پناهگاه حيات وحـش موته


اين منطقه بين عرض هاي جغرافيايي ً20 و 33 تا ً55 و 33 شمالي و طول هاي جغرافيايي ً30 و 50 تا ً10 و 51 شرقي به مركزيت روستاي موته در 270 كيلومتري جنوب تهران قرار دارد، به طوري كه جاده اصفهان ـ تهران از شرق آن گذشته و شهر ميمه در 45 كيلومتري جنوب غربي آن واقع است.

تـاريـخـچـه:

پس از تشكيل كانون شكار ايران در سال 1343، محدودهاي با وسعت 343940 هكتار شامل دشت ها، ارتفاعات و مراتع، واقع در حوزه استحفاظي استانهاي اصفهان و مركزي به عنوان منطقه حفاظت شده موته انتخاب و در سال 1346 با تشكيل سازمان شكارباني و نظارت بر صيد، به تصويب شوراي عالي شكارباني و نظارت بر صيد آن زمان رسيد. در سال هاي پس از پيروزي انقلاب، سازمان حفاظت محيط زيست تغييراتي در حد و حدود منطقه داد و در تاريخ 21/6/61 با مساحت حدود 220000 هكتار به منطقه حفاظت شده تبديل گشت و سرانجام براساس مصوبه مورخ 7/12/69 شوراي عالي محيط زيست با همين وسعت به پناهگاه حيات وحش ارتقاي سطح يافت.

در هر پناهگاه حيات وحش، به منظور احياي وضعيت طبيعي اين مناطق 25 درصد از مساحت آن توسط سازمان حفاظت محيط زيست به عنوان محدوده امن تعيين و اعلام ميگردد. در اين محدوده ها ورود و چراي دام اهلي ممنوع است، ضمناً ورود اشخاص و ايجاد هرگونه تأسيسات بدون اخذ مجوز رسمي از سازمان حفاظت محيط زيست ممنوع خواهد بود. با توجه با توافقنامه ها و نقطه نظرات كارشناسي با رعايت مسائل اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي مناطقي را در محل هاي معروف به شور رباط ترك، شور آب باريك و سي كلفتي بدين منظور در نظر گرفته كه جمعاً در حدود 37000 هكتار از كل اراضي پناهگاه بوده و قابل توسعه و افزايش تا سطح حدود 44000 هكتار مي باشد.

توپوگرافي منطقه:

محدوده پناهگاه حيات و حش موته از دو بخش دشتي و كوهستاني تشكيل شده كه بلندترين ارتفاع آن از سطح دريا در حدود 3000 متر و حداقل ارتفاع در اين منطقه 1900 متر ميباشد. ارتفاعات موته شامل دو رشته كوه است و فاصله بين اين دو رشته كوه ها را دشت هاي جلگه اي و شوره زار تشكيل مي دهد.

خصوصيات آب و هوايي:

اين منطقه در تقسيمات آب و هوايي از آب و هواي نيمه باراني و سرد تبعيت دارد. حداكثر بارندگي در سال 350 ميليمتر و بيشترين بارندگي در فصل زمستان و بهار مي باشد. درجه حرارت متوسط در دشت هاي اين منطقه 4/39 درجه سانتيگراد در تابستان و در سردترين ماه هاي سال به 5/11 تا 5 درجه زير صفر مي رسد.

منابع آبي:

بيش از 250 منبع آبي اعم از چاه قديمي، قنات و چشمه دائمي در موته وجود دارد كه بيش از 150واحد از اين منابع را چشمه ها تشكيل ميدهد از قبيل: چشمه سنجده، دستار، بيد، دربند، شور، آب باريك، چشمهنيا، قلعهسياه، ريز آب، جاجرمي، قيقوجه، گزرتو، گلبيدك، رزبيده، دمه، سيكلفتي، مرواريد و ... . براي تأمين آب مورد نياز وحوش در مناطق امن اقدام به ساخت آبشخورهاي دست ساز در نقاط حساس اكولوژيك گرديده كه منابع آبي آن چشمه ها و چاه هاي قديمي است، كه آب به وسيله لوله يا نصب تلمبه بادي به آن ها هدايت مي شود.

حيات وحش جانوري:

اين منطقه بهترين زيستگاه آهو در ايران است كه براي رشد، تكثير و جلوگيري از انقراض آهوها اختصاص يافته است. شرايط مساعد زيستي براي اين گونه پستاندار در دشت ها و شوره زارهاي منطقه توأم با حفاظت، ادامه زندگي را براي اين حيوان زيبا هموار ساخته و به عنوان گونه جانوري شاخص منطقه از آن ياد مي شود. وجود تپه ماهورها، تلها و دشت هاي كوهستاني در موته امكان زندگي را براي گونه قوچ و ميش و صخره ها و ارتفاعات صعب العبور، زيستگاه خوبي را براي ادامه حيات كل و بز پديد آورده است.

انواع زيادي از گونه هاي پرندگان بومي و غير بومي نيز در اين منطقه وجود دارد از قبيل: كبك، تيهو، بلدرچين، هوبره و همچنين از خانواده هاي سار، كلاغ، سسك، دم جنبانك، عقاب، جغد، زنبورخوار، سهره و سارگپه نيز گونه هايي وجود دارد. در زمان مهاجرت، پرندگان مهاجر بسياري در اين منطقه خصوصاً اطراف رودخانه شور و گزستان ها توقف نموده و در اين منطقه استراحت كوتاهي مي كنند.

از خزندگان و خانواده مارمولكها ميتوان خانواده هاي جكو، آگاما و لاسرتا را نام برد. از مارهاي سمي به مار جعفري، افعي، مار شاخدار، از مارهاي نيمه سمي به تيرمار، افعي پلنگي، يله مار و از مارهاي غير سمي به تــوله مـار، مار قيطاني، مارگرگي و كورمار مي توان اشاره كرد.

پوشش گياهي:

بر اساس اطلاعات موجود در منطقه موته تا كنون بيش از 300 گونه گياهي مرتعي كه ارزش علوفه اي، دارويي و صنعتي دارند شناسايي شده است. از نظر تيپ گياهي قسمت اعظم پناهگاه حيات وحش موته مخصوصاً صافي ها، تپه ماهورها و مناطق جلگه اي را جامعه درمنه و گون تشكيل ميدهد كه در فضاي بين آنها گياهان شور پسند و همچنين گياهان خوش خوراك و ديگر نيز رويش دارند.

از درختان و درختچه هاي اين منطقه ميتوان بادامك، بنه، تنگرس، قيچ، گز و انجير را نامبرد و از بوته هاي شاخص مي توان به درمنه، جاز، انواع گونه ها، فرفيون، كلاه ميرحسن و ريش بز اشاره كرد.

مشكلات و تعارض هاي موجود:

ـ وجود معادن در منطقه و تخريب هاي ناشي از فعاليت آنها.

ـ وجود جاده هاي اصلي بين شهري (جاده گلپايگان و جاده اصفهان ـ تهران) و جاده هاي روستايي در منطقه كه موجب تردد وسايل نقليه و اثرات منفي در آرامش وحوش مي شود.

ـ تعليف غير مجاز دام ها و واگذاري قسمتي از عرصه هاي طبيعي منطقه و تبديل آن به اراضي كشاورزي از طريق هيئت واگذاري زمين و تحميل آنها به منطقه.

ـ شكار غير مجاز

تحقيقات:

درحال حاضر مطالعات طرح جامع پناهگاه حيات وحش موته در حال انجام است كه نتايج آن به زودي در اختيار سازمان محيط زيست قرار خواهد گرفت.


منبع:irandeserts