معرفی ناهنجاری فریمارتیسم در گاوهای نژاد هلشتاین
نوشته:
Robert.A.Foster
Ontario Veternary College,Universtiy of Geulph

كلیات:
فرمارتین به عنوان معمولترین ناهنجاری جنسی در گاوهای هلشتاین شناخته شده است.این ناهنجاری در حقیقت یك وضعیت نامطلوب در دوقلوزایی گاوها می باشد.این ناهنجاری باعث ناباروری گوساله ماده ای می شود كه به صورت دوقلوبا گوساله نر به دنیا می آید.این ناهنجاری مربوط به عدم رشد وتوسعه مجاری تولیدمثل، تلیسه فرمارتین می باشد.البته غیرطبیعی بودن مجاری تناسلی در تلیسه های فریمارتین ارثی نمی باشد.
وقتی یك تلیسه ماده همراه با یك جنین نر در یك رحم قرار می گیرد،علاوه براینكه با این جنین در فضای رحم شریك است ،همچنین در غشاهای جفتی كه جنینها بوسیله آن به گاو مادر متصل می شود،نیز سهیم هستند

اگر گاو به صورت دوقلو آبستن شود،پرده های جنینی گوساله ها در اوایل رشد و نمو جنینی با هم ممزوج می شود.اتصال جفت با مادر تقریبا در چهلمین روز آبستنی رخ می دهد و دو گوساله با پدیده آناستوموس از طریق یك جفت به مادر متصل می شونند ،در نتیجه مایعاتی كه در دو جنین تولید می شود، در جنین دیگر نیز جریان می یابد.این عامل باعث تبادل خون و آنتی ژنهایی می شود كه مختص هر یك از جنین ها با توجه به جنسیت آنها می باشد.وقتی دو جنین دارای جنسیت یكسانی باشنند هیچ پیامد منفی در طول عمر تولیدی آنها دیده نمی شود.ولی زمانی كه دو جنین نروماده دوقلوهستند، با توجه به اینكه غدد جنسی جنین نر زودتر از جنین ماده رشد میكند،درنتیجه هورمونهای آندوژن جنین نر در داخل جنین ماده ،مبادله می شود وهمچنین سلولهای دو جنین با هم تركیب وحالتی به نام chimersime را بوجود می آورد. در نتیجه گوساله ماده دو قلو با این جنین نر كاملا نابارور خواهد شد.
علائم فریمارتیسم:
معمولایك گوساله فریمارتین از لحاظ ژنتیكی ماده است،اما دارای بسیاری از خصوصیات گوساله های نر می باشد.تخمدانهای گوساله فریمارتین به خوبی توسعه نمی یابدومعمولاكوچك باقی می ماند.همچنین تخمدانهای گوساله فریمارتین قادر به تولید هورمونهای ضروری برای القا علائم رفتاری مرتبط با فحلی نمی باشد.
لبهای خارجی فرج معمولا به حالت نرمال می باشدومعمولا واژن حالت طبیعی دارد ،اما كلیتوریس بزرگتر از حد طبیعی می باشد و موهای انبوهی به طور غیرطبیعی واژن را پوشیده است.تلیسه فریمارتین دارای غدد پستانی تحلیل رفته می باشد.در بعضی موارد هیچ گونه علائمی مبنی بر فریمارتینیسم وجود ندارد زیرا ممكن است گوساله نر در اوایل آبستنی سقط گردد.گوساله نر دو قلو با این گوساله فریمارتین نیز 90% باروری خود را از دست می دهد.چنین گوساله نری دارای ناهنجاریهای اسپروماتوزئید و كاهش كیفیت منی می باشد.
پدیده فریمارتین در گوسفندوبز هم وجود دارد ولی مانند گاو این ناهنجاری یك مشكل جدی به حساب نمی آید.
نحوه تشخیص فریمارتین:
تخمین درصد گاوهای كه بطورطبیعی گوساله دوقلو می زایند،متغیر است.از لحاظ آماری معمولا 5% یا از هر200تولد،یك تولد به صورت دوقلو می باشد و از این تخمین نیز 5/0 درصد تولدها حاوی گوساله فریمارتین هستند.
هیچگونه پیشگیری برای وقوع فریمارتینیسم وجود ندارد.بهر حال با استفاده از نمونه برداری از غشاهای جفت برای بررسی كروموزومی می توان اقدام نمود.

پرورش دهندگان گاو شیری می توانند با مشاهده گوساله فریمارتین ،توان تولیدمثلی آن را پیش بینی كنند و با حذف این گوساله ، در هزینه های نگهداری گاوها صرفه جویی كنند.
ترجمه مهندس آرش جوانمرد