جغد
جغدها به راسته بوفيان (Strigiformes) تعلق دارند. برای اين راسته در فارسی نامهای زيادی پيشنهاد شده است مانند شب شکران ، چون اغلب در شب شکار می*کنند، جغد شکلان چون اغلب شبيه جغد هستند و جغدها گروه بزرگی از اين راسته را تشکيل می*دهند. اين پرندگان دارای صورتی مسطح و چشمانی درشت می*باشند. پرهای بسيار نرم و پر پشت دارند. پرواز آنها بدون صدا انجام می*شود.
اين پرندگان گردن کوتاهی دارند. گوشهای راسته بوفيان از پرهايی که تغيير شکل يافته است پوشيده شده است و نسبت به گوش ساير پرندگان بزرگتر است . در بعضی نواحی حتی در ايران در زمان قديم جغد را شوم می*دانستند در صورتی که اين پرندگان بسيار زيبا و حتی مفيد هستند و چون از موشها تغذيه می*کنند در بسياری از ممالک دارای ارزش و اهميت می*باشند و در بعضی نقاط به اين پرنده نگهبان شب باغ ما نام گذاشته*اند.
شکل ظاهری جغد طوری است که هرکسی به*راحتی می*تواند آن را بشناسد. اين جانور سری بزرگ و پهن دارد و انبوهی از پر به شکل يک نعلبکی، دور چشم*هايش را می*پوشاند. چشم*های جغد بزرگ هستند و مثل انسان، درست در قسمت جلوی صورتش قرار گرفته*اند؛ در حالی که چشم*های پرندگان ديگر در دو طرف سرشان قرار دارد. البتّه جغد نمی*تواند مانند انسان*ها، چشم*هايش را حرکت دهد و به اطراف خود نگاه کند. اين جانور برای ديدن اطراف، بايد سرش را بچرخاند.
تفاوت اصلی جُغد با پرندگان شکاری در آن است که جغد، شبها شکار می*کند. چشمهای جغد بسيار حساس است و حتی در نور خيلی کم می*تواند ببيند. بعضی از جغدها دارای چنان قدرت شنوايی هستند که می*توانند يک طعمه را در تاريکی مطلق تشخيص دهند جغدها در همه قاره*ها به استثناء قطب جنوب مشاهده شده اند.کوچکترين جغد، جغد کوتوله آمريکای شمالی می**باشد طول آن فقط 15 سانتيمتر (6 اينچ) يعنی به بزرگی يک گنجشک است اما عليرغم اندازه کوچکش يک پرنده پر سرو صدا است خصوصا«در فصل توليد مثل وقتی که نوع نر از درون سوراخ لانه اش برای جلب توجه پرنده ماده آواز می**خواند. تخم جغد هميشه به فاصله چند روز می**شکند و نوزاد به دنيا می*آيد در صورتی که کمبود غذا وجود داشته باشد اين جوجه بزرگتر است که نهايتا زنده می**ماند.جغد کوتوله، شب زی است بوسيله پرواز بر فراز زمين طعمه اش را شکار می*کند او گاهی بوسيله شيرجه رفتن از محل استقراش بر روی شاخه به طرف طعمه او را شکار می*کند.
جغدها برای شکار در شب کاملا تناسب دارند آنها دارای چشمهای بزرگ رو به جلو هستند که استفاده از هر دو چشم را در يک زمان برای او ميسر می**سازد و ديد دو چشمی را فراهم می*کند. نوک پرهای جغد به شکلی طراحی شده که در هنگام حمله به طعمه صدای پرها کم باشد منقار قلاب شل نيرومندش به همراه چنگالهای قوی او برای نگه داشتن طعمه به کار می*رود. جغدها هميشه طعمه خود را درسته می**بلعند و بعد از آنکه قسمتهای مفيد آن را هضم کردند مابقی آن را به شکل تفاله از راه دهان بيرون می**اندازند تفاله جغد که از قطعات استخوان تکه*های پر، موی حيوانات و پوسته پشت حشرات تشکيل می*شود کاملا' نشان دهنده غذای خورده شده توسط جغد می**باشد.
نحوه زندگی
بوفيان به ساختن لانه علاقه*ای ندارند و اغلب از مکانهايی مانند شکافها در کوهها ، تنه درختها ، ساختمانهای کهنه و خراب ، برجها ، غارها برای آشيانه استفاده می*نمايند. تخمها روی زمين آشيانه بدون هيچگونه پوشش گذاشته می*شوند. تخمها تقريبا گرد يا کمی تخم مرغی شکل است. تعداد تخمها 3 الی 4 است . اگر غذای آنها فراوان باشد به 12 تا می*رسد.

اين پرندگان با پيرامون خود سازش دارند و در زمستان جوجه*دار می*شوند و اين امر در زمانی خواهد بود که بچه موشهای صحرايی فراوان باشند. جوجه*ها کور و بسيار پر خورند و بدنشان از کرکهای ريزی پوشيده شده است و برای پر در آوردن بايد دوره زيادی بگذرد. اغلب اين پرندگان نر و ماده باهم از جوجه*ها نگهداری می*کنند و در مقابل دشمن جسورانه از جوجه ها دفاع می*کنند.
نحوه تغذيه
نوع تغذيه*ی جُغدها به محلِّ زندگی و اندازه*ی آن*ها بستگی دارد. بعضی از جغدها، جانورانی مثل موش و موش صحرايـی می*خورند. جغدهای بزرگ*تر، خرگوش، سنجاب و سمور را هم شکار می*کنند. برخی از آن*ها از حشرات و پرندگان کوچک تغذيه می*کنند. برخی هم با ماهی*گيری شکم خود را پر می*کنند. اين دسته از جغدها توی آب*های کم*عمق شيرجه می*زنند و با چنگال*های تيزشان، ماهی*ها را به دام می*اندازند

توليد مثل
پرنده نر غالبا' فقط يک همسر اختيار می کند اما گزارشاتی نيز مبنی بر اختيار کردن چند همسر از طرف يک جغد انبار نر به ثبت رسيده است . پرنده ماده در ماه آوريل تا اوايل می بين 2 تا 18 تخم ( عموما' 4 تا 7 تخم ) می گذارد که بايد بين 29 تا 34 روز روی آنها بخوابد. پرنده نر در اين مدت برايش غذا می آورد و در نهايت هر دو پرنده به اتفاق از جوجه ها مراقبت می کنند. توليد مثل در اين پرندگان، سالی يکبار اتفاق می افتد و جغد های انبار جوان در يکسالگی به بلوغ جنسی می رسند.
چشم های قوی
جغدها قدرت بينايـی زيادی دارند. اين قدرت باعث می*شود که آن*ها حتّی در تاريکی شب بتوانند شکار خود را ببيند. برخی از جغدها هم از قدرت شنوايـی بسيار بالايـی برخوردارند و در نتيجه، شکار خود را از طريق شنيدن صدای آن، رديابی می*کنند.
تيزپرواز
جغدها بسيار تيز پروازند، پرواز آنها بی صدا است. آن*ها برخلاف ظاهر آرامشان، هنگام شکار، با سرعت زيادی به سمت صيدشان شيرجه می*روند و در يک چشم به هم زدن، آن را به چنگ می*آورند. چنگال*های تيز جغد، در گرفتن شکار، کمک زيادی به او می*کنند. منقار نيرومند و قلّاب مانندش هم او را در خوردن شکار ياری می*دهد.
بعضی از آنها گوشپرهای مشخصی دارند . پاهای پوشيده از پر دارند . تک*زی هستند و بيشتر آنها روی درخت زندگی می کنند . نر و ماده آنها همشکل است ولی ماده*ها بزرگترند .
در سوراخ*ها ، آشيانه*های متروک و روی زمين لانه می سازند . طعمه خود را يکجا می بلعند و از پستانداران ، پرندگان ، خزندگان ، دوزيستان ف ماهی ها ، حشرات و خرچنگ*ها تغذيه می کنند
جغدهای بزرگ ، جغدهای کوچک
دانشمندان تاکنون 45 گونه* جغد شناسايـی کرده*اند. کوچک*ترين گونه، فقط 15 سانتی*متر طول دارد؛ امّا طول بدن بزرگ*ترين گونه به 76 سانتی*متر می*رسد.
انتخاب لانه
جغدها لانه نمی*سازند. آن*ها جايـی را به عنوان لانه انتخاب و در همان*جا زندگی می*کنند. سوراخ*های موجود در تنه*ی درختان، غارها، انبارهای قديمی و خراب و لانه*های زيرزمينی، از جاهايـی است که اين پرندگان برای زندگی برمی*گزينند. جغدهای ماده بين 3 تا 4 تخم می*گذارند. نوزاد جغد 2 تا 3 ماه بايد در لانه بماند تا به*قدر کافی بزرگ شود.

آيا جغد شوم است ؟
در باورهای اجتماعی ايران زمين غالب ديدگاه ها در ارتباط با جغد منفی و اميخته با خرافه است بدين سبب به ديدن جغد وی را با سنگ مورد هدف قرار داده و وی را بد شگون ميدانند .به عنوان مثال در نقاطی از گيلان شنيدن صدای جغد نشان از رسيدن خبری نا مبارک و نا ميمون دارد به همين علت با ايجاد صدا و راندن وی سعی بر دور کردن صدا از خانه دارند ،گاها چوب نيم سوخته ای را به سمت وی پرتاب ميکنند و بلند ميگويند (اتش از من ،گوشت از قصاب) اگر جغد رو به قبله پرواز کرد بلا دفع ميشود اما در غير اين صورت صاحبخانه بايد صدقه دهد و انفاق کند و ........تا بلا رفع شود . در ارتباط با صدای جغد نيز اين باور وجود دارد که اگر جغد گريه کند ،خوش است و اگر خنده کند بد يمن و با شنيدن صدای وی ميگويند (ميمنت خانم،خوش امدی) شايد بد نباشد قياس کنيم منزلت جغد را در اوستا و ايين باستان ايران را ، با باورهای امروزه اجتماعی در باره شومی جغد که شور بختانه سينه به سينه نقل ميشود، در جايی که از وی به نام اشوزشت ياد ميگردد و فراری دهنده ديوها و نام وی به معنی دوست داشتن و دوستدار راستی اورده شده وحکاياتی که در ارتباط با به وجود امدن وی از ناخن و کلام اوستا در زبان وی وجود دارد و چهره داريوش دوم با تاجی قلم خورده به نقشی از بوف و......

در متن های کهن باستانی جغد را 'هو مورو' می خواندند. يعنی پرنده دانا. حتما بياد داريد که در کتابهای قصه نيز اين پرنده عينک به چشم دارد و به بقيه حيوانات پند و اندرز می دهد.
اما شومی جغد بعد از ورود اعراب به ايران بر سر زبان ها افتاد چون غذای اين پرنده مار و مارمولک و موش بود، در واقع غذای اعراب آن دوران را ميل می کرد و اعراب آن را پرنده ای شوم می دانستند چرا که غذای آنها را می خورد.
در کتاب اوستا از جغد با نام اشوزشت ياد شده و وی را فراری دهنده ديوها و پليديها خوانده اند يا در نسخی ديگر وی را به بهمن مرغ و مرغ زوبره و هومن مرغ و شب اويز(مرغ شب ) خوانده اند و به خواص دارويی وی بارها اشارت کرده اند مانند :فراری دهنده مار و افعی -خون با روغن به جهت دوای افت - زهره با خاکستر به جهت شب ادراری -دل و جگر به جهت قولنج - خوردن چشم به واسطه افزونی قدرت بينايی در شب، خوردن تخم و شراب به واسطه ترک شرابخواری يا به نقل از کليله و دمنه بردن ان به نبرد به واسطه زيادی قدرت و توان و .......
مرغ حق
يکی از کوچک*ترين انواع جغد، مرغِ حق است، اندازه اش 19 سانتی*متر است. اين پرنده روی شاخه*های درختان زندگی می*کند. مرغ حق معمولاً تمام شب را بی*حرکت و ساکت روی شاخه*ها می*نشيند و هر از گاهی با صدايـی لرزان، سکوت شب را می*شکند. صدای اين پرنده طوری است که بعضی از مردم فکر می*کنند «حق، حق» می*گويد. به همين دليل اسم آن را «مرغ حق» گذاشته*اند.
اين پرنده با دو نشانه ، يعنی اندازه خيلی کوچک و داشتن گوشپر مشخص می شود ( گرچه گوشپرهايش هميشه واضح ديده نمی شود ) هنگامی که احساس خطر کند گوشپرهايش را نشان می دهد و در هنگام آرامش آنها را می خواباند ، پر و بال آن پر از خطوط موج*دار و خال*های قهوه*ای مايل به خاکستری است، که خود را در ميان درختان به طرز شگفت آوری استتار می کند. در مقايسه با جغد کوچک ؛ سری کوچکتر و برآمده*تر دارد . جثه*اش از پرنده مزبور لاغرتر و در سمت دم بارکتر و دمش نيز درازتر است . برخلاف جثه کوچکی دارد صدای يکنواخت آن خيلی مشخص است ، بيشتر هنگام شب فعاليت می کند ، منبع غذايی مرغهای حق بسيار گسترده بوده و شامل انواع حشرات بزرگ ، کرم خاکی ، دوزيستان ، خزندگان ، پستانداران کوچک مثل موش و خفاش ، ماهی و پرندگان کوچک می باشند.
جغد انبار
سرش به شکل يک قلب بزرگ است. پاهايی بلند و دمی کوتاه و چهار گوش دارد. زير بدنش سفيد و بال ها و پشتش قهوه ای کم رنگ هستند. در کل پروازش در شب انسان را به ياد ارواح می اندازد. بيش از 30 زيرگونه در سراسر گستره زيستگاهی اين پرنده يافت می شود که عمدتا' در شدت رنگ آميزی بال و پر با هم تفاوت دارند؛ برای مثال جغد های انبار شمال اروپا به مراتب رنگ های تيره تری دارند تا آنها که زيستگاهشان انگلستان است.
زيستگاه اصلی : اروپا ( غير از اسکانديناوی ) ، جنوب آسيا ، آفريقا و بخش هايی از آمريکا و استراليا
وضعيت زندگی: معمولا' به صورت جفت يا انفرادی زندگی می کنند و جفت ها تا زنده هستند با هم می مانند. روزها را در ساختمان های مزارع ، درختان تو خالی يا غارها و در آشيانه خود سپری می کنند و عمده فعاليت آنها در شب اتفاق می افتد.
منبع:ویکی پدیا