مشخصات و شرایط جغرافیایی:
دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: منطقه حفاظت شده گشت رودخان و سیاه مزگی با وسعت ۳۹۵۱۴ هکتار در شهرستانهای فومن، شفت و بخش کوچکی از آن نیز در محدوده شهرستان رودبار واقع شده است. این منطقه در تاریخ ۱۳۷۸/۱۰/۱۵ مورد حفاظت قرار گرفت. حداقل ارتفاع منطقه از سطح دریا ۵۰۰ متر و حداکثر ارتفاع آن از سطح دریا به ۲۵۰۰ متر می رسد.

منطقه حفاظت شده گشت رودخان و سیاه مزگی از سه قسمت جلگه، کوهپایه و کوهستان تشکیل می شود. در قسمت جلگه برنجکاری و صیفی کاری رایج بوده و در قسمت کوهپایه ای آن باغات چای به چشم می خورد. قسمتی از کوهپایه و منطقه کوهستانی دارای پوشش جنگلی است که به علت وجود آبادیهای متعدد و رواج دامداری و برداشت بیرویه چوب قسمت اعظم آن بصورت مخروبه و نیمه مخروبه بوده و فقط حدود یک پنجم از وسعت منطقه دارای پوشش جنگلی بکر و دست نخورده است. البته محدوده مورد نظر دارای چشم اندازهای طبیعی زیبا اعم از دره های عمیق، آبشار و رودهای متعدد و آثار باستانی است.
پوشش گیاهی:
تیپ های جنگلی ارتفاعات پائین: تیپ بلوطستان با گونه بلوط از ۵۰۰ متری تا ۹۰۰ متری ادامه داشته و کنار این گونه اصلی گونه های دیگری نیز همچون نمدار، لیلکی، خرمندی، پلت، شیردار، انجیلی، زبان گنجشک، اوجا و گلابی وحشی همراه هستند. گیاهان درختچه ای مانند ازملک و داردوست در این کمربند فراوان است.
تیپ های جنلگی میان بند: این تیپ ها که در ارتفاع ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ متری از سطح دریا گسترش دارند عبارتند از: ممرز، راش، راشستان، ممرزستان. این تیپ ها همراه با گونه های ملج، انجیلی، نمدار، پلت، شیردار و ون آمیخته هستند. نمونه کامل این تیپ در ارتفاعات بالای قلعه رودخان و گشت رودخان و در محدوده خرفه پشته قابل تشخیص است.
تیپ های جنگلی مناطق مرتفع: مناطق مرتفع یعنی ارتفاعات ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ متری که به سبب دارا بودن شرایط مناسب آب و هوا و خاک، رویشگاه اصلی گونه راش است. گونه های همراه راش عبارتند از: ممرز، ملج، توسکای ییلاقی، افرا و شیردار.
تیپ های فوقانی و حد نهایی جنگل: در ارتفاعات بالاتر از ۱۸۰۰ متر، درختانی که در این منطقه پراکنده اند، دارای ارتفاع کم و ساقه ای کج و معوج و تاج های چنگالی بوده و چوبشان فاقد ارزش صنعتی است. در این ارتفاعات گونه راش به ندرت دیده می شود و درختان منطقه عبارتند از نوعی ممرز بنام لوریا کچف که گاه همراه با گونه ای بلوط بنام آوری است و جامعه کچف – اورستان را بوجود آورده است. البته این تیپ به علت وجود دامداران و استفاده دامی آنها از چوب و هیزم بشدت آسیب دیده است.
گونه های شاخص جانوری:
از جمله مهمترین حیات وحش منطقه حفاظت شده گشت رودخان و سیاه مزگی می توان به خرس، پلنگ، مرال، شوکا، گرگ، سیاه گوش، گربه جنگلی، شنگ، تشی، گورکن، گراز، سنجاب، قرقاول، ابیاء و قزل آلا را اشاره نمود.
تعارضات و تهدیدات منطقه:
وجود مستثنیات اشخاص و جوامع محلی و روستاهای داخل منطقه
تصاویر منطقه حفاظت شده گشت رودخان و سیاه مزگی:

منبع مطلب : دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران