تهران-ایرنا- مدیر کل موزه ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست از مشخص شدن ساختار ژنتیکی جمعیت یوزپلنگ های آسیایی خبر داد وگفت: این ساختار با هدف بررسی تنوع ژنتیکی درون و بین ‏جمعیتی، وجود یا نبود درون‏ آمیزی، تعیین میزان جریان ژنی و برآورد فاصله ژنتیکی میان جمعیت ها مشخص شده است.





به گزارش ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، اصغر مبارکی افزود: به ‏منظور مدیریت پایدار ژنتیکی یوزهای آسیایی، طرح پژوهشی با عنوان ' بررسی ساختار ژنتیکی جمعیت یوزپلنگ های آسیایی با استفاده از آنالیز ژن ‏های nDNA و mtDNA' در بخش زیست فناوری دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی، اجرا شد.



مبارکی با بیان اینکه جمعیت‏ های مختلف یوزپلنگ آسیایی شامل ذخیره‏گاه زیستکره توران، پارک ملی کویر، یزد و کرمان مورد بررسی قرار گرفت، گفت: بنا به توضیحات مجری پروژه، در این پژوهش به منظور بررسی جامع ژنتیکی جمعیت‏ های تحت مطالعه، از 20 جایگاه‏ ریز ماهواره و 15 ژن هسته‏ ای و میتوکندریایی استفاده ‏شد، به ‏این شکل ‏که از 20 جایگاه‏ ریزماهواره هر دو جنس نر و ماده، از توالی‏ یابی 9 ژن هسته‏ ای برای آنالیز مسیر مادری و پدری، از توالی ‏یابی 4 ژن میتوکندریایی برای آنالیز مسیر مادری و از توالی ‏یابی 1 ژن مشتمل بر 2 ناحیه در کروموزوم Y به‏ منظور آنالیز مسیر پدری استفاده شد.


مدیر کل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بیشترین تنوع ژنتیکی جمعیت ‏یوزپلنگ در کرمان، سپس یزد و بعد ذخیره‏گاه زیستکره توران و کمترین تنوع ژنتیکی نیز مربوط به یوزپلنگ پارک ملی کویر است لذا وجود درون ‏آمیزی و افزایش همخونی در یوزپلنگ پارک ملی کویر امری محتمل است.


به گفته مدیر کل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست، کمترین فاصله ژنتیکی در بین یوزپلنگ پارک ملی کویر و یوزهای یزد و بیشترین فاصله ژنتیکی بین یوزپلنگ پارک ملی کویر و یوزهای کرمان مشاهده شده است که یوزهای کرمان، بیشترین شباهت ژنتیکی را با یوزهای ذخیره‏گاه زیستکره توران و همچنین یوزهای یزد به‏ جز یوزپلنگ بافق، بیشترین شباهت ژنتیکی را با یوزپلنگ پارک ملی کویر دارند، طبق این نتایج، 60 درصد از تنوع موجود، درون‏ جمعیتی بوده و تنها 40 درصد آن نشات‏ گرفته از تنوع بین ‏جمعیتی است.


وی با بیان اینکه یوزپلنگ موجود در ایران یکی از گونه‏ های ارزشمند کشور است، افزود: نتایج این تحقیق حکایت از وجود سطح متوسط تنوع ژنتیکی در این گونه داشته و حفاظت ژنتیکی و مدیریت جمعیت‏ موجود، می‏ تواند آن را از فرسایش ژنتیکی بیشتر و نابودی در زیستگاه‏های موجود حفظ کند.
مبارکی با استناد به نتایج حاصله مبنی بر وجود شباهت ژنتیکی در بین جمعیت های موجود و خلوص بالای ژنتیکی در جمعیت‏ های مجزا، گفت: امکان وجود همخونی و اثرات نامطلوب آن از جمله کاهش شایستگی (Fitness) ،کاهش قدرت زنده‏ مانی(Viability)، افزایش حساسیت به بیماری ‏های عفونی، کاهش تولید مثل، بروز ناهنجاری‏ های ژنتیکی و غیره امری محتمل به نظر رسیده و بروز این عوامل مخرب در این گونه، تداوم و بقاء آن را به مخاطره انداخته و به ‏شدت آنها را در خطر انقراض قرار خواهد گرفت.


مدیر کل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: برای حفاظت و مدیریت ژنتیکی، با انتقال نسبی (ورود جنس نر) و یا مطلق (هر دو جنس) یک یا چند جمعیت (واجد بیشترین تفاوت ژنتیکی با جمعیت پذیرنده) به جمعیت پذیرنده، میزان همخونی و اثرات مخرب آن کاهش یافته و در روند افزایش جمعیت و بقاء افراد جمعیت پذیرنده، نقش مهمی را ایفا خواهد کرد.



*** یوزپلنگ

یوزپلنگ یا یوز در گذشته در بیشتر مناطق آفریقا و گستره وسیعی از آسیای مرکزی و شبه قاره هند یافت می شد، اما امروزه با کاهش شدید جمعیت روبرو شده است. از میان دو زیرگونه اصلی یوزپلنگ، یکی از زیر گونه ها با نام ' یوزپلنگ آسیایی' شناخته می شود که در خطر جدی انقراض قرار دارد و فقط حدود 50 قلاده از آن در دشت های مرکزی ایران وجود دارد از این رو به آن یوزپلنگ ایرانی هم می گویند.



منبع:ایرنا