مریخ


بَهرام یا مریخ چهارمین سیاره در سامانه خورشیدی است که در مداری طویل*تر از زمین و با

سرعتی کمتر از زمین حرکت می*کند. هر یک باری که به بدور خورشید میچرخد معادل
۶۸۷ روز (روز زمین) طول می*کشد و شب و روز کمی طولانی*تر از کره زمین است.
بزرگی بهرام حدوداً نصف زمین است و قطر آن ۶۷۹۰ کیلومتر می*باشد (مقایسه کنید با قطر زمین
: ۱۲۷۵۶کیلومتر).
جو بهرام سرخ*فام است و در آسمان شب از زمین نیز سرخی آن دیده می*شود. کره بهرام دو ماه
کوچکبه نام*های فوبوس و دیموس دارد که شکلی نامنظم دارند. این دو ماه احتمالاً شهاب سنگهایی
هستندکه در مدار بهرام به دام افتاده*اند.اگر شخصی در کرهٔ مریخ باشد مشاهده خواهد کرد که فوبوس
سه باردر یک روز طلوع و غروب می*کند. دیموس نصف فوبوس بوده و چنانچه از مریخ به آن نگاه
کنیم این ماه بیشتر شبیه به یک ستاره خواهد بود تا یک ماه.
بهرام، سیاره سرخ*فام منظومه خورشیدی، نصف زمین قطر دارد و مساحت سطح آن برابر با

مساحت خشکی*های روی زمین است. همانند زمین، یخ*های قطبی، دره*های عمیق، کوه، غبار،
طوفان و فصل دارد. در دشت*های آن مانند ماه، گودال*هایی حاصل از برخورد سنگ*های آسمانی
دیده می*شود. با وجود اندازه کوچکش، بلندترین قلهٔ سامانهٔ خورشیدی یعنی کوه المپوس و
بزرگ تریندره سامانهٔ خورشیدی در این سیاره پیدا شده*است.
فرسوده بودن بیشتر دهانه های برخوردی سیاره بهرام نشان*دهندهٔ فعالیت زیاد زمین*شناختی در
این سیاره* است.
روزهای بهرام ۲۴ ساعت و ۳۷ دقیقه طول می*کشد. از آن*جا که محور سیارهٔ بهرام همانند زمین
۲۴ درجه کج است در این سیاره نیز فصل*های سال وجود دارند. اما هر سال بهرامی تقریباًدو برابر
سال زمینی یعنی ۶۷۸ روز به*درازا می*کشد.










خاک


در ژوئن ۲۰۰۸، اطلاعات به دست آمده توسط کاوشگر فینیکس ثابت کرد که خاک مریخ دارای

اندکی خاصیت بازی (قلیایی) و همچنین حاوی موادی مانند منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلر، که وجود همه
آنها برای حیات و رشد موجودات زنده ضروری است، می*باشد. محققان خاک به دست آمده از
منطقه*ای نزدیک قطب شمال مریخ را با مقداری خاک باغچه زمینی مقایسه کردند و به این نتیجه
رسیدند که خاک مریخ برای رشد گیاهانی چون مارچوبه (آسپاراگوس) مناسب است.
در آگوست ۲۰۰۸، کاوشگر فینیکس با انجام آزمایش*ها ساده شیمیایی، مثل مخلوط کردن آب زمین
با خاک مریخ، با هدف تعیین ph خاک مریخ، نشانه*هایی از نمک پر کلرات پیدا کرد، که این موضوع
نئوری دانشمندان بسیاری را که ادعا کرده بودند خاک مریخ به طور قابل ملاحظه*ای دارای خاصیت
بازی است، تایید می*کرد. pH خاک مریخ ۸٫۳ اندازه گیری شد.
نتایج حاصل از نمونه*گیری و آزمایش خاک سطح مریخ، که از جمله با کمک اشعه ایکس ، توسط
کاوشگر کنجکاوی انجام گرفت، نشان می*دهد که سطح مریخ بافتی بازالتی دارد که نوعی سنگ
آتش*فشانی، مشابه شن*های سواحل هاوایی است.

جو








جوّ زمین شامل ۷۷ درصد نیتروژن و ۲۱ درصد اکسیژن است. درحالی که در جو مریخ ۹۵ درصد

دی اکسید کربن، ۳٪ نیتروژن، ۱٫۶٪ آرگون و فقط مقدار ناچیز اکسیژن و آب وجود دارد. جو سیاره
سرخ بسیار رقیق است، به طوری که فشار جوی سطح آن، معادل یک صدم فشار جو
زمین در سطح دریاست. علاوه بر این جو مریخ محافظ خوبی در برابر تابش*های مرگبار فضایی

نیست.
بیشتر مناطق بهرام بسیار سرد است. دمای هوا در قطب*های آن می*تواند تا ۱۳۰ درجه زیر صفر
پایین برود.
به دلیل رقیق بودن «هوای» بهرام، دمای هوا به سرعت تغییر می*کند. مثلاً فقط لحظاتی پس از
طلوع خورشید دما در سطح بیش از ۲۰ افزایش می*یابد. در هر لحظه دمایی که پای شما احساس
می*کند (هوای نزدیک سطح) با دمای هوای اطراف سر شما ممکن است تا ۲۰ درجه اختلاف داشته
باشد.به این ترتیب اگر روی استوای بهرام باشید، دمای سطح ۲۰ درجه سلیسیوس و دمای اطراف سر
شماصفر درجه*است.
در بهرام بادهایی با سرعت زیاد (متجاوز از ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت) می*وزد که سبب می*شود غبار
ها در ارتفاع ۴۰ کیلومتری معلق بمانند علت ایجاد این بادها غالباْ اختلاف دما توام با اختلاف فشار
است.












چرا مريخ قرمز رنگ است؟

با فرود كنجكاوي بر روي مريخ هنوز هم اين پرسش مطرح است كه چرا سطح اين سياره قرمز

رنگ است.ساده*ترين توضيح براي قرمز رنگ بودن سطح مريخ آن است كه ماده سطحي يا
سنگپوش آن داراي مقادير زيادي اكسيد آهن است. اين ماده همچنين دليل قرمز بودن زنگ آهن و
خون است.اما چرا مريخ داراي مقادير زيادي آهن است؟ چرا آهن اكسيد مي*شود و چرا اكسيد آهن
قرمزرنگ است؟
پاسخ اين پرسش*ها به ۴.۵ ميليارد سال قبل و زمان شكل*گيري منظومه شمسي باز مي*گردد. در آن
زمان عنصر سنگين آهن در قلب ستارگان مرده در ابرهاي گازي و غباري در حال چرخش بود.
اين ابرها از لحاظ گرانشي براي تشكيل خورشيد و سيارات ديگر در هم شكسته شدند.
در حالي كه توده آهن زمين هنگامي كه سياره جوان و ذوب*شده بود، به هسته آن رفت، دانشمندان
ناسا بر اين باورند كه اندازه كوچك*تر مريخ و همچنين گرانش ضعيف*تر آن به آهن امكان داد كه
كمتر به مركز منتقل شود.
مريخ داراي هسته* اي آهني است اما در سطوح فوقاني آن آهن به فراواني يافت مي*شود.
آهن قديمي و ساده تيره و درخشان به نظر مي*رسد. اين عنصر هنگامي كه در معرض اكسيژن
قرار مي*گيرد، داراي رنگ صرفاً قرمزرنگ شده و وجود مقادير كافي اكسيژن موجب مي*شود كه
به اكسيد آهن تبديل شود. اين تركيب از دو اتم آهن و سه اتم اكسيژن تشكيل شده است.
پرسشي كه در اين جا وجود دارد اين است كه چرا مقادير بالاي آهن در سطح مريخ اكسيد يا
با اكسيژن تركيب مي*شود؟
گفته مي*شود نوع آب و هوا موجب زنگ زدن تدريجي آهن بر روي اين سياره شده است. اما آيا
توفان*هاي باراني باستاني كه تصور مي*شود در سطح سياره مرطوب و جوان رخ داده باشد با كوبيدن
سنگپوش با اتم*هاي اكسيژن آزاد شده از مولكول*هاي آب، موجب زنگ زدن آهن شده*اند؟ يا آيا فرايند
اكسيداسيون به تدريج و طي ميلياردها سال رخ داده است. يعني زماني كه نور خورشيد دي اكسيد كربن
وساير مولكول*ها در جو را شكسته و اكسيدان*هايي از قبيل پراكسيد هيدروژن و ازن توليد كرده است؟
به اين دليل كه هيچ كس هنوز توضيح درست اين پرسش*ها را نمي*داند، قرمز رنگ بودن سطح مريخ
هنوز هم در هاله*يي از ابهام است. با اين حال سطح اين سياره به هر روشي زنگ زده باشد، تركيب
اكسيد آهن (III) آن به اين دليل سرخرنگ به نظر مي*رسد؛زيرا اين تركيب طول موج*هاي آبي و سبز
رنگ طيف نوري را گرفته و طول موج*هاي قرمز رنگ را منعكس مي*كند







زمین
اتمسفر زمین:
اتمسفر زمین دارای ۲۱ درصد اکسیژن است و مابقی آن را اکثرا نیتروژن تشکیل می دهد. اتمسفر
دارایمقادیر زیادی اکسیژن می باشد زیرا گیاهان به هنگام رشد این ماده را از خود خارج می نمایند.
اگر گیاهان از بین بروند اکسیژن هم از بین خواهد رفت و لذا زندگی جانداران منقرض خواهد شد.
مناطق بالایی جو رقیق است حتی در آنجا و در ارتفاع ۱۰کیلومتری تنها یک سوم غلظت هوای
سطح دریا وجود دارد . لایه بسیار نازک ۲۵ کیلومتری ازن یک لایه بسیار مهم حیاتی محسوب
می شود. زیرا این لایه تشعشعات بسیار خطرناک خورشید را جذب می کند. شهاب سنگها در
ارتفاع حدود ۱۰۰ کیلومتری می سوزند در حالی که سپیده دم در ارتفاع حتی بالاتری واقع می شود .






شفقها به وسیله ذراتی که توسط خورشیدمنتشر می شوند ایجاد می شوند که این حالت سبب می شود
تا لایه های بالایی جو بدرخشند. شفق ها معمولا در قطبین زمین اتفاق می افتند .شفق های معمولی
فقط یک نور ضعیف در نزدیکی افق هستند اما بعضا به شکل کمان هایروشن نیز دیده می شوند.
کره زمین در منظومه خورشیدی منحصر به فرد است . زیرا در سطح آن مقادیر زیادی آب وجود
دارد . زمین در هر روز یکبار به دور محور خود می چرخد .
محور زمین به همان جهتی اشاره دارد که زمین در خط سیر سالانه اش به دور خورشید آن را دنبال
می کند . در ۲۱ ماه ژوئن قطب شمال کره زمین نسبت به خورشید در بزرگترین زاویه اش قرار
دارد که تابستان را برای نیم کره ی شمالی به ارمغان می آورد . در نیمه زمستان (۲۱ دسامبر) قطب
شمال از خورشید دور خواهد شد که باعث می شود خورشید در افق پایینی از آسمان قرار گیرد و
روز ها به کوتاهترین میزان خود برسد.
در حالیکه زمین مملو از تنوع حیاتی خیره کننده است سایر سیارات منظومه شمسی فاقد حتی
ابتدایی ترین صورت های حیاتی می باشند . اگر کره زمین فقط چند میلیون کیلومتر به خورشید
نزدیکتربود امکان داشت که زمین هم مانند زهره تبدیل به یک جهنم واقعی بشود و یا اگر چند
کیلومتر دورتر بود همانند مریخ تبدیل به یک سیاره سرد و مرده می شد.
ن