گردشگری ماسال نیز در توضیح وضعیت گفت: « تعدادی خانه*ی روستایی در منطقه وجود دارد که امسال با سرریز مسافر، به گردشگران اجاره داده شد. این خانه*ها در منطقه مسکونی هستند و احتیاج به مجوز دارند. به دلیل این که خانه*های محلی در محیط روستا هستند و شاید گاهی برای اهالی مشکل*ساز شوند. هتل*هایی هم با مجوز وجود دارند ولی مشکلاتی از قبیل دفع زباله و اشتغال افراد آموزش ندیده دارند. گاهی پیش آمده که مسافران از اقامت در هتل ها به سازمان شکایت داشته*اند.»
وی در ادامه گفت: «ما بارها در جلسات فرمانداری خواسته*ایم مشکلات ماسال را حل کرده و ناهماهنگی بین فرمانداری و نیروی انتظامی را از بین ببرند.»
احمدی از جمله به گروهی که چندی پیش به این شهرستان سفر کرده بود اشاره کرد: «گروهی آمده بودند که قصد طراحی تورهای ویژه داشتند و مجوزهای لازم را هم داشتند اما بی هیچ دلیلی در راه بازگشت، مانع*شان شدند.»
وی در پایان گفت: «بین هتلداران و صاحبان کلبه*های روستایی اصطکاک هست. اما موضوع این است که نمی*توان مسافر را مجبور کرد که از هتل استفاده کند و به خانه شخصی نرود. از سازمان خواسته*ایم مجوز واگذاری به کلبه*ها بدهد و به اصطلاح کد*دار بشوند.»
در همین رابطه صاحب یکی از کلبه*های محلی که در این جریان برایش مشکلاتی ایجاد شده، گفت: «با اینکه در جاده مانع گروه مسافران شدند، به دنبال آن من را هم به دادگاه بردند و گفتند نباید مهمان بپذیری.» وی ادامه داد: «ما در منطقه*ی ییلاقی و دور از روستا، کلبه*های جنگلی داریم که تا به حال به مسافران اجاره داده*ایم و گاهی برایشان غذای محلی هم درست می*کنیم. تا به حال مشکلی از این بابت نداشته ایم و من نمی*دانم چرا این بار این مساله موجب دستگیری من شده است.»
آیا "اقامت در خانه های محلی" جرم محسوب می شود؟ آیا خانه های محلی با دریافت مجوز می توانند پذیرای گردشگران باشند؟ آیا تاکنون قانونی برای سامان بخشیدن به "اقامت در خانه های محلی" تصویب شده است؟ آیا جوامع محلی از ضوابط اجاره دادن خانه به گردشگران آگاه شده اند؟ آیا گردشگرانی که به نقاط مختلف ایران سفر می کنند، باید از صاحبان خانه های محلی مجوز بخواهند؟ آیا نیروهای امنیتی اجازه دارند گردشگران را به خاطر اقامت در خانه های محلی، راهی بازداشتگاه کنند؟ اینها سوال ها سوالاتی هستند که با پیش آمدن مشکلات گردشگران در ماسال، مسافران و آژانس های مسافرتی را به خود مشغول کرده اند.
ایجاد هماهنگی بین گردشگران، آژانس های مسافرتی، مردم بومی، نیروهای حفاظتی و امنیتی منطقه هدف گردشگری، کاری است مهم و ارزنده که تنها با آگاهی بخشی به تمامی زیرمجموعه های دخیل در این امر، حاصل می شود. به امید روزی که این آگاهی و تفاهم بین چرخ دنده های این چرخ، آن را به خوبی بگرداند ...



www.iren.ir