دریاچه ارومیه که روزگاری فیروزه شمالغرب ایران بودهم اکنون به دلایل مختلف از جمله کاهش بارندگی و برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی آخرین روزهای حیات خود را سپری می کند، سرنوشتی که در انتظار اغلب دشتهای کشور بویژه مناطق ممنوعه است.




به گزارش خبرنگار مهر، از سال آبی 75 - 74 تا کنون رقم های ارتفاعی سطح تراز آب دریاچه ارومیه سیر نزولی پیدا کرده و در طول سالهای اخیر آب دریاچه بیش از 6 متر کاهش ارتفاع را تجریه کرده بطوریکه احیای این دریاچه هم اکنون به یک معضل ملی و حتی فرا ملی تبدیل شده است.



برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی، کاهش ریزشهای جوی طی سالهای اخیر و مصرف بیش از اندازه نیاز آب در بخش کشاورزی تا کنون عاملان اصلی خشکسالی دریاچه ارومیه بودند که طی روزهای گذشته مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی پل میانگذر **** کلانتری را نیز یکی از مسببان بروز این پدیده دانست.


این وضعیت هم اکنون در اغلب مناطق کشور حاکم بوده به طوریکه شاهد خشکی کامل تالاب هامون در استان سیستان و بلوچستان هستیم، سرنوشتی که در صورت ادامه روند فعلی در 300 دشت ممنوعه کشور طی آینده نزدیک دور از انتظار نیست.
هم اکنون بر اساس اعلام مدیر عامل شرکت مدیریت منابع آب ایران 609 دشت در سطح کشور شناسایی شده که از این تعداد 300 دشت به دلیل برداشتهای بی رویه در لیست ممنوعه ها قرار گرفته اند، ولی مشکل دیگری که در این راستا وجود دارد، عدم اطلاع دقیق از میزان ذخایر آب در این مناطق است.




اطلاع دقیقی از میزان ذخایر آبی در همه دشتها نداریم



مدیر عامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه در تمام 609 محدوده مطالعاتی کمبود آب حاکم است، افزود: باید میزان ذخایر در حوزه های آبریز به طور دقیق رصد شوند.


محمد حاج رسولیها با اشاره به اینکه در ابتدای انقلاب 160 هکتار اراضی کشاورزی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه وجود داشت، اظهار داشت: هم اکنون این میزان به 480 هزار هکتار تا 500 هزار هکتار افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه این در حالی است که در میانه راه یعنی در سالهای 74 این میزان 330 هزارهکتار بود، اعلام کرد: متاسفانه از آن به بعد مدیریت مناسبی بر روی برداشت از آبهای زیر زمینی انجام نشد.


وی گفت:بر اساس بررسیهای انجام شده میزان ذخایر و بارشهای موجود جوابگوی نیاز آبی 150 هزار هکتار اراضی کشاورزی که بعد از انقلاب به محدوده این نوع اراضی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه اضافه شده اند، است.
مدیر عامل شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به اینکه ولی 150 هزار هکتار مابقی باید با یافتن راهکارهایی تعیین تکلیف و مدیریت شوند، ادامه داد: اگر نیاز آبی با توجه به اقلیم سردسیر استان محاسبه را کنیم 3 میلیارد متر مکعب اضافه برداشت از حوزه آبریز دریاچه ارومیه انجام شده است.


افت سالانه 2 متری ارتفاع آب در دشتهای آبی کشور


وی عنوان کرد: در اکثر دشت های کشور که هم اکنون 300 دشت ممنوعه داریم سالانه با افت یک تا 2 متر کاهش ارتفاع مواجه می شویم.
وی ادامه داد: باید با تغییر نوع مصرف و جابجایی مصرف با در نظر گرفتن نوع اشتغال مناطق، مدیریت آب را انجام دهیم.





احتمال خشکی یکباره منابع آب وجود دارد


وی با بیان اینکه به دلیل حساسیت موضوع میزان منابع آب دریاچه ارومیه را با دقت بالایی رصد می کنیم، ادامه داد: میزان کاهش منابع آب را می دانیم و لی میزان ذخایر مشخص نیست و احتمال اینکه به یکباره با خشکی این منابع روبرو شویم وجود دارد.
مدیر عامل شرکت مدیریت منابع آب ایران اظهار داشت: این افت شدید دور از انتظار نیست بطوریکه امکان برداشت وجود نداشته و بر اساس بررسیها سالانه 6 تا 7 میلیارد متر مکعب برداشت انجام می شود.


حاج رسولیها در خصوص دلایل عمده مصرف بی رویه آب نیز یادآور شد: رقابت در برداشت و نداشتن یک طرح آمایش سرزمین از عوامل اصلی بروز چنین وضعیتی است بطوریکه نداشتن طرح آمایش سرزمین باعث شده ندانیم در مناطق میزان آب و وضعیت ذخیره سازی چگونه است.
وی در پایان در خصوص عدم اجرایی شدن برخی طرحهای سدسازی کشور، گفت: طی سالهای اخیر هیچ سد جدیدی اجرایی نشده و در مناطقی که اولویت تامین آب شرب مردم باشد سدها عملیاتی می شود ولی سدهای دارای اولویت تامین آب کشاورزی متوقف شده اند.
به هر روی عدم توجه به مدیریت منابع آب در حوزه آبریز دریاچه ارومیه طی 17 سال گذشته منجر به خشکی بیش از 70 درصد مساحت دریاچه ارومیه و ایجاد شوره زاری وسیع شد که عدم توجه به این موضوع مهم و حیاتی می تواند گریبان اغلب مناطق کشور را بگیرد.


گزارش از الناز ملك زاده


منبع:زیست نیوز