راسته خفاش ها
(بلوچی: چِلغَتُو، شَف، مُرگ، شب چر، مرغ شب) (ترکمنی: یَرقانَت، کورسچن) (ترکی: پاراسا، گِجه گوشی) (زنجانی: کوراشپلک) (کردی: شَم و شَم کوره، چرلوک شب پرک) (لری:* شُوکُورک، پرپروک) (مازندرانی: *شوپَره،* شوپرپری، شاپرک)
خفاش*ها تنها پستاندارانی هستند که پرواز حقیقی دارند و مانند پرندگان قادرند در هوا پرواز کنند. در این پستانداران،* استخوان*های بازو، کف دست و انگشتان بسیار دراز است و سطح آنها از غشای پوستی نازکی پوشیده شده است که «پره*بالی» نامیده می*شود. در اغلب خفاش*ها غشاء پوستی دیگری به نام «پرده دمی» نیز وجود دارد که فضای بین پاها و تمام یا قسمتی از دم را می*پوشاند. این پرده*ها اغلب شفاف و بدون مو هستند.
خفاش*ها بعد از انسان وسیع*ترین پراکندگی را در سطح کره زمین دارند و بعد از جوندگان بیشترین تعداد گونه را شامل می*گردند. با وجود قدرت بینایی ضعیف، آنها قادرند در تاریکی مطلق به راحتی پرواز کنند و مسیر حرکت و طعمه خود را تشخیص دهند . برخلاف پرندگان که با بالا و پائین بردن بال*ها پرواز می*کنند. پرواز خفاش*ها مانند شنا کردن در هوا است. در زمان پرواز پاها نیز مانند شناگرها با دست*ها هماهنگ است. قدرت مانور خفاش*ها در فضا بیش از پرندگان است، این توانایی در تغییر سرعت ناگهانی، ایستادن در هوا، شکار طعمه،* معلق زدن و تغییر جهت سریع است. اکثر خفاش*ها برای مسیریابی و شکار طعمه از سیستم بازیابی امواج (Echo-Location) که مانند رادار عمل می*کند، استفاده می*نمایند. امواج ماوراء صوت که به وسیله دهان یا بینی تولید می*شود، پس از برخورد با اجسام مختلف، به وسیله گوش*ها که ساختمان پیچیده*ای دارند، دریافت می*گردد. به این ترتیب مسیر حرکت و موقعیت شکار مشخص می*شود. علاوه بر آن خفاش*ها به منظور ارتباط با هم صداهای دیگری از طریق لرزاندن تمام بدن، پاها و بال*ها ایجاد می*کنند. خفاش*ها شبگرد هستند، آنها روز را در محل*های تاریک نظیر غارها، شکاف سنگ*ها،* سوراخ درختان، قنات*ها و زیر شیروانی*ها به سر می*برند، اغلب آنها در موقع استراحت در حالیکه سرشان پایین است با پاهای خود از سقف آویزان می*شوند. آنها با رها کردن خود از بلندی و باز کردن بال*ها به آسانی پرواز می*کنند. ضمناً در این حالت به علت نبودن موانع،* بهتر می*توانند صداها را تشخیص دهند. خفاش*ها در زمان استراحت با استفاده از زبان و انگشت پا، خود را تیمار می*کنند. همه خفاش*ها پس از تاریک شدن هوا استراحتگاه خود را ترک کرده، اغلب برای نوشیدن آب به طرف تالاب*ها و رودخانه پرواز می*کنند.
بعضی از خفاش*ها در فصل زمستان مسافت زیادی (گاهی متجاوز از 2300 کیلومتر) را طی نموده و به مناطق گرمسیر مهاجرت می*کنند. برخی دیگر نیز به مجرد سرد شدن هوا به خواب زمستانی فرو می*روند، در موقع خواب زمستانی، متابولیسم بدن به شدت پائین می*آید به طوری که میزان اکسیژن مصرفی به یک صدم میزان اکسیژن در زمان فعالیت عادی تقلیل می*یابد. بسیار از خفاش*ها در موقع خواب روزانه نیز به حالت رخوت فرو می*روند. در این موقع درجه حرارت بدن کاهش یافته و میزان اکسیژن مصرفی نیز به یک دهم تقلیل می*یابد. جفت*گیری در خفاش*هایی که خواب زمستانی دارند، معمولاً در پاییز انجام می*شود، ولی رهاسازی تخمک در ماده*ها اغلب در اوایل بهار صورت می*گیرد. بنابراین،* اسپرم تمام زمستان را در دستگاه تناسلی ماده می*گذراند و جنین در بهار تشکیل می*گردد. در طول زمستان رشد نمی*کند و در بهار به دیواره رحم متصل می*شود. خفاش*هائی که خواب زمستانی ندارند، رهاسازی تخمک و جفت*گیری در فصل بهار و یا زمان مناسب دیگری انجام می*گیرد. اغلب خفاش*ها در سال فقط یک گاهی دو بچه می*زایند. تعداد کم نوزاد با عمر طولانی خفاش*ها که گاهی به 30 سال می*رسد جبران می*شود.
خفاش*ها بر حسب غذائی*شان به شش گروه تقسیم می*شوند که عبارتند از خفاش*های میوه*خوار، گُل و گرده*خوار، خون*آشام، گوشت*خوار، است، بقیه حشره*خوارند. این خفاش*ها حشرات را به وسیله پرده*های بالی و دمی که مانند تور حشره*گیری عمل می*کنند، گرفتار می*سازند و یا به طور مستیم توسط دهان در هوا شکار می*کنند و گاهی نیز از روی زمین خفاش*ها در مقایسه با سایر پستانداران هم*وزنشان به آب بیشتری احتیاج سرعت دارند. چنانچه در جای گرم و خشک و یا در معرض نور آفتاب قرار گیرند به سرعت آب بدنشان را از دست می*دهند.
ارزش اقتصادی: خفاش*ها حیوانات بسیار مفیدی هستند. آنها با خوردن تعداد زیادی از حشرات مضر، نقش مهمی در کنترل بیولوژیک آفات و بیماری*ها ایفا می*کنند و در اکوسیستم طبیعی دارای جایگاه ویژه*ای هستند. برخی از آنها نیز در گرده*افشانی درختان نقش مؤثری ایفاء می*کنند. تعدادی از پرندگان شکاری و همچنین مارها از گوشت خفاش*ها تغذیه می*کنند. در غار شیرآباد واقع در استان گلستان، سمندر غارزی که گونه*ای کمیاب است از گوشت خفاش*هائی که کف غار می*افتند، تغذیه می*کنند. چنانچه خفاش*ها امنیت داشته باشند طی نسل*های متمامدی در یک مکان زندگی می*کنند. مدفوع خفاش*ها نیز که در کف غارها انباشته می*شود کود باارزشی است. از طرف دیگر نباید خفاش*ها را فقط به عنوان یک راسته از پستانداران که گونه*های فراوانی دارد نگریست. بلکه آنها مجموعه*ای از اشکال بیولوژیک مختلف برای تحقیقات دارد نگریست. بلکه آنها مجموعه*ای از اشکال بیولوژیک مختلف برای تحقیقات علمی به شمار می*آیند. خفاش*ها به بیماری*های حساس و قابل ابتلاء هستند، ولی معمولاً به انسان یا حیوانات حمله نمی*کنند.
وضعیت فعلی: دشمنان طبیعی خفاش*ها، مارها، پرندگان شکاری و گاهی خفاش*های دیگر هستند. داشتن زندگی شبانه و حرکات غیرمعمول، تصویر نادرستی از خطرناکی و شرارت خفاش*ها در اذهان مردم عامی به وجود آورده است. این قبیل افراد با تخریب زیستگاه و فراری دادن خفاش*ها،* لطمه زیادی به این جانوران مفید وارد می*سازند. تخریب زیستگاه،* استفاده نابجا از سموم و حشره*کش و تغییر در معماری ساختمان*ها (در گذشته، اکثر خانه*ها دارای شیروانی و یا محل*های برای زندگی خفاش*ها بودند) باعث شده که نسل خفاش*ها در کشور ما به سرعت رو به کاهش بگذارد. به عنوان مثال غار کاوات در استان کرمانشاه که یکی از زیستگاه*های مهم خفاش محسوب می*شد به علت مسدود نمودن دهانه آن با توری، از دسترس خفاش*ها خارج شده است.
شناسایی خفاش*ها به خصوص در حالت پرواز کاری بسیار مشکل و برای افراد کم*تجربه غیرممکن است، ولی در زمان استراحت می*توان تعداد کمی از آنها را بدون گرفتن تشخیص داد. اما برای تأیید، اندازه*گیری برخی از اندام*ها مانند طول ساعد (Forearm) ضروری است. تا حد امکان لازم است از گرفتن خفاش*ها و یا ایجاد ناآرامی در زیستگاه آنها به خصوص در فصل زمستان اجتناب کرد،* زیرا با بدار شدن و یا جنبیدن حیوان انرژی زیادی از دست رفته و به علت نبودن غذا، *بقای حیوان به مخاطره می*افتد.
مشخصه*های زیر کمک زیادی به تشخیص خفاش*ها می*کند:
وجود یا عدم وجود پوسته برگ*مانند بر روی بینی (Noseleaf).
تماس داشتن گوش*ها با هم در بالای سر و یا فاصله داشتن آنها از هم.
وجود یا عدم وجود گوشک (Tragus)، اندازه و شکل آن.
وضعیت قرار گرفتن پرده دمی*بر روی ساق و مچ پا.
وجود یا عدم وجود مهمیز (Calcar) در پا و طرز قرار گرفتن لبه پرده دمی بر روی آن.
مقداری موی موجود بر روی سطح لبه پرده دمی.
اندازه طول ساعد (Forearm).
طول آن قسمت از دم که از پرده دمی بیرون است.
یک رنگ یا دو رنگ بودن موها از ریشه تا نوک.
تا خوردن بال*ها بر روی هم و یا پیچیدن آنها به دور بدن در زمان استراحت.

راسته خفاش*ها به دو زیر راسته، خفاش*های بزرگ (****chiroptera) و خفاش*های کوچک (Microchiroptera) تقسیم می*شوند.
از راسته خفاش*ها تا کنون 7 خانواده و 43 گونه در ایران شناسایی شده است که یک گونه آن به نام خفاش میوه*خوار از زیر راسته خفاش*های بزرگ و بقیه از زیر راسته خفاش*های کوچک هستند.






منبع: وبسایت کویرها و بیابانهای ایران