از نظر تكاملی طبق یافته های فسیلی ، منشاء اسبهای امروزی از پستاندار كوچكی تحت عنوان ائوهیپوس كه شباهت زیادی به روباه داشته و مربوط به حدود ششصد میلیون سال قبل ، یعنی دوران ائوسن از نظر زمین شناسی است و چنین بر می آید كه از نظر تكاملی اسبهای امروزی درطی میلیونها سال از این پستاندار كوچك منشاء گرفته اند.

قد این جانور در حدود ۳۰ الی ۳۵ سانتیمتر بوده و گسترش جهانی داشته است . بدن آن گرد و دارای پشتی خمیده بوده و در هنگام راه رفتن از كف پنجه های خود استفاده می كرده است . در اندام حركتی قدامی خود ۴ انگشت و در اندامی خلفی خود ۳ انگشت داشته است .حدود ۱۳ نوع از این جاندار در بخشهای مختلف آمریكای شمالی و انگلستان ، سیوئیس ، فرانسه و بلژیك یافته شده است .
از نقاشی هایی كه بر دیوار برخی از غار ها حك شده است چنین نتیجه گیری می شود كه اسب در دوران دیرینه سنگی شكار می شده و آن را می خوردند. اما در عصر نوسنگی پس از سایر حیوانات، اهلی شد و به خدمت انسان درآمد. همچنین از وجود حیوانات در ایران از چند میلیون سال قبل اطلاعاتی وجود دارد چنانكه مكوئنم یكی از معاونان دمورگان باستان شناس مشهور، آثار یك نوع اسب هیپاریون را در سال ۱۹۰۴ میلادی در ناحیه موزه چال مراغه به دست آورده است كه این حیوان قبل از آتشفشان سهند كه در اواخر دوره سوم زمین شناسی پلیوسن یعنی بیش از یك میلیون سال پیش فعالیت داشته است در اطراف دریاچه ارومیه زندگی می كرده است. تپه سیلك كاشان از نظر تمدن بشری اهمیت خاصی دارد كه در ارتباط با اسب نیز در این منطقه اكتشافات ارزشمندی انجام شده است. گیرشیمن در بین سال های ۱۹۳۷ ۱۹۳۳ میلادی از طرف موزه لوور پاریس در دو تپه موسوم به سیلك كه در دامنه كوه كركس در فاصله پنج كیلومتری كاشان قرار دارند كاوش های جالبی انجام داد. در واقع منطقه سیلك خود به چند طبقه تقسیم می شود كه در طبقه دوم سیلك علاوه بر استخوان های حیوانات اهلی استخوان های نوعی از سگ تازی و اسبی از نوع پرژوالكسی به دست آمده است. این اسب كه چهارپایی تنومند بایالی ستبر و برافراشته است و به نظر می رسد حد وسط گورخر و اسب جدید باشد امروزه در مغولستان پرورش داده می شود. همچنین در فاصله ۲۵۰ متری از تپه جنوبی سیلك كه قدیمی ترین محل سكونت بشر در دشت است گورستانی وجود دارد كه آن را جزء طبقه ششم سیلك به شمار می آوردند كه در پهلوی مردگان اشیای متعدد مانند سلاح و ظروف سفالین گاهی مزین به نقوش اسبان جنگجویان، خنجر و شمشیر برنزی قرار داده اند. همچنین در قبر مردگانی كه در زندگی اسب سوار بوده اند اشیای مربوط به زین و برگ اسب وجود دارد و بر روی بسیاری از سفالینه ها نقش اسب دیده می شود كه نشانه آن است كه اسب در زندگی آنها نقش عمده ای داشته است. آثار به دست آمده از تپه سلدور در فاصله ۵۰ كیلومتری جنوب غربی ارومیه، گوی تپه آذربایجان و تپه كیان در ده كیلومتری جنوب غربی نهاوند كه دمورگان در آنجا تحقیقاتی را به انجام رسانده است. خوروین در ۸۰ كیلومتری شمال غربی تهران در شمال كرج به قزوین و پیدا شدن لوازم اسب در قبر ها و تصاویر اسب بر ظروف و مجسمه های سفالی اسب متعلق به ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد كه در ناحیه املش گیلان كشف شده و ده ها اثر باستانی دیگر هم نشانگر این است كه آثار كشف شده متعلق به قومی مهاجر است كه وارد منطقه شده و در آنجا استیلا یافته و جداگانه مسكن ساخته اند كه همانا آریاییان هستند.