منطقه حفاظت شده ارسباران

نام انگلیسی : Arasbaran protected area
نام فارسی : منطقه حفاظت شده ارسباران
یكی از مناطق منحصر به فرد حفاظتی زیستی ایران ارسباران نام دارد. ارسباران به عنوان منطقهای ویژه به لحاظ پوشش گیاهی و گونههای جانوری، یكی از مناطق حفاظت شدهای است كه سالهاست پروژههای شكار ممنوع، حفاظت رویشی و دورههای پژوهشی در آن به اجرا درمیآید تا از روند تخریبی پوشش گیاهی آن جلوگیری شود و گونههای در معرض انقراض جانوری به زاد و ولد متعادلی دست یابند.

ارسباران بعد از سپری كردن دورههای حفاظتی، قابلیت این را پیدا كرده كه بخشهایی از آن به پارك ملی ارتقاء یابد و در معرض و دسترس علاقهمندان طبیعت قرار گیرد.
این منطقه زیبای كوهستانی از مناطق رویشی نادر و زیستكرهای ارزشمند برای گونههای كمیاب جانوری است. ارسباران واقع در حاشیه جنوبی رودخانه مرزی ارس در استان آذربایجان شرقی، با مساحتی برابر با ۸۰۶۵۴ هكتار در سال ۱۳۵۲ حفاظت شده اعلام شد، در سال ۱۳۵۵ نیز به دلیل دربرداشتن زیست بومهای گوناگون، ارزش بیولوژیك بسیار بالا و گونههای گیاهی و جانوری منحصر به فرد، به عنوان ذخیرهگاه زیست كره شناخته شد.


علاوه بر آن مساحتی حدود ۲۹۰۰ كیلومتر مربع از دامنههای جنگلی آن به عنوان منطقه رویشی ارسباران با جنگلهای نیمهمرطوب نشانهگذاری و تحت حفاظتاست. پوشش جنگلی این رویشگاه در گذشتهای نهچندان دور از وسعت بیشتری برخوردار بود. وجود ۱۰۷۲ گونه علفی و ۹۷ گونه چوبی در این منطقه كوچك، نشانه تنوع زیستی گیاهی بسیار زیاد آن است و مهمترین مشخصه آن محسوب میشود.

دامنه ارتفاعی ۲۵۶ تا ۲۸۹۶ متر، بارندگی ۲۷۵ میلیمتر و دمای متوسط سالیانه ۱۰ درجه سانتیگراد، منطقه را دارای اقلیمهای نیمهخشك و نیمهمرطوب معتدل كرده است. این منطقه از نظر حفظ ذخایر ژنتیكی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است، از جمله گونههای گیاهی مهم منطقه میتوان «آوری، ممرز، گردو، چنار، كیكم، عاق، زرشك، گیلاس، آلبالو، سرخدار، هفت كول، ارسل، زغال اخته، آلوچه، انار وحشی، زالزالك و ... انواع نعنا عیان، پامچال، آلاله و گراسها» را برشمرد. گونههای مهم جانوری منطقه عبارتند از: بز، پازن، قوچ، میش، گراز، خرس قهوهای، گرگ، سیاگوش، روباه، خرگوش، پلنگ، كبك، قرقاول ارسبارانی، هما، انواع شكاریها، یله مار، تیرك مار، گرز، مار و... .اما مهمترین و كمیابترین گونه جانوری شناخته شده ارسباران نوعی پرنده نادر به نام «سیاه خروس قفقازی» است كه این منطقه یكی از معدود زیستگاههای آن بهحساب میآید. قرقاول ارسبارانی و مارال دو گونه دیگر در معرض خطر انقراض این منطقه هستند كه نسل در خطر آنها با برنامههای حفاظتی احیاء و جمعیت آنها در حال حاضر آمار مطلوبی دارد.

هماهنگیهای لازم برای انجام طرح ارتقاء منطقه حفاظت شده ارسباران به پارك ملی با دستگاههای مربوط انجام شده است و با تأیید شورای عالی محیطزیست بخشی از این منطقه به پارك ملی تبدیل میشود. با این حساب در آیندهای نزدیك ارسباران به عنوان بیستمین پارك ملی ایران، كانون توجه گردشگران طبیعت و مركز بهرهبرداری موضوعات اكولوژیستی و پژوهشی خواهد بود.

قرار است بخش مركزی آن حدود ۳۹ هزار هكتار به پارك ملی تبدیل شود. وجود آثار ارزشمند تاریخی، همچون «قلعه بابك» «دژ طوماسیاش و كلیسای نارینی» در این محدوده، ویژگی برجسته این پارك برای جلب گردشگر محسوب میشود.ضروری است پس از این اقدام فرخنده و پیوستن ارسباران به عنوان بیستمین پارك ملی در فهرست پاركهای ملی ایران، اقدامی هماهنگ از سوی سازمانها و نهادهای ذیربط مانند «سازمان میراث فرهنگی و گردشگری،محیطزیست، منابع طبیعی و... » صورت گیرد و شرایطی درخور ارتقای این منطقه حفاظت شده، برای علاقهمندان فراهم شود و اطلاعرسانی درست و زمینههای جذب توریست و زیرساختهای رفاهی آموزشی، میتواند به معرفی جدیدترین پارك ملی ایران كمك كند تا ارسباران به قطبی در اكوتوریسم بدل شود.
برای مشاهده نقشه هوایی منطقه کلیک کنید.