لایکا نخستین سگ فضانورد


لایکا (به روسی: Лайка) (پیرامون ۱۹۵۴ – ۳ نوامبر ۱۹۵۷) سگی فضانورد متعلق به اتحاد جماهیر شوروی و نخستین حیوانی بود که مدار زمین را دور زد. او همچنین نخستین جانداری بود که در این مدار مُرد.
اولین سگ فضانورد

گروهی از دانشمندان هوافضا بر این باور بودند که انسان نمی*تواند شرایط پرتاب سفینه و یا شرایط فضای خارج از جو زمین را تاب بیاورد، پس مهندسان، فرستادن حیوانات به فضا و بررسی وضعیت آنان را گامی لازم برای مأموریت*های آتی انسان دانستند.
لایکا سگی ماده و بدون صاحب بود که همراه با دو سگ دیگر مورد آموزش قرار گرفت و در نهایت، به عنوان سگ فضانوردی که قرار بود همراه با فضاپیمای اسپوتنیک ۲ به فضا فرستاده شود انتخاب*شد. با توجه به اینکه در این برهه از زمان، اطلاع از تأثیر سفرهای فضایی بر موجودات زنده بسیار ناچیز بوده و تکنولوژیِ خارج*کردن از مدار نیز هنوز توسعه نیافته بود، دانشمندان امکان زنده*ماندن لایکا را نامحتمل می*دانستند. به*علاوه اسپوتنیک ۲ برای بازگشت طراحی نشده*بود و لایکا در هرصورت می*مرد. تنها دانشمندان بر آن بودند تا از طریق خوراندن غذایی آلوده به سم، مرگی از روی ترحم را برای حیوان به*اجرا بگذرانند.
سفینهٔ اسپوتنیک ۲ در تاریخ ۳ نوامبر ۱۹۵۷ از پایگاه فضایی بایکونور به فضا پرتاب شد. حسگرها ضربان قلب لایکا را پیش از پرتاب ۱۰۳ بار در دقیقه و پس از پرتاب ۲۴۰ بار در دقیقه ثبت نمودند. پس از رسیدن سفینه به مدار زمین، دماغه مخروطی اسپوتنیک با موفقیت از آن جدا گردید، اما هستهٔ «بلوک A» بر خلاف آنچه برنامه*ریزی شده بود جدا نشد و درنتیجه، سیستم کنترل دمای سفینه دچار اختلال گردید. با کنده*شدن برخی از عایق*های حرارتی، دمای کابین به ۴۰ درجهٔ سانتی*گراد رسید. ۳ ساعت پس از رسیدن به شرایط بی*وزنی، ضربان قلب لایکا سرانجام به ۱۰۲ بار در دقیقه بازگشته بود که این زمان، ۳ برابر طولانی*تر از زمان انجام آزمایش*ها در زمین بود.
مرگ لایکا
دورسنجی*های اولیه حکایت از اضطراب لایکا داشت بااین*حال او غذا می*خورد. سرانجام پس از گذشت تقریباً ۵ تا ۷ ساعت پس از پرواز، علایم حیاتی لایکا قطع گردید.
علت اصلی مرگ لایکا تا سال ۲۰۰۲ از عموم مخفی نگاه*داشته شد. در این مدت مرگ او را ناشی از اتمام اکسیژن در روز ششم به*دلیل از کارافتادن باتری*های سفینه اعلام کرده بودند یا بنا بر ادعاهای اولیهٔ دولت اتحاد جماهیر شوروی، لایکا را پیش از اتمام ذخیرهٔ اکسیژنش کشته*بودند تا زجر نکشد.در ۱۹۹۹ برخی منابع روسی گزارش دادند که لایکا در روز چهارم بر اثر افزایش بیش*ازاندازهٔ گرمای کابین مرده است. سرانجام دیمیتری مالاشنکف، از دانشمندان مسئول مأموریت اسپوتنیک ۲، در اکتبر ۲۰۰۲ اعلام داشت که لایکا، در چهارمین گردش سفینه، بر اثر گرمای بیش از اندازه مرده است.
دستاورد و یادبود
این آزمایش که هدفش ثابت کردن این موضوع بود که سرنشین زندهٔ سفینهٔ فضایی می*تواند، مرحلهٔ پرتاب را سلامت پشت سر گذاشه، وارد مدار گردیده و شرایط بی*وزنی را تجربه کند، راه را برای سفرهای فضایی انسان هموار ساخت و به دانشمندان این امکان را داد تا به نخستین اطلاعات در زمینهٔ چگونگی عکس*العمل ارگانیسم*های زنده دربرابر محیط*های سفرهای فضایی دست یابند.
در ۱۱ آوریل ۲۰۰۸، مقامات روسی از مجسمهٔ یادبود لایکا در نزدیکی مرکز تحقیقات فضایی این کشور در مسکو، جایی که لایکا را برای مأموریت فضائیش آماده ساخته بودند پرده*برداری کردند. این یادبود مجسمه*ای کوچک از سگی است که بر بالای موشکی ایستاده است.
منبع : ویکی پدیا