گربههاي اهلي به بيماريهاي ويروسي و باكتريايي مختلفي حساس هستند . خوشبختانه بسياري از بيماريهاي رايج و متداول گربهها ميتواند بوسيله يك برنامه واكسيناسيون منظم كنترل شود . در ضمن گربهها ميتوانند بوسيله انگلهاي خارجي مانند كنهها ، ككها و جربها آلوده شوند .
عفونت دستگاه تنفسي فوقاني ، يك بيماري متداول گربهها است و گاهي اوقات بويژه درگربههاي جوان و بچه گربهها ، ميتواند مرگآفرين باشد .
پان لوكوپني يا تورم روده عفوني يك بيماري بسيار مسري و در اكثر موارد مرگآور است كه با يك شروع ناگهاني و بروز علائم معدهاي ـ رودهاي مانند استفراغ و اسهال همراه است . واكسيناسيون تنها راه مؤثر براي كنترل اين بيماري خطرناك است .
يك بيماري مهلك ديگر نيز وجود دارد به نام لوسمي ويروسي گربهها يا (Felv) كه بسيار مسري بوده و از طريق تماس مستقيم از گربه اي به گربه ديگر منتقل ميشود . يك گربه آلوده به ويروس عامل اين بيماري ، ممكن است علائم مختلفي مانند كسالت ، از دست دادن وزن ، تب و كمخوني را نشان بدهد . گربه مبتلا قبل از بروز علائم ميتواند بيماري را به ساير گربهها انتقال دهد . واكسيناسيون و جلوگيري از تماس با گربههاي آلوده در كنترل بيماري مؤثر است .
يك بيماري رايج و مهم ديگر در بين گربه ها ، تورم عفوني صفاق است . اگرچه اين بيماري ، مسري است ، با اين حال بنظر ميرسد كه برخي گربهها يك ايمني طبيعي و ذاتي نسبت به آن پيدا ميكنند . گربه آلوده به عامل اين بيماري ممكن است يك ناقل بدون نشان دادن علائم باشد . بر خلاف بيماري قبلي يك تست خوني قابل دسترس براي تشخيص آن وجود ندارد ؛ ولي واكسيناسيون بر عليه آن بكار ميرود .
از ساير بيماري هايي كه در شرايط غيربهداشتي ، ممكن است گربه خانگي به آن مبتلا شود مي توان آلودگي به انگلهاي خارجي مانند ، ككها ، جربها ، كنهها و همچنين بروز عفونتهاي قارچي را نام برد كه در اين آلودگيها ، خارش ، موريختگي ، التهاب پوست و همچنين جراحات ثانويه پوست ، ناشي از خارش اوليه ، ممكن است حادث شود . بهترين وكارآمدترين راه پيشگيري از وقوع اين چنين آلودگي هايي رعايت بهداشت مو و پوست حيوان ، شانه كردن مداوم موها و شستن آنها است .
از جمله مهمترين آلودگيهاي انگلي داخلي در گربه ، توكسوپلاسموز را ميتوان نام برد كه به وسيله يك تك ياخته به نام توكسوپلاسما گوندي بوجود ميآيد . اين انگل در گربههاي بالغ باعث ايجاد علائم مغزي همانند عدم تعادل و تلوتلو خوردن ميشود و در گربههاي جوان باعث علائم حاد تنفسي ميشود . اين بيماري ميتواند از طريق مدفوع گربه به انسان منتقل شود . از اين رو سعي كنيد از آلودگي محيط زندگي خود به مدفوع گربه و تماس با آن جلوگيري بعمل آوريد . براي اينكار بايد از داروهاي ضدعفونيكننده قوي براي تميز كردن محل توالت گربه ، استفاده كرده و سعي كنيد بستر آن را روزانه تعويض كنيد و بطريقي كه گفته شد جلوي شكار كردن گربه خود را بگيريد و در ضمن هيچ نوع گوشتي (مگر گوشت ماهي) را بدون پختن به مصرف گربه خود نرسانيد . در صورت رعايت موارد فوق ، احتمال انتقال اين بيماري به انسان به صفر خواهد رسيد .
واكسيناسيون در گربه
واكسيناسيون بر عليه تورم و التهاب ويروسي بيني و ناي گربهها يا (FVR)
اين نوع واكسن ، يك واكسن كشته شده يا تخفيف حدت يافته است كه نوع تخفيف حدت يافته به دو روش داخل عضلاني و قطره داخل بيني استفاده ميشود . واكسن كشته شده هم ، به طريق زير جلدي استفاده ميشود . سن واكسيناسيون حدود 10 ـ 8 هفتگي ، سپس 14 ـ 12 هفتگي و در ادامه تكرار آن بصورت ساليانه است . در مورد (FCV) نيز برنامه واكسيناسيون همانند (FVR) ميباشد .
ويروس (FCV) يكي از عوامل ايجادكننده سندرم دستگاه تنفسي فوقاني گربهها است . برنامه واكسيناسيون در برابر پانلوكوپني نيز دقيقآ همان برنامهاي است كه در بالا ذكر شد .
در مورد ويروس لوسمي گربهها (Felv) نيز نوع واكسني كه بكار ميرود ، واكسن كشته شده است كه بطريق عضلاني تزريق ميشود ، سن واكسيناسيون هم در 9 روزگي و سپس 3 ـ 2 ماهگي و سپس تكرار آن بصورت ساليانه است .
در برنامه واكسيناسيون براي پيشگيري از هاري 2 نوع واكسن تخفيف حدت يافته و واكسن كشته شده وجود دارد كه هر دو در عضله تزريق ميشود . سن واكسيناسيون هم در 16 ـ 12 هفتگي مي باشد . تکرار واکسن هاري بصورت هر 6 ماه يکبار مي باشد .
مشاهدات باليني
همانطور كه قبلا ذكر شد ، انگلهاي خارجي متعددي ميتوانند باعث آلودگي گربه شوند . در صورتي که به آلودگي انگلي مشکوک شديد ، با يك ذره بين ، بين موهاي حيوان را با دقت از نظر وجود ككها ، جربها و كنهها بررسي كنيد . ظاهر موهاي گربه بايد صاف ، براق و غير نمدي باشد . به گوشهاي گربه نگاه كنيد ، گوشها بايد تميز و خشك و عاري از هرگونه ترشحات باشد . وجود ترشحات ، بوي بد و التهاب نشان دهنده تورم و التهاب گوش ميباشد . بيني نيز بايد فاقد ترشحات باشد . خروج ترشحات چركي نشاندهنده درگيري دستگاه تنفسي حيوان است . چشمهاي حيوان بايد براق و تميز بوده و فاقد ترشحات باشد . وجود ترشحات ، كدورت چشم و ... نشاندهنده بيماري چشمي است .
براي معاينه دهان گربه ، آنرا باز كرده و داخل دهان ، زبان و لثهها را از نظر وجود زخم و تورم بررسي كنيد . وجود زخم در دهان ممكن است بدليل برخي بيماريهاي عمومي مانند سندرم دستگاه تنفسي فوقاني گربهها باشد . براي بررسي مقعد گربه ، دم آن را بلند كرده و آنرا از نظر وجود علايمي دال بر اسهال بررسي كنيد . اسهال ميتواند نشاندهنده برخي اختلالات گوارشي و بيماريهاي عمومي باشد .
وجود ترشحات چركي يكي از علائم درگيري دستگاه تنفس است . از علائم ديگر سرفه است كه ميتواند نشان دهنده وجود عفونت در دستگاه تنفسي باشد و يا ممكن است علل ديگري همانند وجود مواد خارجي در مجاري تنفسي يا حساسيت (براي مثال ناشي از دود سيگار) دخيل باشد . از علائم رايج و متداول ديگر افزايش تعداد تنفس است . يك گربه در حالت طبيعي 25 تا 30 بار در دقيقه نفس ميكشد . افزايش اين تعداد اگر بدليل ورزش (تحركات بدن) يا گرمي هوا ، هيجان و استرس نباشد ، احتمالا ناشي از بيماري است . بنابراين با شمردن تعداد تنفس گربه تان تا حدودي ميتوانيد به وضعيت آن پي ببريد . در ضمن كيفيت تنفس حيوان را نيز دقيقا ً ارزيابي كنيد . تنفس بايد بدون ايجاد درد و بدون صدا باشد . تنفس توأم با درد و صدا و تنگي نفس ممكن است ناشي از يك بيماري باشد .
يكي ديگر از علائم بيماري دستگاه تنفسي عطسه است كه عموما ً همراه با عفونت هاي دستگاه تنفسي ديده ميشود . عطسه در واقع يك عكسالعمل غيرارادي است كه بدليل وجود مواد محرك درمجاري هوايي ايجاد ميشود . براي بررسي اختلالات دستگاه گوارش يكسري علائم را بايد مورد بررسي قرار دهيد . يكي از علائم رايج در اختلالات و بيماريهاي دستگاه گوارش اسهال است كه همانطور كه ذكر شد با بلند كردن دم گربه و مشاهده ناحيه اطراف مقعد ميتوانيد به وجود آن پي ببريد . علاوه بر اين ، اسهال ميتواند بيانگر آلودگي انگلي نيز باشد .
از علائم ديگر اختلالات دستگاه گوارش استفراغ ميباشد . هر چند همه استفراغها لزوما ً خطرناك نيستند ، با اين حال بسياري از آنها ميتواند بدليل اختلالات معده ، روده و يا بدنبال بسياري از بيماريهاي سيستميك بروز كند .
از علائم ديگر نشان دهنده بيماري ، كاهش اشتهاي حيوان ميباشد . اگر متوجه شديد كه اشتهاي گربهتان كاهش پيدا كرده ، بايد بدانيد كه بسياري از بيماريهاي عمومي باعث اين حالت ميشوند . مگر در مواردي مانند تغيير جيره غذائي ، از علائم ديگر ، تورم شكم گربه است كه ممكن است ناشي از انسدادهاي رودهاي يا اختلالات لوزالمعده و كبد حيوان باشد . در ضمن وجود درد در موقع لمس شكم نيز ميتواند بدليل اختلالات مذكور باشد .
يكي ديگر از نشانههاي بيماري دستگاه گوارش ، يبوست است . اگر متوجه شديد كه گربه در دفع مشكل دارد و مدفوع آن بسيار سفت و خشك است . بايد بدانيد كه احتمالا ً حيوان دچار يبوست شده است . اين حالت ممكن است بدليل اختلالات بسيار خطرناكي مانند انسداد روده باشد . از معاينات بسيار مهم ديگر ، اندازهگيري وزن حيوان است كاهش سريع و ناگهاني وزن بسيار با اهميت است . چرا كه بدنبال بسياري از بيماريهاي مهم و خطرناك ميتواند حادث شود . اگر گربه شما ماده است ، ناحيه واژن را از نظر وجود ترشحات ، بوي بد و يا پرخوني و تورم مورد معاينه قرار دهيد . در مورد گربه نر نيز بيضهها را از نظر تقارن ، جراحات روي پوست بيضه و اندازه معمولشان بررسي كنيد .
اگر در مواقعي مشكوك هستيد كه گربه خانگيتان دچار بيماري است ، علائمي را كه ذكر شد دقيقا ً مورد بررسي قرار دهيد . وجود هر يك از اين علائم (به تنهايي يا همراه با علائم ديگر) ممكن است نشاندهنده يك بيماري خطرناك باشد . توصيه ميكنيم در اين مواقع از هرگونه اقدام خودسرانه پرهيز كرده و با دامپزشك خود مشورت كنيد .