مهم: راه اندازی پویش حفاظت از یوزپلنگ ایرانی

[RAMIN]

تهران- ایرنا- انجمن یوزپلنگ ایران 'پویش مردمی یوزپلنگ ایرانی' را با هدف جمع آوری امضا در حمایت از این گونه نادر جانوری برای ارسال به مسئولان مربوطه ایجاد کرده و خواستار پیوستن دوستداران محیط زیست به این پویش شده است.





به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، مرتضی روز دوشنبه در نشست خبری به مناسبت 9 شهریورماه مصادف با روز ملی یوزپلنگ گفت: با توجه به وضعیت بسیار نگران کننده یوزپلنگ ها در کشور، انجمن یوزپلنگ ایرانی نامه ای در قالب کمپین مردمی حفاظت از یوزپلنگ تهیه و آن را در سایت این پویش به نشانی http://cheetahday.com/ قرار داده است.

وی از مردم و دوستداران محیط زیست درخواست کرد تا وارد این سایت شوند و نامه را امضا کنند تا به دست مسئولان برسد و برای نجات این گربه سان ارزشمند کاری کرد.

افزود: این نامه به مدت یک ماه روی این سایت قرار دارد و مهلت امضا تا 9 مهرماه است و بعد از آن، یک رونوشت از امضاهای جمع آوری شده برای دفتر ریاست جمهوری، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت فرهنگ و ارشاد ارسال خواهد شد.

وی گفت: زمانی یوزپلنگ آسیایی در بخش وسیعی از قاره آسیا زندگی می کرد، کشورهایی همچون عربستان، عراق، ایران، ترکمنستان، افغانستان و هندوستان زمانی میزبان یوزپلنگ آسیایی بودند اما متاسفانه به دلیل شکار و تخریب زیستگاه، این دونده زیبا در تمام کشورهای آسیایی منقرض شده و اکنون تعداد بسیار اندکی از آنها تنها در کشور ما باقیمانده است که آن نیز رو به انقراض است.

افزود: انجمن یوزپلنگ ایرانی بیش از یک دهه است که تلاش می کند در قالب فعالیت های پژوهشی و آموزشی، با کسب دانش در مورد یوزپلنگ و آموزش عموم، به خصوص جوامع محلی اطراف زیستگاه یوزپلنگ، به حفظ این جانور کمک کند.
وی ادامه داد: این انجمن در قالب فعالیت های پژوهشی، آموزشی و حفاظتی از قبیل برآورد جمعیت یوزپلنگ در سطح کشور، برنامه های آموزشی در روستاهای همجوار زیستگاه های یوزپلنگ، درج تصویر یوزپلنگ روی پیراهن تیم ملی فوتبال کشور، حمایت از محیط بانان زیستگاه های یوزپلنگ و انجام برنامه های متعدد دیگر، در راستای فرهنگ سازی و حفاظت عملی از حیات وحش و محیط زیست ایران تلاش می کند.

در این نامه اتخاذ تدابیری مانند ممانعت از احداث و اجرای هرگونه طرح عمرانی و بهره برداری از قبیل جاده و معدن در زیستگاه های یوزپلنگ، افزایش تعداد محیط بانان و بهبود تجهیزات آنان در زیستگاه های یوزپلنگ، تحت حفاظت قراردادن مسیرهای مهاجرتی یوزپلنگ، ایمن سازی نقاط حادثه خیز جاده ها برای جلوگیری از تصادف یوزپلنگ با خودروهای عبوری، مشارکت دادن جوامع محلی در امر طبیعت گردی و حفاظت از زیستگاه ها خواسته شده است.

[RAMIN]

9 شهریور روز ملی یوزپلنگ


خبرهای خوش و ناخوش از یوزها

تهران- ایرنا- یوزپلنگ گونه ای ارزشمند اما در خطر انقراض است، اطلاع دقیقی از تعداد آنها در کشور وجود ندارد اما آمارها نشان می دهد حداقل 36 قلاده یوز از مقابل دوربین های نصب شده در مناطق حفاظت شده عبور کرده اند که با برآورد های انجام شده وجود حداقل 50 قلاده یوز در کشور تخمین زده می شود.







یوزپلنگ این گربه سان چابک و زیبا با توجه به در معرض انقراض بودن، خطرات زیادی متوجه آن است که عواملی مانند حوادث جاده ای، معدنکاری، تخریب زیستگاه ها، از بین رفتن طعمه و به طور کلی فعالیت انسانی موجب تهدید حیات این گونه ارزشمند است.

بیش از 40 سال است که یوزپلنگ در میان کشورهای آسیایی فقط در ایران زیست می کند بر این اساس به آن یوزپلنگ ایرانی نیز گفته می شود که این مساله مسوولیت ما را سنگین تر می کند.

حوادث همیشه در کمین یوزپلنگ ها بوده و هست، به گونه ای که یکی از این حوادث تلخ به نامگذاری یک روز به عنوان ' روز ملی یوزپلنگ ' منتهی شد.

نهم شهریور سال 1373 در شهرستان بافق، یک یوزپلنگ ماده به همراه سه توله اش برای نوشیدن آب به سوی نخلستان های اطراف بافق می آید، اما در میان تعدادی از مردم محلی ناآگاه محاصره می شود و مادر پس از مدتی مقاومت در برابر حملات و ضربات مردم که با سنگ و چوب به او وارد می شود، فرار می کند اما سه توله اش گرفتار می شوند.

زمانی که ماموران اداره کل این شهرستان مطلع و به محل می رسند، با لاشه بی جان یکی از توله ها مواجه می شوند اما دو توله دیگر با وجود جراحات شدید همچنان زنده بودند و به یزد منتقل می شوند. شدت ضربات وارده بر سر و روی یکی از توله ها باعث مرگ او در میانه راه می شود.
توله سوم در یزد به وسیله دامپزشک درمانِ سطحی می شود اما برای نجات از مرگ بلافاصله به تهران منتقل و بهبود می یابد و بعد ' مارتیا ' نام می گیرد.

ماریتا تا دی ماه 1382 در پارک پردیسان تهران به سر می برد و در همانجا پس از 9 سال می میرد. در سال 1385 و به پیشنهاد انجمن یوزپلنگ ایرانی 9 شهریور روز ملی یوزپلنگ نامگذاری شد تا یادآوری در این روز شاید کمکی به حیات این گونه ارزشمند در خطر انقراض کند.


*** شکل گیری پروژه حفاظت بین المللی یوز پلنگ آسیایی


در اواخر سال 60 با مشاهده یوزپلنگ در منطقه نایبندان طبس با انجام بررسی های لازم، حفاظت از یوز پلنگ در دستور کار اداره حفاظت محیط زیست خراسان بزرگ قرار گرفت و سرانجام اولین فاز حفاظت بین المللی یوز پلنگ آسیایی در سال 1375 مطرح شد.

سپس با پیگیری دفاتر امور حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست و اداره کل مذکور در سال 1377 و با کمک سازمان های بین المللی ' پروژه حفاظت از یوز پلنگ آسیایی و زیست بوم های مرتبط' با استفاده از کمک های مالی سازمان تسهیلات جهانی محیط زیست ( GEF) و سازمان حفاظت محیط زیست در شهریورماه 1380 تصویب شد.
هومن جوکار مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی به خبرنگار علمی ایرنا گفت: مسائل مربوط به حفاظت از یوزپلنگ همیشه در چرخش است مثلا یک مشکلی که بر طرف می شود مشکل دیگری پدیدار می شود برخی از این مشکلات را می دانیم چیست و راه حل آنرا در دستور کار قرار می دهیم اما علت برخی از مشکلات را پیدا نمی کنیم.
وی اظهار کرد: به علت کمبود امکانات تاکنون موفق به سرشماری فشرده از تعداد یوزپلنگ ها در ایران نشدیم اما تاکنون حداقل 36 قلاده یوزپلنگ از مقابل دوربین هایی که در مناطق حفاظت شده کار گذاشته شده اند عبور کردند بنابراین تخمین زده می شود حداقل حدود 50 قلاده یوز در ایران باشد.

وی افزود: خبر خوش در زمینه یوزها این است که در زیستگاه شمالی مانند میاندشت و توران زادآوری مرتب و ممتدی وجود دارد و مادران و توله هایی که آنجا هستند به طور دائم پایش می شوند و نقطه امید ما فعلا آن زیستگاه است.

وی ادامه داد: اما در مقابل در زیستگاه های جنوبی به خصوص در محدوده استان یزد با کاهش ماده ها مواجه هستیم، دوربین ها حدود دو سال است که هیچ نمونه ماده ای در این زیستگاه ها ثبت نکرده اند و این جای نگرانی دارد، طبیعی است نگران باشیم که آیا زادآوری در این مناطق ادامه پیدا می کند یا نه، اکنون این مشکل بزرگ پروژه است.

جوکار افزود: البته در این مدت بیکار ننشستیم تا ببنیم چه می شود، گسترش تقویت حفاظت، ایجاد دو پاسگاه و کمک گرفتن از نیروهای مردمی به صورت کاملا رسمی و برنامه ریزی شده برای حفاظت از کریدورهای عبوری یوز برخی از اقدامات انجام شده است و سعی کردیم حتی بیرون از مناطق حفاظت شده هم از کریدورها حفاظت کنیم.

وی گفت: اکنون به این مرحله رسیدیم که بیش از دو سال است ماده ای در این منطقه دیده نمی شود که برای ما زنگ خطری شده است، برای حل این مشکل به رغم ادامه کارهای حفاظتی، یک گروه برای پایش منطقه ایجاد کرده ایم که مناطق خارج از منطقه حفاظت شده بین زیستگاه های نایبندان در خراسان و راور کرمان و زیستگاه یزد را جستجو و دوربین گذاری می کنند تا ببینند ماده ای در مناطق همجوار وجود دارد.

جوکار افزود: اگر به این نتیجه برسیم که امیدی نیست، باید اقدامات دیگری را آغاز کنیم که با توجه به اهمیت موضوع پیشاپیش جلسه ای با حضور رییس سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل و این مطالب ارائه شد که ابتکار تاکید کرد باید در آن منطقه یک اقدام جدی صورت گیرد.

وی ادامه داد: یکی از اقداماتی که فعلا می شود در مورد آن فکر کرد این است که بخش بسیار وسیعی از یک منطقه حفاظت شده را فنس کشی کنیم به طوری که زادآوری طبیعی گونه ها در آن ادامه داشته باشد نه به صورت یک محیط در اسارت، اما کاملا تحت کنترل و حفاظت باشد.

جوکار افزود: زمانی که این کار آغاز شود، با تامین اعتبار به صورت پیوسته و مداوم، کل منطقه فنس کشی و امکان مدیریت کامل آن منطقه فراهم می شود، البته این پروژه برای گونه هایی که به صورت طبیعی زندگی می کنند اولویت ما نیست کما اینکه هیچ وقت درمورد منطقه حفاظت شده توران و میاندشت که مشکلی ندارند، چنین فکری نخواهیم کرد.

وی تاکید کرد: اما در زیستگاه های جنوب که ماده ای وجود ندارد و اگر به همین روال ادامه یابد احتمال از بین رفتن و از دست دادن یوز در آن منطقه وجود دارد، باید چاره ای اندیشیده شود بر همین اساس برروی این موضوع کار می کنیم.

وی ادامه داد: البته امیدواریم گروهی که مشغول جستجو برای یافتن یوزپلنگ ماده در خارج از مناطق حفاظت شده جنوبی هستند کارشان به نتیجه برسد و بتوانند نمونه هایی پیدا کنند که در این صورت فنس کشی انجام نخواهد شد، اما اگر نشد افق بلند مدت این است که یک منطقه وسیع فنس شده به صورت یک ذخیره گاه گونه های بیابانی که حتی می شود گونه های دیگر را هم تحت مدیریت قرار داد داشته باشیم، در واقع به نوعی پارک وحش مصنوعی ایجاد می کنیم مانند خیلی از پارک وحش هایی که در آفریقا وجود دارد.

مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی تاکید کرد: این خیلی دلخواه ما نیست اما شاید مجبور باشیم یک پارک ملی حفاظت شده محصور ایجاد کنیم، البته هنوز نهایی نشده و منوط به نتیجه مطالعه این گروه پایش است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا ماده یوز وارد این منطقه نمی کنید گفت: مشکل اینجا است که علت حذف ماده های یوز در آن منطقه را نمی دانیم بنابراین اگر بخواهیم یوز دیگری به منطقه وارد کنیم ممکن است حیوان را از دست بدهیم این موضوعی است که باید تحت کنترل قرار گیرد که کنترل آن هم راهی جز فنس کشی ندارد آنهم در محدوده ای بسیار وسیع و حفاظت شده، جایی که ساز و کار طبیعی در آن ادامه یابد و گونه ها به صورت طبیعی زاد و ولد کنند نه به این صورت که دستی به آنها غذا بدهیم.

جوکار افزود: به این صورت که فقط بتوانیم کنترل کافی داشته باشیم و روزمره پایش کنیم و اگر تغییری ایجاد شود بلافاصله در رفع آن اقدام کنیم.
وی گفت: اما در مقابل وضعیت مناطق شمالی بسیار مناسب است و از گذشته هم بهتر شده، همچنان سیستم جاری حفاظتی پیش می رود و فقط مشکل بزرگ منطقه شمالی جاده ای است که تاکنون چند تلفات از ما گرفته است که قرار است این منطقه فنس کشی شود، تمام کارهای آن انجام و بودجه هم مصوب شده و قرار است تاریخ شروع پروژه را تعیین کنیم که به احتمال زیاد مهرماه کلنگ اجرا به زمین زده می شود.

جوکار ادامه داد: این جاده در مسیر تهران - مشهد در حد فاصل شاهرود تا سبزوار است که به آن جاده عباس آباد گفته می شود، گزینه هایی برای امن کردن این جاده پیشنهاد، مطالعه و به وزارت راه ارائه شده است که اولین گزینه فنس شدن یک محدوده 12 کیلومتری از دو طرف جاده و باز کردن زیر گذر برای عبور حیوانات است.
وی اظهار کرد: بعد از مدتی اگر متوجه شویم که این گزینه جواب داده و ما رد یوزها را در زیرگذرها ببینیم دیگر اقدام دیگری انجام نمی دهیم اما اگر ببنیم این کارکرد مناسبی ندارد و عبور یوزها از زیرگذرها صورت نمی گیرد آنوقت دو روگذر ایجاد خواهیم کرد که گزینه بعدی است و باید روی آن کار شود.

جوکار گفت: البته مطالعات نشان داده است در مورد گوشتخواران روگذر در دنیا جواب نداده است و بیشتر زیر گذر است برای همین زیرگذر را گزینه اول گذاشتیم که امیدواریم جواب دهد.
وی افزود: اعتبار این کار بیش از یک میلیارد تومان است که یک میلیارد برای اجرا و بقیه برای مدیریت منطقه اختصاص یافته است زیرا آن منطقه تصادف دارد بنابراین ممکن است فنس ها آسیب ببینند بنابراین مدام مانیتور می شوند و در صورت بروز مشکل ترمیم خواهند شد که وزارت راه و شهرسازی مدیریت آن بخش از فنس ها در عهده گرفته است.

وی در خصوص تعداد تلفات یوزها گفت: در بهار امسال یک قلاده ماده یوز در جاده عباس اباد تلف شد، در اواخر سال 94 نیز یک تلفات داشتیم که در منطقه غیر حفاظت شده بین منطقه میاندشت و توران بود و چون آن منطقه محیط بان ندارد، چند روز بعد متوجه تلف شدن حیوان شدیم به همین دلیل به صورت دقیق علت مرگ را تشخیص ندادیم اما قطعا عامل انسانی بوده است.


*** کوشکی و دلبر


جوکار درباره کوشکی و دلبر دو یوزپلنگ نر و ماده که در پارک پردیسان به سر می برند گفت: این دو یوزپلنگ از نظر سلامتی در شرایط خوبی قرار دارند اما از نظر زادآوری هنوز موفق نشده اند.
وی افزود: نزدیک 20 ماه از حضور این دو یوز در پارک پردیسان می گذرد و یک فصل زادآوری را از دست دادیم اگر یکی دو ماه اول پاییز هم موفق به این کار نشوند مجبور هستیم از روش های مصنوعی استفاده کنیم.

جوکار ادامه داد: برای این کار با کارشناسانی که در روش های مصنوعی بارداری گربه سانان تخصص دارند تماس گرفتیم، روشی با عنوان ' تسهیل در انتقال اسپرم به تخمک ' وجود دارد که انجام آن بر روی یوزپلنگ ها بسیار حساس است و تاکنون این کار در ایران انجام نشده است از این رو از موسسه ای در آلمان که این کار را در مورد خیلی از گونه ها انجام داده خواستیم برای بررسی موضوع به ایران بیایند تا ببینند امکان انجام این روش بر روی کوشکی و دلبر وجود دارد یا نه و نتیجه را به ما اطلاع دهند.

مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی افزود: به احتمال زیاد این کارشناسان مهرماه به ایران می آیند تا این موضوع را بررسی کنند اما این روش را همان مهرماه اجرا نمی کنیم و منتظر می شویم تا یک یا دو ماه از فصل خنک شدن سال و زادآوری یوزها بگذرد و اگر باز هم بارداری به صورت طبیعی اتفاق نیفتاد این روش را انجام می دهیم.
وی گفت: این روش بر روی 90 درصد گونه ها جواب داده است اما اگر باز بر روی یوزهای پردیسان جواب نداد بر روی روش دیگری موسوم به IVF تمرکز خواهیم کرد که در این روش سلول تخم از ماده و سلول و اسپرم از نر جدا می شود و بیرون از بدن با هم ترکیب و دوباره در رحم حیوان ماده جا داده می شود، البته این روش مقداری پرخاشگرانه است به همین دلیل آنرا به عنوان گزینه آخر گذاشته ایم.

منبع:ایرنا