نام فوك خزری، یكی از كوچك ترین گونه های فوك جهان، به فهرست رو به افزایش پستانداران در معرض خطر انقراض پیوست.






دانشمندان دانشگاه لیدز انگلستان و همكاران بین المللی شان با مستندات علمی، كاهش فاجعه آمیز جمعیت فوك خزري (Pusa caspica) - تنها پستاندار موجود در آب های محصور دریای خزر- را به اثبات رساندند. بررسی های انجام شده نشان می دهد جمعیت این گونه در 100 سال گذشته 90 در صد كاهش داشته است.یافته های این تحقیقات، اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت IUCN را بر آن داشته كه فوك خزری را از طبقه جانوران آسیب پذیر به طبقه در معرض خطر انقراض، در فهرست قرمز گونه های مورد تهدید منتقل كند.

عوامل تهدید كننده فوك



دكتر سایمون گودمن از دانشكده علوم زیست شناسی دانشگاه لیدز می گوید: هر ماده فوك، تنها یك توله در هر سال به دنیا می آورد بنابراین با این تعداد بسیار كم، مرگ هر ماده بارور به منزله میخی بر تابوت اینگونه است. ما امیدواریم تغییر عنوان طبقه فوك در فهرست سرخ، به افزایش آگاهی در مورد وضعیت وخیم اینگونه و بسیاری از مسائل مهم حفاظتی كه تمام اكوسیستم خزری با آن مواجه است كمك كند.
شكار تجاری، تخریب زیستگاه، بیماری، آلودگی و خفگی در اثر گیر كردن در تور های ماهیگیری باعث شده جمعیت فوك از بیش از یك میلیون در اوایل قرن بیستم به صد هزار عدد تا امروز كاهش شدیدی پیدا كند.
نتایج بررسی های انجام شده از سال 2005 تا 2006 كه به تازگی در نشریه امبیو (Ambio)به چاپ رسیده نشان می دهد در سال 2006 تنها 17 هزار ماده بارور وجود داشته كه برای حفظ جمعیت موجود كافی نیست و میزان بقای اندكی را برای بچه فوك ها فراهم می آورد.
به علاوه نتایج بررسی های جدید انجام شده در سال های 2007 و 2008 نشان می دهد كه از سال 2005 تعداد توله فوك های متولد شده تا بیش از 60 درصد كاهش شدیدی پیدا كرده و تعداد آنها به 6 تا 7هزار عدد رسیده، در حالی كه تعداد بالغ های دیده شده در سرزمین های یخی زمستانی شمال دریای خزر كه مكان زادآوری آنهاست، به كمتر از یك سوم در سال 2005 كاهش یافته است.

قتل عام فوك ها در روسیه




شكارچیان تجاری داغستان در روسیه بیش از 8 هزار توله فوك را در سال های اخیر كشته اند. تیم تحقیقاتی فوك خزر دولت كشورهای مجاور دریای خزر را مجبور به اعمال ممنوعیت شكار به عنوان اولین قدم برای جلوگیری از روند كاهش بیشتر جمعیت فوك ها می كند.
دكتر گودمن معتقد است كه بدون انجام یك سری اقدامات حفاظتی، این گونه در معرض خطر جدی است و احتمال زیادی وجود دارد كه شاهد انقراض آن در طول زندگی خود باشیم.
این گروه، از آمار اخیر خود و تحقیقات در حال انجام برای گسترش دستورالعمل اجرایی حفاظتی بهره می جوید كه علاوه بر در اولویت قرار دادن ممنوعیت شكار فوك، مناطقی را به عنوان حفاظت شده در حیطه كشور های هم مرز دریای خزر مشخص خواهد كرد. طرح اولیه این دستورالعمل اجرایی اكنون كامل شده اما پیشنهادات اصلی باید از سوی كشور های این منطقه به طور كامل ارائه شود.
دكتر سوزان ویلسون مشاور بیولوژی حفاظت از فوك و یكی از نویسندگان مقاله امبیو (Ambio) می گوید: اگر چه هیچ راه حل آسانی برای مشكلاتی كه فوك هایA دریای خزر با آن مواجهند وجود ندارد اما امیدواریم بتوانیم در سال آینده اقدامات مؤثری انجام دهیم، به خصوص در كشور قزاقستان كه دولت آن نیاز به اقدامات فوری در این زمینه را تشخیص داده است. همچنAین گروه علمی دكتر گودمن طرحی در جهت ارتقاء توانایی محققان محلی برای پایش و مدیریت جمعیت فوك ها دارد كه توسط مؤسسه نوآوری داروین حمایت مالی می شود.
فوك خزری كه روی یخ ها زاد آوری می كند بومی دریای خزر است و از كوچكترین گونه های فوك در دنیاست.طول بدن بالغ ها یك و نیم متر و وزن آنها به 85 كیلوگرم می رسد. فوك خزر در فصل زمستان در قسمت های یخ زده شمالی و كم عمق دریای خزر زادآوری می كند، بدن توله ها با خزی سفید و یكدست پوشیده شده، فوك ها از انواع متعدد ماهی ها تغذیه می كنند اما بسیاری از گونه های طعمه مورد علاقه آنها به دلیل ماهیگیری بیش از حد انسان و وارد سازی شانه دار ژله ای مهاجم رو به نابودی است.
فوك خزری در سراسر قرن بیستم در معرض شكار تجاری بسیار شدیدی قرار گرفت، ابتدا برای تهیه روغن از چربی زیر پوست، سپس برای پوست كه مهم ترین عامل كاهش تاریخی جمعیت این گونه بود.

کانادا شكار توام با خشونت فوك ها را ممنوع مي كند



گروههاي حمايت از حيوانات طي يك بيانيه از تمامي مردم کانادا خواستند تا براي جلوگيري از انقراض نسل فوك تلاش کنند.





خطرات محیطی



فک*ها جانوران زیبایی هستند و شیرشان ۱۲ درصد چربی دارد. در زمان*های گذشته، تعداد زیادی از فک*ها برای استفاده از پوست و گوشتشان شکار می*شدند. در حال حاضر هم هر سال تعداد زیادی از آن*ها در تورهای ماهی*گیران گرفتار می*شوند. برخی ماهی*گیران می*پندارند که فک*ها از ماهيان تجاري، که منبع ارزش*مندی برای آنان هستند، تغذیه می*کنند. به همین سبب، به محض مشاهدهٔ فک*ها، آن*ها را می*کشند. 'گرم شدن زمين، باعث ذوب يخهاي بخش شمالي درياي خزر، و در نتیجه نابودی زیستگاه*های فک*ها شده*است. از عوامل دیگر کاهش شدید جمعیت فک*های دریای خزر، آلودگی*های محیطی و نوعی بیماری است که از سگ سانان به این گونه منتقل و در سال*های گذشته موجب تلفات زیادی شده*است.


نقش فوك در طبيعت



فک*ها با خوردن آبزیان بیمار و ایجاد تعادل در جمعیت آن*ها، در اکوسیستم دریای خزر نقش مؤثری دارند.

ساير مشخصات:



سن بلوغ : در سن شش تا هفت سالگی به بلوغ جنسی می رسند.
مهاجرت : فوک خزر سالانه از شمال تا جنوب خزر دراواخر بهار و از جنوب به شمال در اوایل پاییز حرکت می کنند. این حیوانات اساسا در گروههای کوچک پراکنده مهاجرت کرده که حدس زده می شود مسیرهای ثابتی برای مهاجرتشان وجود ندارد.
پراکندگی فوک خزر: در سراسر دریای خزر از سواحل شمالی دریا تا سواحل ایران وجود دارند.
در زمستان، اوایل بهار و اواخر پاییز گروه بزرگی از آنها درشمال خزر جمع می شوند. درپاییز فوکها در دهانه رودخانه های آرال و ولگا جمع می شوند. در اواخر بهار، تابستان و اوایل پاییز در میانه وجنوب خزر هستند.