مشخصات و شرایط جغرافیایی:
دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: پناهگاه حیات وحش بوروئیه در جنوب استان یزد، در شهرستان خاتم واقع شده است. این منطقه با مساحت ۷۷۷۱۷ هکتار در تاریخ ۲۱ خرداد ۱۳۸۱ با مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست، به شبکه مناطق چهارگانه محیط زیست پیوست. بخش عمده ی پناهگاه را ارتفاعات تشکیل می دهد. دامنه ارتفاعی منطقه بین ۱۶۰۰ تا ۲۸۰۰ متر متغیر است. هیچ آبادی دارای سکنه دائمی داخل پناهگاه وجود ندارد.
عمده ترین تعارضات پناهگاه چرای دام و معدودی مزرعه است. بر اساس طبقه بندی اقلیمی دو مارتن، اقلیم پناهگاه خشک و نیمه خشک است. میانگین سالانه دما بین ۱۰ تا ۱۸ درجه سانتی گراد و میزان بارندگی بین ۲۰۰ تا ۳۳۰ میلی متر در بخشهای مختلف منطقه در نوسان است.
منابع تامین کننده نیاز آبی حیات وحش عمدتا شامل سنگاب ها از جمله سنگاب قله ی خانه خدا، دو دستگاه تلمبه بادی، سه باب آب انبار و آبشخور و نیز قنات های حسن قدامی و کوروبوروئیه هستند.
پناهگاه حیات وحش بوروئیه در نزدیکی شهر هرات، مرکز شهرستان خاتم قرار دارد و به وسیله جاده های مواصلاتی این شهر احاطه شده است به طوری که در جنوب منطقه جاده آسفالته هرات به سرچهان و شیراز وجود دارد که مرز منطقه را نیز شامل می شود.
علاوه بر آن در غرب منطقه نیز جاده آسفالته توتک به روستاهای کرخنگان و چنارناز واقع شده و این جاده در ادامه به سمت جنوب با عبور از روستای بوروئیه خوانسار و روستای خوانسار به جاده آسفالته هرات – سرچهان وصل می شود.
پوشش گیاهی:
در پناهگاه حیات وحش بوروئیه در مجموع ۱۸۹ گونه گیاهی متعلق به ۸۵ جنس و ۴۲ خانواده شناسایی شده است که این گونه ها با پراکنش متفاوت و آمیختگی با یکدیگر تشکیل ۲۰ تیپ گیاهی را داده اند که ۳۰ گونه در فهرست سرخ موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع آمده است. که گونه کلاه میر حسین، رندوک( شور یزدی )، کیکم و کیکم شیرازی به دلیل بومی بودن و گونه آنقوزه تلخ به دلیل در معرض خطر بودن ( EN ) اهمیت ویژه ای دارند. البته این ارقام فقط بخشی از گونه های گیاهی شناخته شده منطقه هستند. چرای دام مهمترین روش بهره برداری از پوشش گیاهی منطقه است که تا حدودی بصورت کنترل شده انجام می شود.
مهمترین گونه های گیاهی پناهگاه حیات وحش بوروئیه درمنه، تنگرس، قیچ، افدرا، استپا، بنه، بادام کوهی، کیکم، هوم، گز، گون، زیره، قدومه، خارشتر، بومادران، میخک کوهی، جگن و کمای اسبی هستند.
گونه های شاخص جانوری:
در پناهگاه حیات وحش بوروئیه ۲۵ گونه پستاندار از ۱۴ خانواده شناسایی شده که از این تعداد هفت گونه به عنوان اولویت های حفاظتی منطقه در ایران و جهان مطرح است.
از مهمترین پستانداران وحشی پناهگاه حیات وحش بوروئیه می توان قوچ و میش، کل و بز، پلنگ، خرس قهوه ای، کاراکال، جبیر، سیاه گوش، گراز، گرگ، کفتار، شغال، خرگوش، تشی، خارپشت ایرانی و روباه معمولی را نام برد.
ارتفاعات پیر زال، خانه خدا، کال چینو، سر بره، سمبه ای و بورو از مهمترین زیستگاه های قوچ و میش محسوب می شوند. مواردی از مشاهده رودک عسل خوار در مجاورت کوه جنگلی پناهگاه گزارش شده است.
در این پناهگاه همچنین در مجموع ۶۵ گونه پرنده متعلق به ۲۸ خانواده شناسایی شده است. پرندگان حمایت شده در سطح ملی و بین المللی این ناحیه ۱۱ گونه هستند که البته در این میان دو گونه عقاب شاهی و هوبره از اهمیت بیشتری برخوردارند.
از جمله پرندگان پناهگاه حیات وحش بوروئیه می توان از کبک، تیهو، هوبره، باقرقره شکم سیاه، دلیجه، عقاب طلایی، عقاب دو برادر، سارگپه معمولی، بالابان، شاهین، شاه بوف، جغد کوچک، سارگپه پا بلند، دال، سبز قبا، زنبور خور معمولی، هدهد، زاغی، زاغ بور و انواعی از گنجشک سانان نام برد.
در مجموع ۱۷ گونه خزنده و دوزیست در پناهگاه حیات وحش بوروئیه شناسایی شده است که شامل یک گونه لاک پشت، یک گونه از مارمولک ها، هفت گونه از مارها و هفت گونه از دوزیستان است. در این میان لاک پشت ها مهمیزدار و بزمجه بیابانی در اولویت حفاظتی قرار دارند. جکوی عنکبوتی، افعی گرزه و انواعی از مارها از جمله دیگر خزندگان پناهگاه هستند.
تصاویر پناهگاه حیات وحش بوروئیه:




منبع : دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران