تهران - ایرنا - مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: وجود سگ های گله در زیستگاه های شمالی تهدیدی جدی برای یوزپلنگ ها است.





به گزارش روز دوشنبه ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، هومن جوکار افزود: به گفته پروفسور شالر، وجود هر سگ در زیستگاه ها به معنای از دست رفتن یک یوزپلنگ یا مرگ یک توله یوز است و از این رو، تلاش برای خروج سگ های اهلی از زیستگاه ها یکی از اقدامات اساسی در این باره خواهد بود.

وی با بیان اینکه نهم شهریور ماه، روز حفاظت از یوزپلنگ آسیایی نماد تلاش ایرانیان برای حفظ آخرین بازمانده های این گونه ارزشمند و منحصر به فرد است، گفت: نهم شهریورماه روزی است که اگرچه یادآور واقعه تلخ از دست رفتن دو توله یوزپلنگ در سال 1373 است اما خاستگاه مردمی این نامگذاری امیدهایی فراوانی را برای نجات گربه تیزپای طبیعت ایران زنده می کند.
وی ادامه داد: نهم شهریور امسال را در حالی گرامی می داریم که بعد از 15 سال از آغاز پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، امروز به نسبت گذشته اطلاعات فراوانی از این گونه به دست آورده ایم و با وجود همین اطلاعات می دانیم که چقدر درباره این گونه جانوری نمی دانیم.

جوکار با بیان اینکه امروز شرایط یوز در زیستگاه های کشور، شرایطی خاص و متفاوت با گذشته است، افزود: مطالعات و شواهد دو سال گذشته به ما نشان می دهند که به رغم مشاهده پیوسته یوزپلنگ در اغلب مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست و زیستگاه های تحت حفاظت پروژه، در مناطقی همچون استان یزد، یوزپلنگ های ماده کمتری مشاهده شده و زیستگاه های جنوبی با وجود شرایط نسبتا مناسب، با کاهش جمعیت شدیدتری روبرو هستند.


*** دوربین تله ای مهمترین روش سرشماری و پایش یوزپلنگ در ایران

مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی اشاره ای هم به روش سرشماری و پایش یوزپلنگ در ایران داشت و اظهار کرد: این روش ها شامل استفاده از دوربین های تله ای و بررسی و مقایسه عکس ها است.
به گفته وی جمعیت یوزها به ویژه یوز ماده کاهش یافته است و این جای نگرانی دارد.
جوکار اشاره ای به تجربیات جهانی در این زمینه داشت و گفت: این تجربیات نیز، همین نتایج را درباره سایر گوشتخواران با تراکم جمعیت پایین نشان می دهند و به نظر می رسد که بخشی از نگرانی ها درباره کاهش جمعیت یوزهای ماده مربوط به همین ویژگی باشد.


*** افزایش جمعیت اصلی ترین رقیب یوز در بافق


مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی با بیان اینکه از طرف دیگر در زیستگاه های جنوبی تر یوز، مانند زیستگاه های استان یزد مدت ها است که یوزپلنگ ماده ای مشاهده نشده، ادامه داد: در بررسی علت این مسئله، به چند نکته برخورد کردیم. نخست اینکه در این زیستگاه ها مدت هاست که دوربین گذاری گسترده برای پایش جمعیت یوز انجام نشده است. همچنین با بررسی فاکتورهایی مانند جمعیت طعمه یوز، امینت زیستگاه و وضعیت اقلیمی در منطقه حفاظت شده کوه بافق به غیر از افزایش مشاهده پلنگ به عنوان یک رقیب اصلی یوز، تغییر محسوسی به چشم نمی خورد.

وی افزود: حتی در سایر زیستگاه های استان یزد که شرایط برای زیست یوزپلنگ بهتر شده، بازهم روند کاهش مشاهدات یوز ادامه داشت. به طور نمونه، در منطقه سیاهکوه، سال گذشته با افزایش جمعیت طعمه های یوز روبرو بودیم که به دلیل عدم وجود ظرفیت پذیرش این جمعیت در زیستگاه، امسال بخشی از آن تلف شد. از طرفی ثبت تخلفات شکار و صید در این زیستگاه نیز کاهش یافته که به نظر می رسد به معنای افزایش امنیت زیستگاه است اما به رغم همه این ها، مشاهده یوزپلنگ در این منطقه بیشتر نشد.


*** خشکسالی منجر به بهبود شرایط زیستگاه ها برای یوزپلنگ ها شده است


به گفته وی، پروفسور جرج شالر و دکتر استفان آستروفسکی، از نامدارترین چهره های حفاظت از حیات وحش جهان پس از بررسی زیستگاه های استان یزد معتقد بودند که خشکسالی، شرایط زیستگاه را برای یوزپلنگ ها مساعدتر کرده است چرا که گونه هایی مانند کل و بز برای یافتن منابع آب مجبور به پایین آمدن از ارتفاعات و حضور در دشت ها هستند و شکار این گونه ها برای یوز بسیار آسان تر از گونه های دشت زی است.

جوکار ادامه داد: با این حال جمعیت زیستگاه های یزد به اندازه ای پایین است که آسیب پذیری یوزپلنگ ها را تا حد زیادی افزایش داده و به گفته پروفسور شالر، در جمعیت های بسیار کم و با تراکم پایین، گاهی ماده ها بر اثر عواملی کوچک مانند درگیری با سگ های اهلی یا تصادفات جاده ای به سرعت از طبیعت حذف می شوند و جمعیت زیستگاه به سمت تک جنسیتی شدن می رود و به نظر می رسد که هم اکنون برای زیستگاه های یزد چنین واقعه ای رخ داده است.


*** زیستگاه کالمند - بهادران خالی از جمعیت یوز


به گفته مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، تعدد تلفات جاده ای طی دهه گذشته منجر به خالی شدن زیستگاه کالمند - بهادران در استان یزد از جمعیت یوز شده است.
وی ضمن تاکید بر اینکه شرایط برای زیستگاه های دیگر متفاوت است، تصریح کرد: از میان پنج زیستگاه نایبندان، میاندشت، توران، دربند راور و کویر، سه زیستگاه میاندشت و توران زیستگاه های زایای یوزپلنگ هستند و زادآوری یوز در آنجا انجام می شود.

وی درباره پارک ملی کویر هم با بیان اینکه طی مطالعات سال 1389 مشخص شد که تنها یک یوزپلنگ نر در این زیستگاه زندگی می کند که در یکسال گذشته، هیچ شواهدی از آن به دست نیامد، اضافه کرد: درباره دربند راور نیز اطلاعات دقیقی در دسترس نیست چرا که پایش گسترده ای در این زیستگاه ها انجام نشده است.
جوکار خاطرنشان کرد: به طور کلی می توان زیستگاه های شمالی نسبت به زیستگاه های جنوبی، در شرایط بهتری هستند.


*** 40 یوزپلنگ در 10 زیستگاه


به گفته مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، در حال حاضر آخرین سرشماری ها با استفاده از عکس های به دست آمده از دوربین های تله ای حضور قطعی کمتر از 40 قلاده یوزپلنگ در 10 زیستگاه تحت پوشش پروژه را نشان می دهند.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به شواهد موجود مبنی بر کاهش مشاهدات یوز در برخی زیستگاه ها و خصوصا کاهش مشاهدات یوزهای ماده، چه اقدامی باید انجام داد، گفت: سیاست کنونی پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در برابر این شواهد، انجام چند اقدام اساسی است.

جوکار افزود: نخست، بررسی زیستگاه های میانی است که منظور از آن، مناطقی خارج از مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست هستند که هیچگاه مورد پایش قرار نگرفته اند. زیرا این احتمال وجود دارد که یوزهای دیگری در این مناطق زندگی می کنند یا آنکه بخشی از جمعیت 10 زیستگاه اصلی به این مناطق مهاجرت کرده اند.

وی با بیان اینکه اکنون تیمی از کارشناسان پروژه، از اردیبهشت ماه امسال بررسی زیستگاه های میانی را آغاز کرده اند، اظهار کرد: این بررسی با پرسش از اهالی محلی، بررسی میدانی و استفاده از دوربین های تله ای انجام می شود و نتایج این بررسی، سیاست ها و اقدامات آینده پروژه درباره زیستگاه های جنوبی یوزپلنگ را تعیین خواهد کرد زیرا در صورت وجود شواهدی از یوزپلنگ در زیستگاه های میانی، اقدامات حفاظتی برای این زیستگاه ها انجام خواهد شد و در صورت منفی بودن پاسخ بررسی ها، تاسیس ذخیره گاه گونه های کویری ایران در دستورکار قرار خواهد گرفت.


*** پارک ملی سیاهکوه گزینه پیشنهادی برای تاسیس ذخیره گاه گونه های کویری ایران


مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در خصوص ذخیرگاه گونه های کویری ایران با شرح اینکه این ذخیره گاه محیطی محصور و وسیع به اندازه یکی از مناطق چهارگانه خواهد بود، خاطرنشان کرد: این ذخیره گاه از میان یکی از زیستگاه های اصلی یوز انتخاب خواهد شد و یک یوز ماده به این ذخیره گاه منتقل خواهد شد تا در شرایطی امن تر ودر زیستگاه اصلی زادآوری انجام شود. در حال حاضر پارک ملی سیاهکوه برای این منظور پیشنهاد شده است اما هرگونه اقدامی دراین باره، منوط به نتیجه بررسی زیستگاه های میانی است.

به گفته وی، درباره زیستگاه های شمالی یوزپلنگ، اولویت نخست پروژه، جلوگیری از افت وضعیت دو زیستگاه توران و میاندشت است و از همین رو، شکار غیرمجاز، چرای دام و انجام عملیات عمرانی و معدنکاوی در این زیستگاه ها، تحت کنترل بیشتر قرار می گیرد.

جوکار ادامه داد: حفظ امنیت کریدورهای بین زیستگاه های شمالی به گونه ای که ارتباط بین زیستگاه های شمالی قطع نشود، از دیگر اولویت های این منطقه است.
مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی اشاره ای هم به محدودیت های ایجاد شده برای سرشماری یوز با استفاده از دوربین های تله ای داشت و اعلام کرد: به همین دلیل، سرشماری یوزپلنگ به روش ' ردپای ژنتیک' کلید خورده است.


*** پاییز آغاز سرشماری یوزپلنگ به روش ' ردپای ژنتیک '


وی در توضیح این روش، گفت: در این روش، با جمع آوری نمونه سرگین یوزپلنگ ها از طبیعت و انجام آزمایش های ژنتیکی، اطلاعات ارزشمند و دقیقی از جمعیت، نسبت سنی و نسبت جنسی یوزپلنگ ها به دست خواهد آمد، کار نمونه برداری از سرگین ها از پاییز آغاز خواهد شد.

جوکار مهمترین مانع در اجرای این برنامه ها را کمبود بودجه دانست و خاطرنشان کرد: به رغم اینکه سازمان حفاظت محیط زیست در چند سال اخیر همواره با بحران بودجه روبرو بوده است اما خوشبختانه هیچگاه از انگیزه این سازمان برای حفاظت از یوزپلنگ کاسته نشده، گرچه کمبود بودجه، حفاظت از این گونه را با دشواری هایی جدی روبرو کرده است.

وی تاکید کرد: این کمبود بودجه به اندازه ای است که تمامی بودجه سازمان حفاظت محیط زیست، کفاف حفظ وضعیت موجود در زیستگاه های یوزپلنگ را نیز نمی دهد.
مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی با ابراز خرسندی از اینکه امروز در سراسر کشور، یوزپلنگ به عنوان نماد ارزشمند حیات وحش ایران شناخته می شود و از کتاب های درسی مدارس گرفته تا پیراهن تیم ملی فوتبال، می توان نشانی از این نماد یافت، گفت: اما حفاظت از این ذخیره ارزشمند ژنتیکی نیازمند اقداماتی جدید و به روز است.

وی ابراز امیدواری کرد: نهم شهریور 95 سرآغازی بر این اقدامات و نقطه عطف حفاظت از حیات وحش و گونه ویژه یوزپلنگ آسیایی باشد.