برگزاری نشست روز جهانی حیات وحش+تصاویر

[RAMIN]

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: بررسی مهمترین عوامل موثر در کاهش جمعیت حیات وحش، شناسایی مشکلات ساختاری، قانونی، اعتباری سازمان محیط زیست در حمایت از حیات وحش، بررسی مشکلات محیط بانان و معضلات فرهنگی در میان مردم و مسئولان برای جلوگیری از کاهش جمعیت حیات وحش و نقد و بررسی صید و شکار حیات وحش از موضوعاتی بود که در میزگرد روز جهانی حیات وحش در خبرگزاری مهر مطرح شد.


به گزارش خبرنگار مهر، همزمان با روز جهانی حیات وحش سوم ماه مارس (۱۲ اسفند) مصادف با تاریخ پذیرش کنوانسیون سایتیس، میزگردی در خبرگزاری مهر با حضور معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست، استاد پیشکسوت جانور شناسی دانشگاه، مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست، مدیر دیده بان حقوق حیوانات و مدیر دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران برگزار و پیرامون معضلات و چالش های این حوزه به ویزه شکار و صید بحث و تبادل نظر شد که در بخش اول اهم مباحثی که توسط دکتر احمد علی کیخا و مهندس هوشنگ ضیایی در این میزگرد مطرح شد، آمده است.





دکتر احمد علی کیخا معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست به عنوان نخستین سخنران این میزگرد با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۱۰ درصد یعنی بیش از ۶۱ هزار گونه جانور مهره دار در سراسر دنیا در معرض خطر و تهدید انقراض قرار دارند، گفت: در ایران نیز در حال حاضر نسل گونه هایی مانند ببر مازندران و شیر ایرانیکه در گذشته به وفور وجود داشتند منقرض شده و با توجه به شرایط اقلیم و زیستگاهی کشور، ۱۴۰۱ گونه جانوری در کشور شناسایی شده که از این تعداد ۴/۶ درصد گونه ها یعنی ۷۴ گونه در معرض تهدید هستند و در صورت عدم ایجاد عزم ملی برای حفاظت از آنها، شاهد از دست دادن این گونه ها خواهیم بود.

توسعه ناپایدار علت اصلی تلفات حیات وحش در کشور
وی برنامه های توسعه از جمله راه سازی،‌ ایجاد خطوط انتقال برق، گاز، نفت، تلفن، ‌مکان یابی صنایع،‌ گسترش سکونتگاههای انسانی، گسترش بخش کشاورزی در زیستگاههای حیات وحش را از مهمترین عوامل تلفات حیات وحش عنوان کرد: در حقیقت در حال حاضر توسعه بی ضابطه قلمرو گسترده بسیاری از گونه های جانوری را کاهش داده و به یکی از مهمترین تهدیدات حوزه حیات وحش تبدیل شده است.
کیخا اظهار داشت: بررسی نمودار آماری مرگ و میر گوشتخواران عظیم الجثه از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱ نشان می دهد که ۴۱ درصد از ۱۲۱۸ مورد مرگ گونه های جانوری کشور مربوط به گوشتخواران است که ۷۰% آن بر اثر تصادفات جاده ای است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست یکی دیگر از تهدیدات حوزه حیات وحش را افزایش تعداد سلاحهای مجاز و غیرمجاز در دست مردم دانست و گفت: افزایش صدور مجوز سلاح برای عشایر، افزایش واردات سلاح قاچاق، تصویب تبصره ۱ ماده ۱۶ مجازات قاچاق اسلحه و مهمات در سال ۱۳۹۰ که مردم با تحویل سلاح ظرف ۶ ماه می توانستند برای حمل سلاح مجوز دریافت کنند؛ بر حجم تهدیدات این حوزه افزود.


قاچاق حیوانات و اعضای بدن آنها سومین رتبه قاچاق بین المللی

کیخا حضور بیش از ظرفیت دام در زیستگاه ها، توسعه بی ضابطه کشاورزی، تجارت غیرقانونی حیوانات را از دیگر تهدیدات حوزه حیات وحش اعلام کرد و افزود: پس از قاچاق مواد **** و اسلحه، قاچاق حیوانات و اعضای بدن آنها سومین رتبه قاچاق در دنیا را به خود اختصاص داده است و با توجه به موقعیت حساس ایران و سودآوری این قاچاق، در ایران هم یکی از موارد تهدید همین موضوع است.
به گفته وی، در ۴ دهه گذشته در حوزه های مختلف محیط زیست رویکردهای مخربی وجود داشته که برای حل مشکلات محیط زیست در درجه اول باید چنین تفکرات مخرب و رویکردهای ناهمسو با محیط زیست اصلاح شوند و آحاد مردم پی به اهمیت محیط زیست ببرند چرا که اگر بخواهیم زندگی پایداری داشته باشیم و نسلهای آینده بتوانند به زندگی خود ادامه دهند و نیازهایشان را بر طرف کنند باید نوع نگاه ها به محیط زیست عوض شود و نباید به محیط زیست به عنوان منبعی که می توان به طور دائم از آن برداشت بنگریم .


هیچ مجوز شکاری در سال آینده صادر نخواهد شد


معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست با اعلام اینکه استراتژی سازمان حفاظت محیط زیست و ریاست سازمان بر لغو مجوز شکار در سال آینده است، گفت: البته این موضوع نیازمند بررسی های تخصصی تر است و به همین منظور مدیرکل اداره حفاظت و مدیریت شکار و صید موظف شده است با تشکیل کارگروهی ویژه موضوع شکار و ارتباط با نخبگان حوزه علمیه برای دریافت مجوزهای فقهی و رهیافت در موضوعات فقهی بحث شکار اقدام نماید.



وی یادآور شد: بحث شکار مخالفان و موافقان بسیاری دارد و حتی برخی با اشاره به آمار شکار غیرمجاز در کشور، این آمار را نشانی برای تقاضا در حوزه شکار می دانند و معتقدند نادیده گرفتن این موضوع، نادیده گرفتن واقعیت های جامعه است.
کیخا با تاکید بر اینکه در بحث شکار، نیاز به یک بسته سیاستی کامل با در نظر گرفتن نقش تمامی اقشار، گروه ها و نهادها هستیم، تصریح کرد: افزایش فرهنگ عمومی جامعه به منظور گسترش اقداماتی شبیه شکستن تفنگ توسط شکارچی کردستانی یکی از این اقدامات است.


صدور ۳۵۷ مجوز شکار در سال ۹۲


وی از صدور ۳۵۷ مجوز شکار در سال ۹۲ خبر داد و گفت: ۲۰۰ مجوز شکار عادی و ۱۵۷ مجوز برای مناطق ویژه صادر شده است.
کیخا با اشاره به شهادت ۱۱۶ محیط بان محط زیست و جانبازی بیش از ۱۰۰ نفر ، اظهار کرد: قابل قبول نیست که در این کشور هنوز هم برای حفاظت از محیط زیست **** بدهیم.
وی ادامه داد: اگر کل پرسنل سازمان حفاظت محیط زیست از اعضای ستادی گرفته تا محیط بانان جمع شوند، بیش از ۱۰ هزار نفر نخواهند بود در حالی که در مقابل جمعیت کثیری قرار دارند که گرایش به تخلف در حوزه محیط زیست دارند.
تولید سلاحهای شکاری در کشور متوقف می شود
کیخا گفت: طی توافق صورت گرفته با وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح مقرر شد خط تولید سلاح شکاری در کشور تعطیل شود.


وضعیت حیات وحش کشور اسف بار است
در ادامه این میزگرد مهندس هوشنگ ضیایی استاد پشکسوت دانشگاه نیز با بیان اینکه وضعیت حیات وحش در کشور اسف بار است گفت: زمانی بنده خودم شکارچی بودم و از طرفداران شکار اما در آن روزها در منطقه بیستون ۱۰ هزار راس کل و بز و در منطقه بختگان ۱۷ هزار راس کل و بز، قوچ و میش وجود داشت.



در گذشته شکارچیان تنها حافظان حیات وحش بودند
وی افزود: در آن زمان شکارچیان تنها کسانی بودند که با طبیعت و حیات وحش انس داشتند و به نوعی تنها حامیان محیط زیست محسوب می شدند و همین افراد بودند که حیات وحش را به مردم معرفی می کردند اما امروز وضع فرق کرده در همان منطقه بختگان که ۱۷ هزار کله بز وجود داشت به زحمت می توان بیش از ۲۰۰ راس از این گونه ها شمارش کرد و وقتی جمعیت گونه ای زیر ۵۰۰ عدد در یک منطقه باشد بدان معناست که آن جمعیت از شرایط مناسبی برخوردار نیست و از آنجایی که در بسیاری از مناطق کشور در مورد بسیاری از گونه ها جانوری وضع به همین صورت است بنابر این امروز دیگر نمی توان از شکار و صید حرفی زد.



ضیایی با اشاره به حضورش در سازمان محیط زیست از سالهای پیش از انقلاب اظهار داشت: متاسفانه در گذشته کسانی که به محیط زیست وارد می شدند تنها به فکر انحلال این سازمان بودند و کارشناسان می بایست آنقدر با آنها بحث می کردند تا متقاعد می شدند که محیط زیست و حفاظت از آن برای کشور ضروری است. چراکه در کشور ما همواره به محیط زیست به عنوان یک موضوع مجلل و لوکس نگریسته می شده است.



ممنوعیت یکباره شکار و صید مجاز تنها افراد قانون مدار را محدود می کند


ضیایی ادامه داد: به هر حال اگر چه وضعیت حیات وحش امروز کشورمان اسفبار است اما اگر به یکباره به طور کلی شکار صید را ممنوع کنیم تنها جلوی شکارچیان قانون مدار را می گیریم. و این کار نقشی در کاهش شکار و صید غیر مجاز نخواهد داشت کما اینکه همین افراد قانون مدار راهم وادار به انجام تخلفات می کنیم .
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بنابر این اگر قرار است شکار و صید را ممنوع کنیم باید از نیروهای بسیج، سپاه و اطلاعات برای جلوگیری از تخلفات در این حوزه کمک بگیریم.



سازمان محیط زیست در تلفات حیات وحش مقصر است



به اعتقاد وی، سازمان محیط زیست در تخریب حیات وحش در طی سالیان گذشته خیلی مقصر بوده چرا که به عنوان مثال دو سال پیش زمانی که قانونی تصویب شد مبنی بر اینکه هر کس سلاح شکاری دارد با اعلام آن می تواند مجوز کسب کند سازمان محیط زیست هیچ عکس العملی نشان نداد و کاملا بی تفاوت بود و در مدت ۶ ماهه ای که در این قانون به دارندگان سلاح شکاری برای کسب جواز فرصت داده شده بود بسیاری از افراد اقدام به خرید و وارد کردن اسلحه شکاری از خارج به داخل کشور کردند به گونه ای که گفته می شد کارخانجات اسلحه سازی ترکیه شبانه روز برای وارد کردن اسلحه شکاری به ایران کار می کردند.
ضیایی افزود: این در حالی است که سازمان محیط زیست می توانست با اعتراض نسبت به تصویب این قانون دست کم فرصت ۶ ماهه را به ۱۵ روز کاهش دهد که اگر این کار را می کرد اکنون یک میلیون اسلحه شکاری در دست مردم نبود.
معاون طبیعی محیط زیست در واکنش به این گفته ضیایی اظهار داشت: در آن زمان من در سازمان محیط زیست نبودم بلکه در مجلس شورای نماینده بودم و همانطور که شما اشاره کردید حتی یکبار هم نشد که یکی از مسئولان محیط زیست نسبت به این قانون اعتراض کنند.


سازمان محیط زیست آمار دقیقی از شکارچیان ندارد


ضیایی در ادامه گفت: یکی دیگر از ضعفها که در برخورد با مسئله شکار صید با آن مواجه است نداشتن آمار دقیق از تعداد شکارچیان هر منطقه و تعداد افرادی که اسلحه دارند است. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته آمریکایی و اروپایی حتی مساله شکار صید و حفظ حیات وحش در قوانین راهنمایی و رانندگی این کشورها دیده شده است و چنانچه کسی با حیوانی تصادف کند اگر آن رها کند بدون آنکه با محیط زیست و پلیس تماس بگیرد تا ۲ هزار جریمه شده و گاهی زندانی می شود و برایش سوء پیشینه محسوب می شود.


قوانین و مقررات حمایت از حیات وحش در کشور بسیار ضعیف است



ضیایی با بیان اینکه قوانین کشور ما در این زمینه بسیار ضعیف است خاطر نشان کرد: در کشورهای آمریکایی و اروپایی حتی اگر کسی متوجه شود که متخلفی در حال شکار حیات وحش است و یا در حال تخریب جنگلهاست و این موضوع را به محیط زیست یا پلیس اطلاع ندهد خودش مجرم محسوب می شود این در حالی است که در کشور ما بسیاری از مردم به دنبال شکارچیان می روند تا طریق شکار کردن او را از نزدیک ببینند.


دشمنی با حیات وحش در ادبیات و محاورات ما نهادینه است



وی ضعف فرهنگی را یکی دیگر از عوامل وضعیت بد حیات وحش کشور بیان کرد و افزود: در بسیاری از مناطق مردم ما با محیط زیست و حیات وحش کاملا بیگانه هستند. و حتی به صورت تاریخی در برخی موارد با حیات وحش دشمنی دارند کما اینکه در ادبیات ما ضرب المثلهای مانند مار در آستین پروراندن، ترحم بر پلنگ تیز دندان ستمکاری بود بر گوسفندان دیده می شود.




ضیایی افزود: در طول تاریخ ما نتوانستیم آشتی با طبیعت و حیات وحش را در جامعه نهادینه کنیم به شکلی که در بسیاری از موارد هر گاه کسی عمل زشتی انجام می دهد آن را با اسامی حیوانات ترکیب می کنند مانند خفاش شب، کفتار پیر و… و سازمان محیط زیست نیز هرگز کوششی نکرده است که ارزش این حیوانات را به مردم بشناساند. تا مردم به مباحث زیست محیطی و طبیعی علاقه مند شوند.


انتخاب رشته محیط زیست تنها به خاطر عنوان مهندسی نه از روی علاقه


وی با اشاره به ۳۰ سال سابقه تدریسش در محیط زیست یادآور شد: بسیاری از دانشجویان این رشته آن را نه از روی علاقه بلکه فقط به خاطر عنوان مهندسی که دارد انتخاب می کنند و تعدادی از آنها که توسط اساتید پرورانده می شوند و در این رشته ادامه تحصیل می دهند در نهایت در جایگاه و پستهای کارشناسی مهم استفاده نمی شوند به همین دلیل روز به روز شاهد افزایش مشکلات در محیط زیست هستیم.



آموزش دانش آموزان و جوامع محلی با استفاده از محیطبانان



این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در حال حاضر برخی اقدامات فرهنگی در زمینه محیط زیست کلید خورده اظهار داشت: سازمان محیط زیست باید از این پتانسیلها نهایت استفاده را بکند و از آنجایی که محیط بانان یکی از آشناترین با مسائل طبیعی و به ویژه حیات وحش هستند باید برای جوامع محلی از این پتانسیل استفاده شود کما اینکه زمانی بنده مسئول پروژه یوز بودم از محیط بانان برای آموزش دانش آموزشان در مدارس منطقه استفاده می شد که این تعامل ارتباط بسیار خوبی بین دانش آموزان و کودکان آن منطقه با محیط بانان برقرار می کرد و به این ترتیب از یک سو میزان تخلفات محیط بانان بسیار کاهش می یافت و از سوی دیگر هر یک از دانش آموزان چون نسبت به طبیعت حساس شده بودند کوچکترین تخلفات اطرافیانشان را به محیط زیست گزارش می دادند.


ایجاد پلیس تخصصی محیط زیست در ناجا


معاون طبیعی محیط زیست در ادامه در واکنش به اظهارات این استاد دانشگاه گفت: سازمان محیط زیست به دلیل ضعف نیرو و تجهیزات به دنبال استفاده از تمام پتانسیل های کشور برای حفاظت عرصه های طبیعی است و همانطور که در بسیاری از کشورها پلیس حافظ محیط زیست وجود دارد با فرمانده نیروی انتظامی مکاتباتی داشته ایم تا همانند دیگر پلیسهای تخصصی ناجا مانند پلیس مواد ****، پلیس فتا و پلیس راهنمایی و رانندگی، پلیس محیط زیست نیز انتخاب شود تا به ویژه در عرصه هایی که خارج از مناطق حفاظت شده محیط زیست هستند با تخلفات محیط زیست مانند شکار و صید و یا قاچاق گونه های داخلی و ورود گونه های غیر مهاجر مقابله شود. به گفته او مهمترین سازمان محیط زیست این است که در جهت اجرای اصل پنجم قانون اساسی حرکت کند که در این عصر دو نکته بسیار مهم وجود دارد. که تلقی حفاظت از محیط زیست به عنوان یک وظیفه عمومی یکی از این نکات است که باید آحاد جامعه نسبت به محیط زیست احساس مسئولیت کنند و در بلند مدت اگر بخواهیم در این عصر موفق باشیم باید از همین حالا برای کودکان و دانش آموزان کار کرده و آنها را با مسائل زیست محیطی و ارزشها و منافع گونه های جانوری و گیاهی آشنا کنیم تا آنها در آینده چه به عنوان مدیران و چه به عنوان شهروندان حافظان محیط زیست کشور باشند.


وظایف پلیس محیط زیست با محیط بانان تداخل ندارد



وی ضمن تاکید بر اینکه ایجاد پلیس تخصصی محیط زیست هیچ تداخل وظیفه ای با محیط بانان ندارد، تصریح کرد: بسیاری از اتفاقات حوزه محیط زیست خارج از مناطق تحت حفاظت سازمان و در ارتباط با موضوعاتی همچون ورود و خروج غیرقانونی گونه ها از مرزها رخ می دهد، و این نشان دهنده لزوم ایجاد پلیس تخصصی محیط زیست است.
کیخا خاطرنشان کرد: تجربه جهانی نشان داده که در امر حفاظت از محیط زیست باید از تمام پتانسیل های جامعه بهره برد و بی شک یکی از پتانسیل ها، توان NGO ها و نهادهای مدنی در رابطه با آگاه سازی مردم برای حفاظت از محیط زیست است.
سازمان محیط زیست هرگز نتوانسته از تمام ظرفیت قانونی اش برای حمایت از حیات وحش استفاده کند
معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست افزود: البته قبول دارم که سازمان محیط زیست هرگز نتوانسته است از ظرفیت قانونی خود برای مقابله با متخلفان و مخربان استفاده کند ولی یکی از دلایل اصلی آن ساختار محیط زیست است.


ساختار دولتی و تأثیر نگرش دولت ها به محیط زیست عامل تضعیف جایگاه سازمان


وی افزود: چرا که محیط زیست بخشی از دولت است و به عنوان جزئی از دولت مادامی که دولتی روی کار باشد که علاقه مند به محیط زیست است سازمان محیط زیست هم فرصت پیدا می کند اظهار وجود کنند اما برخی از دولتها علاقه و اهمیتی به محیط زیست نمی دهند بنابراین کرسی و جایگاه محیط زیست نیر در چنین دولتهایی پررنگ نیست کما اینکه در دولت قبل شاهد بودیم که بسیاری از اصول بنیادی و اساسی محیط زیست از بین رفت به عنوان مثال شاهد انحلال شورای عالی محیط زیست در دوره قبل بودیم.


بی اهمیت بودن محیط زیست در بین برخی قانونگذاران


وی افزود: در حال حاضر نیز در مجلس شورای که محل قانونگذاری است و جایی است که باید حافظ موازین قانون اساسی باشد ۶۳ نماینده با نادیده گرفتن اصل ۵۰ قانون اساسی که تاکید کرده سازمان محیط زیست متولی و حافظ ظبیعت کشور است با طرحی خواسته اند که این سازمان جزئی از وزارت جهاد کشاورزی شود.
کیخا تأکید کرد: این در حالی است که بنا به اذعان بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران این حوزه طرحهای کشاورزی و توسعه بی ضابطه کشاورزی یکی از مهمترین دلایل تخریب محیط زیست در بسیاری از موارد است کما اینکه به گفته دکتر کلانتری رئیس کار گروه نجات دریاچه ارومیه ۷۰ درصد خشکی این دریاچه به خاطر توسعه کشاورزی در این حوزه است.
وی افزود: بنابر این چگونه چنین دستگاهی که خود یکی از عاملان تخریب محیط زیست است می تواند حافظ آن باشد.



ساخت جاده در زیستگاه جانوران نشان دهنده عدم آگاهی مسئولان دیگر دستگاه ها نسبت به اهمیت حیات وحش
کیخا با اشاره به توسعه بی رویه در زیست گاههای حیات وحش به عنوان یکی دیگر از عوامل نابودی جانواران کشور گفت: چندین بار سازمان محیط زیست مخالفت خود را با جاده گزوئیه اعلام کرده و در بازدیدهایی که شخصا در این منطقه داشته ام مشاهده کردم که این جاده از وسط زیستگاه و امنطقه امن جایی که بارها دوربینهای تله ای از یوزپلنگ عکس گرفته اند در بین پیچ کوه ها با هزینه زیاد عبور می کند آن هم تنها برای یک جمعیت هزار نفری در حالی که جاده آسفالته در فاصله حدود ۴۰ کیلومتری در این منطقه وجود دارد و همچنین مسیر جایگزین با تخریب بسیار کمتر از سوی محیط زیست پیشنهاد شده است اما مسئولان وزارت راه و استاندار هنوز این جاده را متوقف نکرده اند و زیر بار نمی روند. بنابر این مشاهده می شود که حفظ محیط زیست تنها توسط سازمان محیط زیست امکان پذیر نیست و تمام دستگاهها باید به اهمیت آن پی ببرند.



قبل از ورود به سازمان محیط زیست شکار می کردم / شکارچی مانند قصاب هیچ احساسی نسبت به شکار ندارد


ضیایی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه او پیش از ورود به سازمان محیط زیست خود شکار می کرده است یادآور شد: من تا پیش از اینکه وارد این سازمان شوم به شکار به عنوان یک تکه گوشت زنده نگاه می کردم و همانطور که قصاب در عین سلاخی هیچ احساسی نسبت به گوشت ندارد منهم به حیات وحش در حین شکار هیچ احساس خاصی نداشتم.


پس از آشنایی با ارزش حیات وحش هرگز دست به تفنگ نبردم


به گفته وی، اما زمانی که وارد سازمان شدم و به اهمیت و ارزشهای حیات وحش پی بردم دیدگاهم عوض شد و حتی زمانی که به عنوان مسئول پروژه تاکسیدرمی پروانه شکار می گرفتم نمی توانستم دست به تفنگ ببرم و این وظیفه را به محیط بانان همراه می سپردم.


هنوز هم با شکار کنترل شده در شرایط خاص کاملا مخالف نیستم


وی افزود: اما با اینکه در حال حاضر دیدگاهم نسبت به قضیه شکار کاملا فرق کرده اما شکار و صید را کاملا بد نمی دانم و معتقدم اگر شرایط حیات وحش مهیا باشد نه مانند آنچه اکنون در ایران وجود دارد می توان به صورت قانونی و کنترل شده در برخی مناطق مجوز شکار داد.


درآمد حاصل از مجوز شکار باید نصیب جوامع محلی شود


وی افزود: البته به شرطی که اگر درآمدی از شکار و صید به دست می آید نصیب جوامع محلی منطقه ای که در آن شکار انجام شده شود، به شکلی که صندوقی در آن منطقه ایجاد شده و درآمد حاصله از مجوز شکار در آن واریز شود در آن صورت جوامع محلی جانوران را منبع درآمد احساس می کنند و اجازه شکار و صید غیر مجاز را به اطرافیانشان نمی دهند.






افزایش حساسیت نسبت به شکار به دلیل افزایش آگاهی مردم و کاهش جمعیت حیات وحش
معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست در ادامه گفت: به طور کلی می توان نتیجه گیری کرد که شکار از قدیم الایام در ایران انجام می شده است ولی علت اینکه در گذشته این قدر نسبت به این مساله حساسیت وجود نداشته دو موضوع بوده یکی آنکه مردم نسبت به کارکردهای حیات وحش و ارزش زیستی موجودات آگاهی نداشته اند و دیگر اینکه آنقدر جمعیت حیات وحش زیاد بوده که حذف شدن تعدادی از آنها توسط شکار مساله خاصی ایجاد نمی کرده و مثل امروز تهدید محسوب نمی شده است.


پیگیری اقدامات فرهنگی در زمینه حیات وحش از سوی سازمان محیط زیست


کیخا اظهار داشت: به هر حال آنچه مهم است این است که در حال حاضر اهمیت حیات وحش دست کم برای بخشی از جامعه روشن شده و جرقه هایی برای نشان دادن ارزش محیط زیست و حیات وحش در میان آحاد جامعه زده شده که سازمان محیط زیست نیز از این گونه فرهنگ سازی ها به شدت استقبال می کنند کما اینکه از پیشنهاد آرش نورآقایی برای استفاده از نماد یوزپلنگ در پیرآهن تیم ملی سازمان محیط زیست به خوبی استقبال و آن را پی گیری کرد اما این نباید آخرین اقدام فرهنگی باشد بلکه به باید آغاز خوبی برای این گونه اقدامات فرهنگی باشد. چرا که حرکاتی از این قبیل می تواند منجر به بسط مسائل محیط زیست در جامعه و اقداماتی از قبیل طرح بیمه یوز، محیط بانان یوز، زیستگاه های یوز و پرداخت خسارات یوز به جامعه از سوی بیمه دانا شود.


صدا و سیما نقش خود در زمینه فرهنگ سازی محیط زیست را ایفا نمی کند


وی افزود: اما آنچه که مهم است اینکه دیگر دستگاهها باید در این بخش به سازمان محیط زیست کمک کنند به عنوان مثال صدا و سیما با این همه بودجه علیرغم فشارهایی که محیط زیست به این سازمان واردمی کند و تمام تلاشی که مسئولان سازمان برای جا انداختن مسائل زیست محیطی برای مسئولان صدا و سیما کرده اند هنوز هم به خوبی با ما برای فرهنگ سازی در محیط زیست همکاری نمی کنند همچنین دانشگاهها و آموزش و پرورش نقش لازم در زمینه آموزش محیط زیست و حیات وحش و تغییر در نگرش و رفتار مردم به درستی انجام نمی دهند این در حالی است که برای جامعه عمل پوشاندن به آمال محیط زیست همه باید همکاری کنند و مسئولان تمام دستگاهها باید به این حقیقت برسند که توسعه بلند مدت در کشور در گرو حفظ محیط زیست است.

[RAMIN]

دوره شکار و شکاربانی در تمام دنیا سر آمده است
شهرام امیری شریفی در ادامه این میزگرد گفت: در حال حاضر در دوره ای زندگی می کنیم که دوره شکاربانی دیگر طی شده است و بیش از ۴۶سال است که ماجراهای مربوط به محیط زیست از شکار و شکاربانی به مسائل حفاظتی در تمام دنیا تبدیل شده است اما همواره در ایران افراد معدودی هستند در عین اینکه حیوانات را شکار می کنند خود را عاشق طبیعت و حیات وحش معرفی کرده و از کسانی که عمل آنها را نقد می کنند به عنوان افراد احساساتی یاد می کنند.
شکارچیان با گلوله به حیات وحش ابراز علاقه می کنند
وی با انتقاد از عشق شکارچیان به حیات وحش که با گلوله آن را ثابت می کنند اظهار داشت: مقوله شکار این روزها از سوی تمام متخصصان و صاحبنظران محیط زیست در تمام دنیا مسأله ای رد شده است اما همچنان در کشور ما تک افرادی با بیان تجارب و علایق شخصی سعی دارند در تصمیم گیری درخصوص حیات وحش نقش داشته باشند، این در حالی است که این افراد تخصص لازم را در این باره ندارند و حیات وحش کشور نیز امروز ظرفیت پذیرش چنین دیدگاه های غیر تخصصی را به هیچ عنوان ندارد.
امکان تشخیص ژنتیک گونه ها از پشت اسلحه ادعایی دروغ است
مدیر دیدبان حقوق حیوانات اظهار داشت: زمان آن فرا رسیده که سازمان محیط زیست به صورت تخصصی به مقوله شکار و صید حیات وحش بپردازد چراکه دیگر این ادعای شکارچیان که تنها گونه های با ژن بد و ناجور را می کشند از سوی جامعه علمی پذیرفته نیست.
وی افزود: چگونه یک شکارچی از فاصله دور از پشت دوربین تفنگ ژن گونه ها را تشخیص دهد و تنها گونه های ضعیف را از طبیعت حذف کند؟ به نظر می رسد که سازمان محیط زیست بیش از حد به باورهای دروغین شکارچیان اعتماد کرده است و حتی گاهی برای معرفی طبیعت در رسانه های جمعی به مردم از این افراد استفاده می شود.
امیری شریفی یادآور شد: ادعاهای مسئولان سازمان محیط زیست مبنی بر حمایت از حیات وحش، فرهنگ سازی و تلاش در جهت شناساندن حیات وحش به مردم بسیار جذاب است اما معلوم نیست چرا هنوز اطلاعات و آگاهی مردم نسبت به محیط زیست و به ویژه حیات وحش با این همه اقدامی که سازمان محیط زیست انجام داده انقدر ضعیف و سطحی است.
سازمان محیط زیست باید ارزش حیات وحش را برای مردم با ریال مشخص کند
وی در ادامه گفت: سازمان محیط زیست تنها با تبدیل ارزش گونه های جانوری به عدد و رقم می تواند اهمیت این گونه ها را برای زندگی مردم مشخص و آن ها را به آحاد جامعه معرفی کند که اگر این کار را می کردند همچنان شاهد نبودیم که جوامع محلی به صورت بی رحمانه حیواناتی مانند پلنگ و یوزپلنگ را می کشنتد و یا آتش می زدند، این افراد بر خلاف تصور عموم دشمنی خاصی با حیات وحش ندارند بلکه شناخت درستی از آن ندارند و چه بسیار افرادی که هنوز پس از کشتن یک گونه گوشتخوار بزرگ به تصور اینکه یک جن و یا دیو را از پای درآورده اند به خود افتخار می کنند.
برخی افراد با کشتن حیات وحش بزرگ جثه به تصور اینکه دیو را از بین برده اند به خود می بالند
وی با اشاره به کشتار تعداد زیادی گونه کفتار در سال در کشور خاطرنشان کرد: از آنجایی که کفتار مانند ببر راه راه است هنوز بسیاری از افرادی که این گونه را می کشند تصور می کنند که یک ببر شکار کرده اند در حالی که نزدیک به ۴۰سال است که گونه ببر در کشور ما منقرض شده است.
۳۰۰ مجوز شکار از سوی سازمان محیط زیست یعنی تبلیغ برای شکار
امیری شریفی یادآور شد: متخصصان و جوامع علمی هم مادامی که یک میلیون اسلحه شکاری غیر مجاز در دست مردم وجود دارد با صدور ۳۰۰مجوز شکار از سوی سازمان محیط زیست برای شکار مجاز مشکل ندارند اما در شرایطی که در کشور ما اینهمه شکار غیر مجاز رخ می دهد و با توجه به اینکه حیات وحش کشور به شدت شکننده است در حقیقت ۳۰۰شکارچی مجاز به ۳۰۰مبلغ شکار تفریحی تبدیل می شوند و کسانی هستند که از سوی جوامع محلی دیده می شوند و این افراد با خود می گویند چرا وقتی او می تواند بکشد ما نمی توانیم.

مدیر دیدبان حقوق حیوانات یاد آور شد: اینها همه در حالی است که در بسیاری از مناطق که شکار و صید غیر مجاز به وفور رخ می دهد سازمان محیط زیست هیچ سرمایه گذاری و اطلاع رسانی بین مردم و جوامع محلی انجام نداده و بنابراین کشتن حتی یک حیوان در چنین مناطقی به منزله آزاد کردن شکار از دید مردم برای تمام گونه ها است.
قوانین ما قابل مقایسه با کشورهای پیشرفته نیست که وضعیت شکارمان مثل آنها باشد
وی با انتقاد از افرادی که مدام وضعیت شکار و صید را در ایران با کشورهای پیشرفته مقایسه می کنندگفت: این افراد باید بدانند که کشور ما از نظر قوانین مقررات و نیروهای حفاظتی محیط زیست از یک سو و فرهنگ مردم از سوی دیگر با این کشورها بسیار فرق دارد.
مردم آمریکا اگر به جنازه عقاب سر سفید دست بزنند ۲۰۰ هزار جریمه می شوند
به گفته شریفی، در امریکا مردم حتی اگر به جنازه عقاب سر سفید(عقاب تاس) دست بزنند ۲۰۰ جریمه می شوند و یا دست زدن به پوست تخم پرنده مهاجر هامینگبرد بین ۱۵تا ۲۰۰هزار جریمه دارد بنابراین برای اینکه ما از نظر فرهنگ و مقررات به این کشورها برسیم لازم است که گام های بزرگی برداریم در آن صورت می توانیم وضعیت شکار و صید را و همچنین برداشت پایدار از جمعیت حیات وحش را با این کشورها مقایسه کنیم.
شکار غیرمجاز عامل ۸۰ درصد نابودی حیات وحش کشور
در ادامه این میزگرد کیوان هوشمند مدیر دیده بان حیات وحش و محیط زیست ایران با بیان اینکه درست است که نبود فرهنگ زیست محیطی و عدم آشنایی مردم با حیات وحش از عوامل کاهش جمعیت حیات وحش در کشور است و توسعه در طول زمان آسیب های جدی به حیات وحش کشور وارد کرده است اما یکی از مهمترین عوامل نابودی جمعیت بسیاری از گونه های حیات وحش در حال حاضر در کشور ما شکار غیرمجاز است.
به گفته وی، البته در کنار شکار غیرمجاز همانطور که گفته شد توسعه ناپایدار فعالیت های انسانی و تغییرات آب و هوایی مانند خشکسالی ها نیز نقش عمده ای در آسیب به حیات وحش داشته است.

مدیر دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران تصریح کرد: آنچه مشخص است ما نمی توانیم نقش چندانی در جلوگیری از تغییرات آب و هوایی داشته باشیم و از آنجایی که توسعه ناپایدار نیز تحت تاثیر عوامل و دستگاه های مختلفی از جمله وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازی، وزارت صنایع و معادن، شهرداری ها و استانداری ها است جلوگیری از این فرآیند نیز به زمان زیاد و به همکاری تمام این بخش ها نیازمند است اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان بیشترین آسیب به حیات وحش از ناحیه شکار و صید غیر مجاز وارد می شود و شاید بتوان گفت ۷۰ تا ۸۰ درصد علت نابودی حیات وحش همین موضوع است.
تخریب زیستگاه نقشی در کاهش جمعیت حیات وحش بیستون و شیراحمد ندارد
هوشمند با تأکید بر اینکه ما منکر این نیستیم که توسعه جاده، تخریب زیستگاه ها و جزیره ای شدن زیستگاه ها همه در کاهش جمعیت حیات وحش نقش دارد اما بعنوان مثال ۱۰ هزار کل و بزی که در بیستون وجود داشتند و یا ۱۷ هزار کل و بز و قوچ و میشی که در بختگان بودند و یا چند هزار آهوی پناهگاه حیات وحش شیر احمد که در حال حاضر به چند صد آهو تقلیل یافته به دلیل تخریب زیستگاه نبوده و همه بر اثر شکار و صید غیرمجاز از بین رفته اند.
وی افزود: همچنین پناهگاه حیات وحش حیدری که زمانی بهترین زیستگاه قوچ و میش اوریال در دنیا بود و حدود ۵ هزار راس از این گونه در آن وجود داشت در سرشماری امسال تعداد قوچ و میش اوریال شمارش شده در آن به ۶۰۰ فرد هم نرسید که اینها همه مستقیما به دلیل شکار غیرمجاز در این منطقه بوده است.
زمان زیادی برای آشتی دادن مردم با طبیعت نداریم
وی اظهار داشت: بنابراین اگر این روند ادامه پیدا کند قبل از اینکه بتوانیم از طریق فرهنگسازی، نگاه مردم و مسئولان را نسبت به محیط زیست و حیات وحش تغییر دهیم و پیش از آن که بتوان جوامع محلی را با طبیعت آشتی داد چیزی از حیات وحش باقی نمی ماند.
به اعتقاد هوشمند بنابراین ما زمان زیادی برای تغییر نگاه ها، فرهنگسازی و اصولاً برنامه های بلند مدت اگرچه ضروری هستند نداریم و در حال حاضر مهمترین ضرورتی که برای حیات وحش کشور وجود دارد یک برنامه کوتاه مدت است که اساسی ترین بخش آن افزایش جرایم شکار و صید است.
سازمان محیط زیست باید کاری کند که شکار برای متخلف صرفه اقتصادی نداشته باشد
مدیر دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران تصریح کرد: یکی از عواملی که باعث می شود شکار غیرمجاز به وفور در کشور ما انجام شود این است که شکار کردن از دید شکارچی یک فرآیند اقتصادی و به صرفه است چرا که همانطور که تمام متخصصین می دانند در خوشبینانه ترین حالت در کشور ما یک شکارچی غیرمجاز دست کم پس از ۱۰ نوبت ارتکاب به شکار غیرمجاز شاید یک نوبت دستگیر شود که در این ۱۱ نوبت که یک نوبت آن منجر به دستگیری شده حداقل ۱۰ راس چهارپا را شکار کرده و حدوداً معادل ۱۰ میلیون تومان سود برده است. حال در یک نوبت دستگیری بایستی نزدیک به ۲ میلیون تومان جریمه و ضرر و زیان پرداخت کند.
این یعنی یک شکارچی متخلف از ۱۱ نوبت شکار غیرمجاز ۸ میلیون تومان سود اقتصادی عایدش شده است. بنابراین پس از هر بار دستگیر شدن باز هم این عمل خلاف را تکرار می کند و آنقدر تکرار می کند که آخرین فرد از آن گونه از حیات وحش کشور حذف شود.
هوشمند اظهار داشت: بنابراین مهمترین کاری که سازمان محیط زیست در کوتاه مدت برای مقابله با نابودی حیات وحش بر اثر شکار غیرمجاز باید انجام دهد این است که کاری کند که دیگر شکار غیر قانونی برای متخلف صرفه اقتصادی نداشته باشد. در این صورت مطمئن باشید تا ۹۰ درصد می توان جلوی کشتار حیات وحش را گرفت که البته این خود موجب پویایی و رشد جمعیت وحوش شده و در طول زمان نیز می توان با اقدامات فرهنگی نگاه و دیدگاه مردم و مسئولان را نسبت به حیات وحش تغییر داده و با توسعه ناپایدار مقابله کنیم.
ضرورت افزایش ۱۰ برابری جرایم شکار و صید
کیوان هوشمند تاکید کرد: البته افزایش جرایم شکار و صید باید در کوتاه ترین زمان ممکن و با ضریب ۱۰ برابر و بالاتر انجام شود.
ضرورت تشکیل دادگاه ویژه محیط زیست
در ادامه این میزگرد مهندس هوشنگ ضیائی استاد دانشگاه با بیان این که مهمترین ویژگی جرایم بازدارنده بودن آنها باید باشد اظهار داشت: تشکیل دادگاه ویژه محیط زیست یکی از مواردی است که از سوی سازمان محیط زیست بایستی با جدیت پیگیری شود چرا که در حال حاضر در دادگاه ها شکارچی ها خیلی زودتر از محیط بانان مرخص می شوند.
بازدارندگی مجازات زندان از جریمه نقدی بیشتر است
وی تاکید کرد: در بسیاری از موارد مجازات زندان که برای متخلفان شکار و صید در نظر گرفته می شود معادل ریالی هم دارد که این معادل ریالی به اعتقاد کارشناسان نمی تواند اثر بازدارندگی زندان را داشته باشد بنابراین بایستی غیرقابل تبدیل بودن مجازات زندان به پول برای متخلفان شکار و صید از سوی سازمان محیط زیست اعمال شود.
افزایش جرایم شکار و صید از اختیارات شورای عالی محیط زیست است
هوشمند در واکنش به اظهارات این استاد دانشگاه اظهار داشت: تعیین مجازات کیفری و زندان برای شکارچی غیرمجاز نیازمند تصویب قانون است که این پروسه ای طولانی بوده و از اختیارات سازمان محیط زیست و شورای عالی محیط زیست خارج است اما افزایش ریالی جرایم ضرر و زیان ناشی از شکار و صید غیرمجاز از اختیارات شورای عالی محیط زیست است. یعنی سازمان محیط زیست می تواند با کارشناسی میزان جرایم شکار و صید جرایم جدید را به شواری عالی محیط زیست ارایه کند و این مورد برخلاف بقیه موارد زیست محیطی که در شورای عالی محیط زیست مطرح می شود و اعضای دیگر ماند وزیر نیرو، وزیر کشاورزی و وزیر صنعت ممکن است در مورد آن اظهار نظر و یا مخالفت کنند تنها موردی است که هیچ ارگان دیگری به غیر از سازمان محیط زیست در آن ورود پیدا نمی کند. بنابراین هر میزان جریمه نقدی که سازمان محیط زیست بابت ضرر و زیان ناشی از شکار و صید غیرمجاز به شورای عالی محیط زیست پیشنهاد دهد امکان تصویب شدن آن وجود دارد.

دستگیری ۳۰۰ متخلف تفنگ به دست تنها توسط یک محیط بان غیر ممکن است
مدیر دیده بان حقوق حیوانات در واکنش به اظهارات هوشمند گفت: البته اجرای این قانون بسیار سخت است چرا که وقتی ما تنها دو هزار و ۵۰۰ محیط بان داریم و یک میلیون اسلحه غیرمجاز در کشور وجود دارد یعنی هر محیط بان باید از ۳۰۰ تفنگ به دست که تمایل به شکار غیرمجاز دارند حفاظت کند بنابراین دستگیر کردن آنها و اعمال جرایم هرچند که میزان این جرایم بسیار بالا باشد چندان عملی نیست.
افزایش جرایم شکار تا جایی ممکن است که کرامت انسان زیر سوال نرود
شریفی یادآور شد: البته افزایش میزان جرایم شکار و صید هم از محدودیت هایی برخوردار است و نمی توان این جرایم را بیش از حد افزایش داد چون از یک سو باعث می شود که افراد توان پرداخت آن را نداشته باشند و در نتیجه بازدارندگی خود را از دست می دهند و از سوی دیگر افزایش جرایم شکار و صید تا جایی ممکن است که بیشتر از دیه قتل نفس انسان نباشد چرا که بایستی کرامت انسانی حفظ شود.
برای تعیین میزان جرایم شکار و صید باید همه جوانب را در نظر گرفت
معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست در ادامه در واکنش به اظهارات فعالان و دوستداران محیط زیست در این میزگرد یادآور شد: به هر حال در مقوله شکار و صید حیات وحش عوامل و متعددی نقش دارند که برای تعیین جرایم بایستی تمام جوانب از جمله فقر، سود و زیان اقتصادی، مسایل فرهنگی و اجتماعی جوامع محلی در نظر گرفته شود.
وی افزود :سازمان محیط زیست منکر این نیست که افزایش جرایم شکار و صید بایستی انجام شود و به همین دلیل به دفتر حفاظت و شکار و صید سازمان ماموریت داده ایم که جرایم را بررسی کرده و نظر جمعی از کارشناسان را در این خصوص اعمال کنند.
استفاده از ابزار فقهی و علمی برای تعیین میزان جرایم شکار و صید
به گفته وی،در کارگروهی که در دفتر حفاظت شکار و صید سازمان محیط زیست به این منظور تشکیل شده قرار است که حتی با حوزه علمیه و دانشگاه ها در خصوص میزان جرایم از نظر فقهی و علمی تبادل نظر شود تا این جرایم با استفاده از ابزارهای فقهی، علمی و فرهنگی به درستی تعیین شده و بازدارندگی کافی را داشته باشد. اما آن چه مهم است حفاظت از حیات وحش با یک نسخه درمان نمی شود.
برگزاری دومین جلسه کارگروه افزایش میزان جرایم شکار و صید در هفته جاری
دکتر مجید مقدم مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست نیز در ادامه این میزگرد گفت: سه شنبه این هفته دومین جلسه کارگروه بررسی ضرر و زیان ناشی از شکار حیات وحش برگزار می شود و به احتمال زیاد امسال همانند سال گذشته افزایش جرایم شکار و صید را خواهیم داشت اما اینکه گفته می شود این افزایش باید با ضریب ۱۰ باشد اگرچه کارشناسان سازمان محیط زیست در برخی موارد به این افزایش معتقدند اما باید به گونه ای باشد که شورای عالی محیط زیست آن را بپذیرد.

افزایش ۱۰ برابری جرایم شکار و صید امکان پذیر نیست
مقدم افزود: ما هم می دانیم زمانی که قیمت گوشت قوچ سه برابر گوشت گوسفند است قیمت تمام شده یک راس قوچ دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برای شکارچی می شود و جریمه یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی تاثیری در جلوگیری در شکار این گونه نخواهد داشت و یا جریمه ۵ میلیون تومانی برای پلنگ در حالی که پوست آن در بازار ۲۰ میلیون تومان است هیچ فایده ای ندارد. همچنین به نظر کارشناسان محیط زیست مادامی که تنها یک درنا در کل کشور داریم جریمه شکار آن حتی اگر ۵۰۰ میلیون تومان هم باشد باز هم معادل ارزش اکولوژی این گونه نیست اما افزایش جرایم شکار و صید به این راحتی ها که دوستداران و فعالان محیط زیست تصور می کنند نیست.
نظر سنجی در مورد میزان جرایم در پورتال سازمان محیط زیست
مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست اظهار داشت: به هر حال پس از تعیین جرایم شکار و صید توسط کارگروه دفتر حفاظت و شکار و صید سازمان محیط زیست پیش از ارایه آن به شورای عالی محیط زیست این جرایم را یک هفته در پورتال سازمان برای عموم در معرض نمایش می گذاریم تا هر کس هر نظری کارشناسی که دارد ارایه دهد و در صورت مفید بودن بتوان آنها را اعمال کرد.
اسلحه های غیر مجاز مهمترین عامل نابودی حیات وحش
وی بزرگترین عامل شکار غیرمجاز را اسلحه های غیرمجازی دانست که در حال حاضر توسط قانونی که در سال ۹۰ تصویب شد در دست مردم است.
اعتبارات صندوق ملی محیط زیست به کمک حیات وحش می آید
در پایان این میزگرد معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست با اشاره به راه اندازی صندوق ملی محیط زیست در سال آینده اظهار امیدواری کرد که این صندوق اجازه تحول در بسیاری از فعالیت های سازمان را بیشتر کند و می توان با استفاده از اعتبارات این صندوق محیط بانان و تجهیزات خود را تقویت کنیم چرا که در سال های گذشته و سال ۹۲ از نظر بودجه و اعتبارات با مشکلات بسیار مواجه بودیم و سال ۹۲ اعتبار سازمان محیط زیست تنها ۱۴ صدم درصد از کل بودجه ۹۲ بود و از ۹ ردیف اعتباری معاونت طبیعی سازمان ۸ ردیف آن اعتباری معادل صفر داشتند و برای یک ردیف تنها ۵ درصد اعتبار تحقق یافته بنابراین با دست خالی نمی توان کاری از پیش برد اما تمام سعی خود را می کنیم با توجه به این که در حال حاضر علاقمندان بسیاری در حوزه محیط زیست شروع به فعالیت کرده اند بتوانیم از این پتانسیل و بستر نهایت استفاده را بکنیم و با کانالیزه کردن این فعالیت ها مشکلات محیط زیست و به ویژه حیات وحش را ساماندهی کنیم.