بحران های زیست محیطی با سرعت و شدت تمام در حال گسترش است و به عنوان بزرگترین چالش قرن، زندگی میلیاردها انسان را در جای جای این کره خاکی تهدید می کند.





آلودگی هوا، کمبود آب و به آخر رسیدن منابع زیر زمینی، امروز به دغدغه جدی و اولویت اول تمام جوامع تبدیل شده است .
گرچه اولویت های جوامع به ظاهر باهم یکی نیست اما در برخی مباحث از جمله مسائل زیست محیطی سرنوشت همه ساکنان این کره خاکی بشکلی پیچیده با یکدیگر گره خورده و با هم درآمیخته است.

این بدان معنا است که مصادیق این معضلات و مشکلات بویژه چالش های زیست محیطی با شدت و ضعف در همه جوامع وجود دارد و تنها زمان حادث شدن و بروز آنها متفاوت است.

اولویت ها، بحران ها و مشکلات جوامع مختلف در حقیقت از نظر موضوعی یکسان و مشترک است و تنها ممکن است زمان وقوع یا سرعت شناخت نسبت به آنها متفاوت باشد؛ مثلا بحران های زیست محیطی در نیمه دوم قرن بیستم به عنوان تهدید جدی در جهان توسعه یافته مطرح شد و اذهان عموم را به خود جلب کرد، در حالی که همان زمان این مهم برای کشورهای عقب نگه داشته شده و در حال توسعه، امری حاشیه ای تلقی می شد و همین غفلت موجب شد تا مشکلات زیست محیطی در این جوامع به معضلاتی پیچیده تبدیل شود و چندین دهه بعد در این کشورها رخ نمایان کند.

همان زمان ضرورت حفظ محیط زیست، بازاندیشی در الگوهای توسعه و رفتار با محیط پیرامون به عنوان مهمترین راهکار برای مهار مشکلات و جلوگیری از بحران های زیست محیطی در دستور کار کشورهای پیشرفته قرار گرفت و این درحالی بود که در این سوی کره زمین، بویژه در کشورهای در حال توسعه، تب صنعتی شدن بشدت بالا گرفته بود و حال و هوای توسعه صنعت به عنوان تنها الگوی پیشرفت هر روز رونق بیشتری می گرفت .

در همان زمان که اروپا از راهی پرمخاطره برمی گشت تا محیط زیست خود را نجات دهد، آسیای جوان و کشورهای درحال توسعه از جمله کشور ما پای جای پای غرب گذاشت و به همین جهت زودتر از آنچه تصور می شد با روند روبه رشد جمعیت، افزایش مهاجرت از روستا به شهر ، تخریب مراتع و جنگلها و دستکاری تار و پود طبیعت، در میانه راه صنعتی شدن در معضلات زیست محیطی گرفتار شدیم.

در حال حاضر کلانشهرهای اصفهان، تهران، اهواز، اراک، تبریز، مشهد، شیراز و کرج به عنوان مناطق آلوده کشور با بحرانهای زیست محیطی بویژه آلودگی هوا، کمبود آب و کاهش روز افزون پوششهای گیاهی روبرو است و سلامت ساکنان این مناطق مورد تهدید قرار دارد.

فرصتهای و عرصه های موثر در سالم سازی و تلطیف محیط زیست در نقاط مختلف کشور از جمله تالاب گاوخونی، دریاچه ارومیه و فهرستی از عرصه های و فرصتهای بی نظیر طبیعی بتدریج به کانونهای بحرانی و متغیرهای تهدید کننده محیط زیست تبدیل شده و حمله ریزگردها مخاطرات جدی برای 22 استان کشور ایجاد کرده است.

هم اکنون جلوه های بهار در این استانها در سایه توده ای از ریزگردها و غبار متراکم پنهان شده و این پدید علاوه برتخریب طبیعت و محیط زیست منشا بسیاری از بیماریهای تنفسی و قلبی عنوان شده است .
تالاب ببن المللی گاوخونی در اصفهان که همواره از نظر اقتصادی و زیست محیطی فرصت و نعمتی بزرگ برای شهر اصفهان و مناطق اطراف آن محسوب می شد اکنون برخاک نشسته و به عنوان کانون تولید ریزگردها به تهدیدی جدی برای محیط زیست منطقه مرکزی تبدیل شده است .

کارشناسان محیط زیست و استادان دانشگاهها در چند سال اخیر نسبت به خطر بیابان زایی در نقاط مختلف کشور بویژه در شرق اصفهان و تشدید آلودگی هوا بدلیل خشک شدن رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی هشدار داده و معتقدند : این عرصه طبیعی با توجه به شرایط کنونی می تواند تهدیدها و آسیب های بسیاری برای کلانشهر اصفهان و حومه آن ایجاد کند .

گرچه این شرایط بسیار نگران کننده است اما روزنه های امید نیز پیدا شده، آگاهیهای مردم نسبت به اهمیت محیط زیست در حال افزایش است، آسیب شناسی عملکردهای زیست محیطی در سطوح کارشناسی و مدیریتی مطرح و مورد توجه قرار گرفته و همین امر ضرورت باز اندیشی و نگاه ارزیابانه به گذشته را مورد تاکید قرار داده است .

بی تردید رسیدن به این نکته نشان دهنده تحولی بزرگ در رویکرد به مسائل زیست محیطی است که این تحول در پرتو تلاشی جمعی حاصل شده است .
اکنون علاوه بر رسانه ها و مطبوعات، شبکه های اجتماعی و پویش های مردمی نیز بشکلی موثر وارد این عرصه شده و این همیاری چشم انداز بهتری را ترسیم می کند.

دریغ از گذشته و عزم همگانی برای مقابله با پدیده های ناگوار زیست محیطی در سطوح مختلف جامعه ما مهمترین شاخصه های این چشم انداز است و نشان می دهد که حرکتی بنیادین برای حفظ محیط زیست در اذهان عمومی شکل گرفته و امید است که گام هایی موثر در این زمینه برداشته شود .


منبع:ایرنا