نسل یوزپلنگ آسیایی هنوز در خطر انقراض است/ شناسایی حداقل ۵۰ عدد یوزپلنگ در ایران




دیده بان حقوق حیوانات:هومن جوکار، مدیر پروژه ملی یوزپلنگ آسیایی در گفت*وگوی تفصیلی با خبرنگار جامعه فارس درباره نتایج حاصل از پایش جمعیت یوزپلنگ آسیایی اظهار داشت: تعداد ۲۰ یوزپلنگ از جلوی دوربین*های تله*ای نصب شده در زیستگاه*های این جاندار عبور کرده*اند؛ این بدان معنی نیست که فقط ۲۰ یوزپلنگ در ایران زندگی می*کند بلکه باید توجه داشت که این آمار به سایر زیستگاه*ها تعمیم داده می*شود.یوزپلنگ گونه*ای است که تعیین جمعیت دقیق آن کار آسانی نیست. این*ها گونه*هایی هستند که آمار آن*ها در دنیا با تخمین یاد می*شود. برای این کار چند منطقه به طور نمونه مورد انتخاب قرار می*گیرد و در آن مناطق از روش*های آمار برداری سعی می*شود تعداد این دسته از جانداران تخمین زده و به سایر مناطق تعمیم داده شود.برخی*ها اعلام کردند که در فاز نخست پایش جمعیت یوز آسیایی، فقط ۲۰ یوزپلنگ در ایران زندگی می*کند.باید توجه داشت که پایش جمعیت یوزپلنگ آسیایی فقط از چند زیستگاه انجام شده است و نباید نتایج حاصل از آن را محدود دانست.در سال گذشته در برخی از زیستگاه*های یوزپلنگ آسیایی که مورد حفاظت سازمان محیط زیست است فاز نخست طرح پایش جمعیت این جاندار آغاز شد.فارس: نتایج حاصل از اجرای فاز نخست شناسایی یوزپلنگ آسیایی چه شد؟جوکار: یوزپلنگ آسیایی در تمام مناطق ایران وجود دارد اما ما نمی*توانیم نقطه به نقطه این مرز و بوم را دوربین نصب کنیم. بر اساس عکس*های گرفته شده نمی*توان ۱۰۰در صد تخمین جمعیت کرد و فقط می*توان برآورد کرد حداقل ۵۰ یوزپلنگ در ایران وجود دارد، روش تحقیق و برآورد یوزپلنگ فقط در قسمت*هایی از زیستگاه*های این جاندار به کار گرفته شده است. در روش فعلی تعداد زیادی دوربین در مناطق به خصوصی کار گذاشته می شود و یوزپلنگ*هایی که از کنار این دوربین*ها عبور می*کنند به صورت اتوماتیک از آنها عکسبرداری می*شود و به همین ترتیب به یک تخمین از جمعیت یوزپلنگ*های دست می*یابیم.فارس: با توجه به وجود حداقل ۵۰ یوزپلنگ در ایران، آیا جنسیت آن*ها طوری است که امکان تولید مثل در این دسته از جانداران وجود داشته باشد؟جوکار: شناسایی یوزپلنگ*های نر و ماده از طریق دوربین*های تله*ای کار آسانی نیست چرا که گونه نر و ماده این گونه از جانداران از نظر فیزیکی در دید نخست تفاوت و اختلاف چندانی باهم ندارد. تنها راه شناسایی گونه نر از ماده در عکس*ها، قرار گرفتن یوزپلنگ* در کنار توله یوزها است؛ این امر بیانگر این مطلب است که یوزپلنگی که در کنار توله یوزها قرار دارد، یوز مادر است.فارس: با وجود اجرای فاز نخست پایش جمعیت یوزپلنگ آسیایی، آیا نسل این گونه جاندار هم اکنون در خطر انقراض است؟جوکار: به چند دلیل نسل یوزپلنگ*های آسیایی در حال انقراض است که از دلایل آن می*توان به موارد زیر اشاره کرد. آخرین جمعیت یوزها در سراسر دنیا فقط در ایران باقی مانده است و از طرفی در داخل کشور کاهش جمعیت طعمه*های یوز را داریم به همین دلیل نسل یوزپلنگ*ها با خطر انقراض روبرو شده است.فارس: در صورت وجود چه تعداد یوزپلنگ می*توان گفت که نسل یوزپلنگ آسیایی از خطر انقراض نجات یافته است؟جوکار: پاسخ دادن به این سؤال با توجه به شرایط پیش*رو دشوار است اما در این زمینه می*توان به سابقه تاریخی این امر اشاره کرد که در دهه ۴۰ اعلام شد در ایران بیش از ۳۰عدد یوز باقی نمانده است البته صحت و سقم این مطلب مشخص نیست. در اواخر دهه ۵۰ برآورد شد که ۴۰۰عدد یوزپلنگ در ایران وجود دارد اگر این امر صحت داشته باشد می*توان گفت که جمعیت یوز می*تواند طی برنامه*ریزی مشخصی افزایش یابد.بعد از انقلاب جمعیت یوز آسیایی با روند کاهشی روبرو شد. بنابراین در صورتی*که شرایط بدتر از این نشود می*توان امید داشت که جمعیت یوزپلنگ آسیایی در کشور افزایش یابد و نسل این جاندار از خطر انقراض نجات یابد.فارس: چه اقدامات اساسی برای احیای یوز آسیایی در ایران صورت گرفته است؟جوکار: برای نگه داشت یوزپلنگ از سال ۸۱ پروژه*ای بین سازمان ملل متحد با سازمان حفاظت محیط زیست ایران با عنوان پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسایی، آغاز شد. این پروژه با یک سری حمایت*های بین*المللی و بودجه ملی ادامه یافت.در طول ۱۰ سال گذشته به منظور حفاظت از این گونه از جانداران مجموعه*ای از فعالیت*ها در قالب ۳حوزه آموزش و آگاه سازی،* تحقیقات و نیز حفاظت انجام شده است؛ شاید اگر این اقدامات صورت نمی*گرفت امروز شاهد منقرض شدن نسل این جاندار بودیم.مسلماً روز به روز فشار بر زیستگاه*های حیات وحش افزایش می*یابد که دلیل آن را می*توان اعمال طرح*های توسعه*ای جدید عنوان کرد؛ البته این امر فقط در ایران نیست و در کل دنیا در حال پیشروی است.هم*اکنون در کشور با یک*سری عوامل توسعه در حال دست و پنجه نرم کردن هستیم، در این زمینه لازم است اقدامات اساسی انجام شود به طوریکه برخی دستاوردها در بلندمدت منجر به خطر انداختن محیط زیست حیات وحش نشود.فارس: مثالی را از توسعه دستاوردهایی که در سال*های اخیر منجر به خطر انداختن حیات وحش در ایران شده است، بیاورید.جوکار: تعریض جاده گزوئیه بافق نمونه بارز این امر بوده است که خوشبختانه به همت مسئولان در اواخر سال گذشته از تعریض آن جلوگیری شد.تعریض جاده*ای که از محل زیستگاه برخی از گونه*های نادر جانوری می*گذرد در کوتاه مدت می*تواند مفید واقع شود اما در بلندمدت حیات وحش و نسل یوزپلنگ آسیایی را با خطر انقراض روبرو می*کند.مسئولان توسعه باید در کنار اقداماتی که انجام می*دهند به محیط زیست طبیعی نیز توجه ویژه*ای داشته باشند و در کنار تأمین نیاز اقشار جامعه در مسیر حفظ محیط زیست حرکت کنند.بی*توجهی به حفظ محیط زیست اختلاف دیدگاه سازمان محیط زیست با مسئولین توسعه است.تعریض جاده گزوئیه واقع در بافق مورد درخواست مردم بود، مردم این بخش می*خواستند با تعریض این جاده دسترسی آسانتری به شهر داشته باشند. این جاده از منطقه حفاظت شده کوه بافق از مهمترین زیستگاه*های گونه نادر یوزپلنگ آسیایی می*گذرد و تردیدی نیست که تعریض این جاده تأثیرات منفی بر زیستگاه این جاندار داشته باشد.سازمان محیط زیست مسیر جدید را پیشنهاد کرد اما این مسیر با یکی از مناطق بهره*برداری از سازمان انرژی اتمی در تداخل بود که خوشبختانه با بررسی*های دقیق مسئولان محیط زیست استانداری بافق و سازمان انرژی اتمی این نتیجه حاصل شد که جاده جدید با کمی اصلاحات قابل بهره*برداری خواهد بود.هم*اکنون مشکل جاده گزوئیه (جاده*ای که از مهمترین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی می*گذرد) حل شده است.فارس: با توجه به اینکه افتخار کشور چین به پانداست و افتخار هند به فیل*هایش است، لازم نیست که ما نیز در جهت حفظ و صیانت از یوزپلنگ آسیایی که فقط در ایران یافت می*شود، اهتمام جدی داشته باشیم؟جوکار: این امر بدیهی است چنانچه یوزپلنگ آسیایی که هم اکنون فقط در ایران یافت می*شود به خوبی نگهداری شود می*تواند در آینده صدها توریست را به این مرز و بوم برای بازدید از این جاندار بکشاند.فارس: از دلبر و کوشکی چه خبر؟جوکار: با به دام افتادن دو توله یوز نر و ماده به نام های کوشکی و دلبر، تکثیر در اسارت نیز به عنوان پروژه*ای مناسب برای حمایت از نسل این*گونه جاندار مطرح شد.برای این کار دلایل کافی وجود دارد چرا که هم اکنون دو یوزپلنگ در اسارت هستند که این اقدام تنها راهکار ادامه دارد بودن حیات آنها خواهد بود؛ این یک شانس و فرصت است.یوزپلنگ تنها در ۷ روز سال آمادگی تکثیر پیدا می*کند بنابراین تشخص زمانی را که یوزپلنگ در آن آمادگی تکثیر دارد، از اهمیت ویژه*ای برخوردار است.به منظور پیشبرد این مهم، طرح آن تدوین شده و تمام شرایط برای تکثیر در اسارت دو یوز نر و ماده فراهم است.

منبع:arw.ir