سنجاب ایرانی (نام علمی: Sciurus anomalus) گونه*ای از جوندگان و از خانوداهٔ سنجابیان است.




سنجاب ایرانی 25 سانتی متر طول داشته و سر و دم قرمز از مشخصه های بارز این گونه نادر جنگلهای بلوط ایران است، این حیوان که زیستگاه اصلی آن جنگلهای بلوط پیرانشهر و سردشت در آذربایجان غربی بوده از میوه های توت، گردو، بادام، بلوط و جوانه ها و برگ درختان تغذیه می کند.


این حیوان منحصر بفرد جثه *ای متوسط با طول 20 تا 24 سانتیمتر و دمی بلند و پشمالو به طول 13 تا 14 سانتیمتر دارد که از نصف طول بدن آن بلندتر است، جنگلهای بلوط زاگرس که معمولا دارای درختان بلند و کهنسال بلوط بوده زیستگاه این حیوانات است، آنها درختان بلند و کهنسال را به درختان کوتاه و پرشاخ و برگ ترجیح می دهد.

دانه های بلوطی که توسط سنجابهای ایرانی جمع آوری و زیر خاک مدفون می شود ارزش بالایی در گسترش و تجدید حیات جنگلهای بلوط غرب کشور دارد.





موهای پشت سنجاب به رنگ خاکستری متمایل به قهوه*ای و زیر بدن زردرنگ است، رنگ موهای سر و سطح پشتی دم قرمز حنایی و زیر بدن زردرنگ است، بطور کلی هر چه از شمال جنگلهای زاگرس به سمت جنوب پیش می رویم از رنگ حنایی کاسته می شود و به رنگ نخودی نزدیکتر می شود.


مشخصه سنجاب ایرانی رنگ قرمز حنایی سرو دم است که آن را از سایر سنجابهای ساکن در ایران جدا می کند. این حیوان از میوه ها و دانه های مختلف مانند گردو، بادام، فندق، بلوط ، توت، جوانه، برگ و پوست درختان، میوه ها و گاهی از تخم پرندگان تغذیه می کنند.

جفت گیری در اواخر زمستان و اوایل بهار صورت می گیرد و دوران بارداری حدود 30 روز است، بچه ها در هنگام تولد بی مو و با چشمان بسته هستند که در یکسالگی بالغ می شوند و حدود 12 سال عمر می کنند.


این سنجاب روزها فعال است و بیشتر به صورت انفرادی زندگی می کند، در هنگام خطر با ناخنهای تیزش به سرعت از درختان بالا می رود و به وسیله دم پشمالویش که وسیله تعادلی آن است از این شاخه به آن شاخه می پرد و معمولا خودش لانه نمی سازد و از حفره های درختان استفاده می کند و سطح آن را با علفهای نرم می پوشاند.

سنجاب ایرانی علاقه کمی به آبتنی دارد اما شناگر ماهری است. در تابستان بیشتر فعالیت سنجاب حدود 2 تا 3 ساعت بعد از طلوع خورشید است و بعد از ظهر را در لانه خود استراحت می کند و بعد از کمی فعالیت قبل از غروب خورشید به لانه خود می رود و به ندرت آشیانه های خود را در تاریکی ترک می کند.

هنگام توفان زمستانی یا سرمای سخت سنجاب ممکن است روزها آشیانه خود را ترک نکند. در سرمای شدید برای نگه داشتن دمای بدن خود لانه خود را با سنجابهای دیگر تقسیم می کند و با گرم شدن هوا میهانان لانه را ترک می کنند.

اگر آشیانه سنجاب با هجوم کک ها یا مزاحمهای دیگر مواجه شود ، سنجاب از آنجا رفته و آشیانه جدید انتخاب می کند، سنجابها با یک سری صدای جیر جیر با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند که این صدا همراه با حرکات دم انجام می شود.

نجات 30 قلاده سنجاب ایرانی از دست قاچاقچیان و کشف شش قلاده از مغازه پرنده فروشی زنگ خطری است برای مردم و مسئولان تا راههای صیانت از گونه های در خطر انقراض و با ارزش را تقویت کنند، اگرچه نسل این سنجاب در حال انقراض نیست اما از آنجا که بسیارى از جنگلهاى بلوطى غرب کشور از طرق مختلف نابود مى شوند و شکار و قاچاق این حیوان نیز روز به روز بیشتر مى شود، انقراض نسل این نوع سنجاب دور از ذهن نیست.