حیوانات شهرنشین

همزمان باپیشرفت تمدن و توسعه شهرنشینی ، عرصه اشغال سرزمینهای بكر و طبیعی توسط ...

انسان بیشتر می شود .این زمینها كه به منظور استفاده از منابع كشاورزی ، صنعت و سكونت به استفاده انسان در می آیند ، در واقع زیستگاه بسیاری از جانوران و گیاهان می باشند . این جانوران و گیاهان پس از به اشغال در آمدن زیستگاهشان توسط آدمی دو راه برای ادامه بقایشان در پیش رو دارند :یكی ترك زیستگاه اصلی وپیدا كردن عرصه دیگری با شرایط مشابه آن .
و دیگری ماندن در آن و سازگاری با شرایط جدید بوجود آمده .

در این میان ، پس از گذشت قرنها از توسعه قلمرو انسانی ، تعدادی از حیوانات راه حل دوم را انتخاب كرده اند، به طوریكه تصور می شود حتی بدون وجود شهرها ادامه زندگی این قبیل حیوانات به خطر خواهد افتاد .
برای روشن شدن علت سازش پذیری برخی از حیوانات نسبت به برخی دیگر باید ابتدا به نیازهای یك جانور برای ادامه حیات و بقای نسل بپردازیم .
نیازهای زیستگاهی:

هر جانور برای ادامه زندگی نیاز به سه ویژگی اساسی دارد كه سایر عوامل به این سه ویژگی بستگی دارد وهر یك از این ویژگی ها به تنهایی قادر نخواهند بود شرایط مساعدی رابه وجود آورند بلكه هر سه عامل همراه با یكدیگر باید وجود داشته باشند و فقدان یكی از آنها ، حیات را برای موجود از بین خواهد برد كه سه عامل عبارتند از:
۱ پناه
۲ آب و غذا
۳ جفت
بررسی حیوانات شهرنشین از دیدگاه منافع و مضرات :

همانگونه كه اشاره شد ، حیوانات بنا به قدرت سازگاری خود ، در شهرها ساكن می شوند.در این میان تعدادی از آنها برای انسان منافعی دارند ، عده ایی تاثیری در زندگی روزمره انسان ندارند و بقیه مشكلات بهداشتی اجتماعی و گاهی صنعتی رابه دنبال دارند. لازم به ذكر است كه تراكم و تنوع گونه های جانوران در نقاط مختلف شهرهای بزرگ ، بویژه تهران، یكسان نیست و حتی تقسیم بندی فوق در این خصوص ممكن است برای هر یك ازگونه ها متفاوت باشد . از آنجا كه در هر كجای دنیا ، زیستگاهی متفاوت وجود دارد . لذا گونه های جانوری و در پی آن مشكلات آنها در نقاط دیگرمتفاوت است. برای طولانی نشدن این مبحث ، فقط به معرفی برخی گونه های جانوری موجود در تهران می پردازیم و تا آن جا كه ممكن است به نیازهای زیستگاهی ، رفتارشناسی و ارتباط آن با زندگی انسان اشاره خواهیم كرد در زیر شما را تیتر وار با این موجودات آشنا می كنیم.
گونه های مهم جانوری شهر تهران:

حشرات و بند پایان از جمله :

سوسك خانگی(سوسك حمام) ، پشه ، مگس ، عنكبوت و …
خزندگان از جمله :

مارمولك
پرندگان از جمله :

كلاغ ، گنجشك
پستانداران از جمله :

سگ ، گربه ، موش
با ارائه این سلسه مطالب قصد داریم شما را با ویژگیهای این موجودات شهرنشین و راههای مبارزه با آنها آشنا نمائیم .
قرنهاست كه انسان با موشها یعنی پر تعدادترین پستانداران روی زمین در جنگ و گریز است . این نبرد با هجوم موشها به انبارهای مواد غذایی ،كشاورزی كارخانه ها و خانه های انسانها شروع شد و در هر زمان با پیروزی موشها همراه بوده ...
موشها توسط كالاها و بارهای تجاری در كشتیها یا مهاجرت از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال یافتند و خود را با شرایط محیط سازگار كردند.در نبرد بین موش ها و آدمها اگر چه انسان با ترفند های گوناگون سعی در براندازی امپراطوری آنها داشته ولی با وجود تلفات زیاد موشها هنوز شكست نخورده اند و وجود میلیاردها موش در جهان این را ثابت می كند.
اززمانها پیش این جانور همواره باعث آزار جسمی و اقتصادی، ایجاد بیماری ، تخریب مواد غذایی و بسته بندی مواد مختلف بسیار خطرناك و یك دشمن استراتژیك محسوب می شوند.آنها علاوه بر مشكلات اقتصادی ، مخزن و عامل انتقال بسیاری از بیماریهای كشنده و درد آور چون طاعون هستندو همواره مورد تنفر انسان بوده اند.
عدم رعایت بهداشت در جوامع ، دلایل حضور موشها را در شهر توجیه می كند . موشها در تمام خشكیهای دنیا زندگی می كنند ، آنها می پرند ،می جهند، شنا می كنند ، زمین را حفر می كنند و با تمام شرایط آب و هوایی سازگار شده اند و این سازش شهری مهمترین رمز بقای آنها علی رغم حضور دشمنان فراوانش است.
در ایران بدلیل توسعه بی رویه شهرنشینی و بوجودآوردن فضای مناسب ، بنا سازیهای نادرست و غیر مهندسی و همچنین عدم رعایت بهداشت كامل محیط شرایط مناسب برای زندگی موشها در شهرهایی چون بندرعباس، تهران، شیرازو...فراهم شده است .
ما گه گاه موشها را در انبارخانه،جوی آب ، فاضلابها ،آشپزخانه ،كارخانه ها ، محلهای نگهداری مواد غذایی و مكانهای مرطوب و تاریك می بینیم یا علائم حضور آنها را مشاهده می كنیم . شناخت ویژگیهای رفتاری و زیستی این جانور برای مبارزه با این آفت، بسیار مورد توجه است .موشها در مكانهایی كه از نظر آب ، مواد غذایی و پناهگاه امن باشد ، زندگی می كنند البته لازم به ذكر است ، موش با اینكه هیچ منفعتی برای ما ندارد ولی از نظر پزشكی و ژنتیكی بسیار حائز اهمیت است و رهگشای بسیاری از مطالعات وتحقیقات درباره انسان می باشد.
موش همسفره:

موشهایی كه در مجاورت خانه های ما و شهرها زندگی می كنند وبا انسان همسفره هستند و دراستفاده از موادغذایی با انسان رقابت دارندموشهای همسفره می باشند كه مهمترین آنهاموشهای قهوه ای سیاه و خانگی هستند.
موش خانگی:

انواع مختلفی از این موش در مناطقی چون ایران، ژاپن،هندوستان،تركیه ،شمال دریای خزر و تقریبادر تمام جهان در خانه و محل زندگی انسان حضور دارند.موشهای خانگی قابلیت فوق العاده ای برای تطابق با محیط های مختلف دارندو درطول سال در داخل ساختمانها زادو ولد می كند.اندازه آنها كوچك و وزنشان در حدود ۱۵ تا ۳۰ گرم می باشد. طول دم و بدن آنها مساوی ،گوشها نسبتابزرگ و چشمهای درشت و رنگ آنها خاكستری متمایل به قهوه ایی است.موش خانگی بر خلاف موشهای بزرگ كه نمی توانند بدون آب زنده بمانند با استفاده از سیستم تغلیظ ادرار در كلیه آب را ذخیره می كندو بیشتر آب را از طریق مواد غذایی آبدار تامین می كند .
میزان آب در كنترل جمعیت این موش بسیار موثر است و این موش حتی از شبنم صبگاهی نیز برای رفع تشنگی استفاده می كند،موشهای خانگی شب فعال هستند و شبها برای تغذیه از لانه خود خارج می شوند ،این موشها كمتر به ایجاد لانه علاقه دارندو بیشتر از شكاف دیوارها یا از بین درز آجر خانه ها برای زندگی ا ستفاده می كندو با وجود شرایط مساعد و امن بودن مكان ،درز یا شكاف را گسترش داده و آن را بزرگتر می كند،جالب است بدانید كه این موشها ۵ تا ۶ بار در سال آبستن شده و هر بار ۶ تا ۱۰ بچه می زایند.
خسارت وارده توسط موش خانگی:

این موش خسارات عمده ایی را به عمده فروشیهای غلات .حبوبات، آجیل فروشیها،كارخانه های مواد غذایی،سیلوها، انبارهای خانه ،نانوایی ها و رستورانها وارد می كنددر ضمن این موش كارخانجات غیر مواد غذایی و آموزشگاهها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
این موش نقاطی كه از نظر وجود موادغذایی غنی است را برای زندگی ترجیح می دهد.میزان خوراك این موش كمابیش ۳تا۴ گرم غله بیش نیست ، ولی این موش باتغذیه نامنظم از آنچه كه می خورد صدمه می زند و در طول روز بیش از ۵۰ فضله را به غذایی كه از آن نغذیه می كند وارد می كند كه به این ترتیب از كیفیت آن نیز می كاهد.
در صورت مساعد بودن شرایط محیطی ،موشها طغیان می كنند و تعدادشان به حدی زیاد می شود كه خسارتی كه ایجاد می نمایند بسیار زیاد و گاهی جبران ناپذیر خواهد بود.
طبق محاسبات انجام شده با طغیان موشها در استرالیا در سال ۱۹۷۰ تقریبا ۲۰۰ هزار تن گندم ، چاودارو ذرت خسارت دیده است ،همچنین در ارزشیابی هایی كه انجام شد مشخص شده كه ۳۰ درصد ساختمانها ،آپارتمانها ، ۲/۱۷درصد خانه های مسكونی،۲/۱۵ درصد كارخانجات صنعتی،۳/۱۳ درصد كارخانجات مواد غذایی و ۱/۱۳درصد آموزشگاههای عمومی به موش آلوده بوده اند.
منبع: aftabir.com