اکوتوریسم یا بوم*گردشگرییا بوم گردی، گونه*ای از گردشگری است که در آن گردشگران برای دیدار از مناطق طبیعی نامسکون و دست*نخورده جهان سفر می*کنند و به تماشای گیاهان و پرندگان و ماهی*ها و دیگر جانوران می*پردازند.

خانه*های روستایی آستارا


به این*گونه از گردشگران که به دیدار از زیست*بوم و طبیعت زنده می*پردازند، نام اکوتوریست یابوم گردشگر یا بومْگرد داده شده است. بسیاری از کشورها بخش هنگفتی از درآمد خود را از بوم گردشگران خارجی تأمین می*کنند. "در ایران توسط فرهنگستان معادل طبیعت گردی نام گذاری شده است که با توجه به ظهور ژئوتوریسم در چند دههٔ اخیر در ایران و جهان این واژه با معادل سازی طبیعت*گردی صحیح نخواهد بود و بهتر است اکوتوریسم را معادل بوم گردشگری نامید"
تعاریف اکوتوریسم



گردشگران در تپه*های بیابانی منطقه مرنجاب کاشان



اصلی*ترین فعالیت اکوتوریسم بر پایهٔ طبیعت زنده می*باشد که بنا به تعریف سفری است مسئولانه به مناطقی طبیعی که حافظ محیط زیست بوده و باعث بهبود کیفیت زندگی مردم محلی گردد. طبیعت*گردی حداقل آسیب را به طبیعت و فرهنگ منطقه وارد می*کند.
به تعریفی دیگر، اکوتوریسم یا بوم گردشگری نوعی از گردشگری است که ریشه*های آن به طبیعت و محیط*های باز گسترش یافته است. نخستین مسافرانی که حدود نیم قرن پیش سرنگیتی در آفریقا را بازدید کردند، و یا ماجراجویانی که در هیمالیا کوهپیمایی کردند را می*توان نخستین اکوتوریست*ها برشمرد.

انجمن بین*المللی اکوتوریسم (TIES) نیز در تعریف اکوتوریسم می*گوید: «بوم گردشگری سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که در آن محیط زیست حفظ و بر رفاه مردم محلی تأکید شود.»

اکوتوریسم و کوهپیمایی ورزشی است نشاط*انگیز، سالم و انسان*ساز که از ادوار بسیار قدیم، مورد توجه نیاکان ما بوده و ریشه در تاریخ دارد. عشق به ماجراجویی و رویت آثار بدیع طبیعت زنده همواره انسان را وادار به سیر در طبیعت و بازدید از جاذبه*های حیرت انگیز می*کند.
تاریخچه اکوتوریسم

پیرامون واژهٔ اکوتوریسم و سابقهٔ کاربرد آن اظهارنظرهای متفاوتی صورت گرفته است. برخی صاحب*نظران سابقهٔ کاربرد چنین واژه*ای را در اواخر دهه ۱۹۸۰ ذکر کرده*اند. اما در تمام متون مرتبط Ceballos-Lascurain به عنوان نخستین کسی آمده*است که این واژه را به کار برده*است. برابر تعریف او، بوم گردشگری مسافرتی است که به منظور مطالعه، تحسین، ستایش و کسب لذت از سیمای طبیعی و مشاهدهٔ گیاهان و جانوران و آشنایی با ویژگی*های فرهنگی جوامع محلی در گذشته و حال صورت می*گیرد.

برخی سابقهٔ اکوتوریسم را به زمانی دورتر و به Hetzer نسبت می*دهند. و معتقدند که او این واژه را در دهه ۱۹۶۰ برای تشریح روابط متقابل گردشگری، محیط زیست و ویژگی*های فرهنگی، استفاده کرده*است. به اعتقاد Hetzer، مفهوم بوم گردشگری در واکنش به رویه*های نامناسب و منفی توسعه و نادیده گرفتن ملاحظات زیست محیطی، شکل گرفته است. و سابقه آن به اواخر دهه ۶۰، یعنی زمانی که کارشناسان نسبت به برداشت بی*رویه از منابع نگران بودند، باز می*گردد.

گونه*های مختلف اکوتوریسم

گونه*های مختلف طبیعت*گردی عبارتند از گردش آبی و ساحلی، کوهنوردی، غارنوردی، بیابان*گردی، دامنه*نوردی، مردم*شناسی، طبیعت درمانی، صید و شکار "در مواردی جاذبه های اکوتوریسم با ژئوتوریسم در تداخلند اما در اکوتوریسم آموزش زمین شناسی در فعالیتها مورد نظر نمی باشدو توجه خاص به طبیعت زنده و جاذبه های آن است".رشد صنعت اکوتوریسم

امروزه طبیعت*گردی در میان گونه*های مختلف گردشگری از جایگاه ویژه و رشد قابل توجهی برخوردار است و در بیست سالهٔ اخیر شاهد گسترش سریع فعالیت*های طبیعت*گردی در سراسر جهان بوده*ایم و انتظار می*رود بر شدت این گسترش نیز افزوده شود.

به لحاظ تأثیر بالقوهٔ زیادی که اکوتوریسم در زمینهٔ محافظت از محیط طبیعی و در اقتصاد بسیاری از کشورها دارد، سازمان ملل متحد تصمیم گرفت که سال ۲۰۰۲ میلادی را به عنوان سال بین*المللی اکوتوریسم اعلام کند و کمیسیون توسعه پایدار این سازمان (UNEP) و سازمان جهانی گردشگری را موظف به انجام فعالیت*هایی در این سال ساخت. هدف از این کار، مرور مجدد تجربیات گذشته در زمینهٔ بوم گردشگری، تشخیص و ترویج انواع اکوتوریسم که در آن*ها از اکوسیستمهای در معرض خطر حفاظت می*شود، تقسیم فوائد حاصل از فعالیت*ها با جوامع محلی و احترام به فرهنگ*های بومی است

طبق برآورد سازمان جهانی کشاورزی نیز، رشد بوم گردشگری در دهه حاضر ۱۰ تا ۳۰ درصد خواهد بود. در وضع موجود شمار طبیعت*گردان ۷ درصد کل مسافران جهان است که پیش*بینی می*شود در دههٔ آینده به ۲۰ درصد برسد. بنابراین اکوتوریسم از آینده*ای پررونق و درخشان برخوردار است که موجب مزایایی فراوانی برای جهانیان خواهد شد.

صنعت اکوتوریسم ایران

بسیاری از شرق شناسان و جغرافی دانان برجسته جهان، تمدن ایرانی را حاصل انطباق بسیار هوشمندانه با طبیعت چندگانه فلات ایران دانسته اند.بسیاری از آداب و رسوم نواحی بومی کشور بخشی از توانمندی صنعت توریسم ایران به شمار می*آید. واقعیت این است که در گوشه و کنار ایران همه ساله بسیاری از آیین*ها برپا داشته میشود که حضور در آن*ها در یافتن راز و رمز آن*ها آرزوی بسیاری از علاقه مندان به سیر و سیاحت است، شناسایی این آداب و رسوم این فرصت را فراهم می*آورد که ساکنان برای برگزاری تورهای اکوتوریستی به مضاعف سازی جاذبه*ها پرداخته و شمار متقاضیان آن را افزایش دهند .
برگرفته از دانشنامه ی ویکی پدیا