دیده بان حقوق حیوانات: پرندگان از کجا میآیند؟ به کجا میروند؟ چقدر عمر میکنند؟ اینها بعضی از دهها سوالی است که دانستن آنها نه تنها برای پرندهشناسان و علاقمندان به پرندگان مهم است، بلکه مردم عادی هم بسیار علاقمند به دانستناش هستند. افسانهها و داستانهایی که در خصوص زندگی پرندگان بین اقوام گوناگون وجود دارد، خود گواهی بر علاقمندی مردم به شناخت وضعیت پرندگان است؛ به طور مثال داستانهایی از این دست که «پرستوها فقط یک سال عمر میکنند» یا «سالی یکبار به خانه خدا میروند و برمیگردند».
محققان برای پاسخ به سئوالهای بالا، یعنی شناخت وضعیت و تعیین مسیر مهاجرت پرندگان، شیوههای متفاوتی را به کار میبرند که در بین آنها حلقهگذاری پرندگان متداولترین و رایجترینشان است. حلقههای فلزی یا پلاستیکی خاص هر پرنده را، با شماره و سریال مشخص، به یکی از پاهای پرنده زندهگیری شده با انبر میبندند و دوباره در طبیعت رهایش میکنند. سپس منتظر میمانند تا این پرنده حلقهگذاری شده در نقطهای دیگر، زندهگیری شود و یا لاشهاش (شکار شده یا در طبیعت مرده) به دست یکی از علاقمندان یا مطلعان قرار گیرد تا لاشه را با حلقه یا حلقه را به تنهایی به محیطزیست ـ که متولی امر پرندگان در کشور است ـ تحویل دهند. اعلام شماره پلاک ، مکان و تاریخ صید پرنده برای پرنده شناسان مهم می باشد.
سال گذشته کارشناسان محیطزیست گیلان، با همکاری محیطبانان، شکارچیان و علاقمندان به پرندگان بیش از ۵۰۰ قطعه پرنده با تنوعی بیش از ۶۵ گونه را حلقهگذاری کردند. این آمار یعنی اینکه گیلان هم از نظر تعداد و هم از نظر تنوع پرندگان در سال گذشته رکوردار حلقهگذاری در بین ادارههای کل محیطزیست کشور بوده است. نگاهی به تنوع پرندگان حلقهگذاری شده از جمله پرستو، پرستوی دریایی تیره، جغد سفید، ماهیخورک، سسک نیزار، سسک بزرگ نیزار، سسک ابروسفید، سهره جنگلی، چرخ ریسک بزرگ، سینهسرخ، هدهد، پاشلک معمولی، خوتکا، کوکو، عقاب ماهیگیر، بلدرچین، گیلار،
چکاوک آسمانی، یلوه خالدار، آبچلیک پاسرخ، سنگچشم پشتسرخ، جغد تالابی، اردک اردهای، چیفچاف، غاز خاکستری، قوی گنگ، فلامینگو و طاووسک خود بیانگر همین حکایت است.
اما برای حلقهگذاری پرنده، باید ابتدا آن را زندهگیری کرد که برای این کار در استان گیلان، از شیوههای صید سنتی استفاده شده است؛ شیوههایی که از دامشکار، رادام، هکشنما، سو گرفته تا Mistnet(تور نامرئی زندهگیری پرندگان) وحلقهگذاری جوجهها در محل آشیانه، شیوههایی که استفاده از آنها نه تنها بیانگر زحمات فراوان کارشناسان و همیاران در حلقهگذاری این تعداد پرنده است، بلکه اهداف دیگری را هم به صورت همزمان پی میگیرد که از این قرار است؛ مشارکت شکارچیان و صیادان پرندگان در برنامه حلقهگذاری به منظور افزایش سطح علاقه و دانش آنها نسبت به پرندگان، آموزش مستقیم و بیان اهداف حلقهگذاری، تحویل پرندگان حلقهدار به محیطزیست در صورت مشاهده، تلاش جهت جلب حمایتشان برای حفاظت و حمایت از پرندگان و زیستگاههایشان.
تحویل ۲ عدد حلقه از پرندگان حلقهگذاری شده در خارج از کشور (یک عدد حلقه از پرنده پاشلک معمولی از کشور بلاروس که در شالیزارهای اطراف لنگرود شکار شده و یک قطعه پلیکان خاکستری با حلقه کشور روسیه که از سواحل رضوانشهر صیده شده) توسط گیلانیان در سال گذشته را میتوان نشانهای از افزایش حساسیت مردم نسبت به امور پرندگان و گواهی بر اقدامات مثبت اداره کل محیطزیست گیلان در این خصوص و پشتوانهای برای ادامه این روند تا اینکه گیلانیان همگی حامی پرندگان و زیستگاههایشان شوند.
حواصیل های انزلی به خط: حلقهگذاری
سال ۱۳۹۱ برای بخش محیططبیعی و تنوعزیستی اداره کل حفاظت محیطزیست گیلان، سالی با هدف حلقهگذاری ۱۰۰۰پرنده در گیلان است. تلاشی که با حلقهگذاری حدود ۲۰۰ قطعه جوجه انواع حواصیل و پرستو در تالاب انزلی آغاز شده و تا رسیدن به ۱۰۰۰ قطعه پرنده حلقهگذاری شده در سال ۱۳۹۱ ادامه دارد.