آشنایی با خانواده های خفاش هاخانواده خفاش*های میوه*خوارFAMILY PTEROPODIDAEاین خفاش*ها جثه*ای بزرگ، پوزه*ای دراز و چشم*هایی درشت دارند. بزرگ*ترین خفاش*های دنیا در این خانواده قرار دارند. این خفاش*ها را می*تواند رابط بین دنیای قدیم با دنیای جدید دانست. در برخی از این خفاش*ها فاصله دو نوک بال گاهی به 170 سانتی*متر می*رسد.از خانواده خفاش*های میوه*خوار تا کنون یک گونه در ایران شناسایی شده است.خانواده خفاش*های دم* موشیFAMILY RHINOPOMATIDAEاین خفاش*ها دمی دراز و باریک دارند که حداکثر یک سوم آن را پرده دمی پوشانده و بقیه آن آزاد است. این دم به عنوان حس لامسه به خصوص زمانی که حیوان از عقب به داخل شکاف*های باریک می*خزد مورد استفاده قرار می*گیرد. پرده دمی بسیار کوتاه و باریک است. گوش*های بزرگی دارند که در بالای سر به وسیله یک نوار پوستی به هم متصلند. گوشک نیز بزرگ است. صورت این خفاش*ها شبیه سگ است. در ناحیه بینی پوستة کوچک و گردی وجود دارد. قسمت انتهائی شکم، دمگاه و صورت بدون مو است. معمولاً خواب زمستانی ندارند، در فصل پاییز چربی زیادی ذخیره می*کنند، به طوری که وزنشان دو برابر می*شود. در روزهای سرد زمستان که غذا کمیاب است و حیوان به حالت رخوت به سر می*برد تمام این چربی*ها مورد مصرف قرار می*گیرند. بال*ها به نسبت باریکند، پرواز مستقیم و سریع است. این خفاش*ها در مناطق گرم جنوب کشور زندگی می*کنند.خانواده خفاش*های دم*موشی شامل سه گونه است که هر سه گونه در ایران وجود دارد.خانواده خفاش*های مقبره*ایFAMILY EMBALLONURIDAEدر این خفاش*ها دم از وسط سطح پشتی پردة دمی خارج می*شود (در سایر خفاش*ها دم از لبه انتهایی پرده دمی خارج می*شود). این پرده به صورت غلافی نصف دم را احاطه می*کند ولی نصف دیگر دم آزاد است. با جلو و عقب بردن پاها، پرده دمی* بر روی مهره*های دم به جلو یا عقب سُر خورده و حیوان با این عمل مانورهای جالبی در هوا می*کند. این خفاش*ها در زیر گلو غدد تولید بو دارند که بوی تندی از خود ساطع می*کنند. خفاش*های مقبره*ای را می*توان از جثه بزرگ و پرواز قوی و پرصلابتشان که مانند کلاغ است،* تشخیص داد. معمولاً از حشرات در حال پرواز تغذیه می*کنند. برخی مهاجرت*های فصلی دارند،* ولی عده*ای از آنها در فصول سرد به خواب زمستانی فرو می*روند.از این خانواده تا کنون دوگونه در ایران شناسایی شده است.خانواده خفاش*های نعل اسبیFAMILY RHINOLOPHIDAEعلامت مشخصة این خفاش*ها نداشتن گوشک در گوش، وجود زائده برگ*مانندی بر روی پوزه و سوراخ*های بینی است. این زائده*ها نقش بسیار مهمی در سیستم تولید امواج که قبلاً به آن اشاره شد،* ایفا می*کنند.برگه بینی شامل سه قسمت است.
- قسمت پهن و مسطح پایین برگه که شباهت زیادی به نعل اسب دارد.
- وسط برگه که شبیه زین است.
- قسمت بالای برگه که شبیه نیشتر است.
برگه بینی در گونه*های مختلف از اشکال متفاوتی دارد و اغلب به منظور تشخیص گونه*ها مورد استفاده قرار می*گیرد. خفاش*های نعل اسبی اغلب به صورت اجتماعی، در غارها زندگی می*کنند. در مناطق معتدل و سردسیر خواب زمستانی دارند. در بعضی از این گونه*ها در موقع خواب زمستانی درجه حرارت بدن که معمولاً 40 درجه سانتی*گراد است به چهار درجه تنزل پیدا می*کند. در موقع خواب زمستانی، بال*ها در اطراف بدن تا می*خورد و حیوان به شکل یک گلابی آویزان شده از سقف درمی*آید (به طور کلی در موقع استراحت سرشان به طرف پایین است و از سقغ آویزان می*شوند). این خفاش*ها امواج صوتی را به جای دهان از سوراخ*های بینی بیرون می*فرستند به همین علت برخلاف اغلب خفاش*ها معمولاً دهانشان بسته است.از این خانواده تا کنون تعداد شش*گونه در ایران شناسایی شده است.خانواده خفاش* های بینی برگه* ایFAMILY HIPPOSIDERIDAEاغلب خصوصیات این خانواده شبیه خفاش*های نعل اسبی است و به همین دلیل برخی از محققان آن از زیر خانواده*ای بنام (Hipposiderinae) از خانواده خفاش*های نعل اسبی می*دانند. تفاوت ظاهری عمده آنها در شکل برگه بینی است، زیرا در این خفاش*ها برگه بینی فاقد زین و نیشتر نیز سه دندانه و تیز است. دندان پیش آسیای کوچک در فک پائین وجود ندارد. خفاش*های بینی برگه*ای اکثراً در مناطق گرم و خشک زندگی می*کنند، در این مناطق خواب زمستانی ندارند.از این خانواده تا کنون دوگونه در ایران شناسایی شده است.خانواده خفاش* های شامگاهی (خفاش*های معمولی)FAMILY VESPERTILIONIDAEبیشترین تعداد گونه را شامل می*شود و پراکندگی وسیعی در ایران دارد. این خفاش*ها فاقد برگه بینی هستند. گوش*های آنها بزرگ، با گوشک بلند است که برای شناسایی برخی از گونه*ها مورد استفاده قرار می*گیرد. دم نسبتاً بلند و کاملاً پوشیده در پرده دمی است (در برخی از گونه*ها یک تا دو مهره از نوک دم از پرده دمی بیرون است). برای گرفتن حشرات نیز از پرده دمی رشد یافته خود استفاده می*کنند.معمولاً در غروب مشاهده می*شوند. برای یافتن شکار و مسیر حرکت از امواج مافوق صوت که توسط دهان به بیرون فرستاده می*شود، استفاده می*کنند، به همین علت دهان آنها اغلب باز است. اکثراً خواب زمستانی دارند و احتمالاً عده*ای نیز به مناطق گرم*تر مهاجرت می*کنند.از این خانواده تاکنون 27گونه در ایران شناسایی شده است.خفاش*های جنس Myois (خفاش*های کوچک قهوه*ای رنگ):این گروه از خفاش*ها دارای 9 گونه در ایران است. رنگ پشت آنها معمولاً دارای سایه*ای از قهوه*ای و زیر بدن روشن*تر است. گوشک بلند، استوانه*ای و نوک تیزی دارند. پوزه نسبتاً دراز و استوانه*ای شکل با شش دندان فکی در هر طرف آرواره*های بالا و پائین است (تمام دندان*هایی که بعد از نیش*های بلند قرار دارند، «دندان فکی» نامیده می*شوند که شامل دندان*های آسیا و پیش آسیا است).خفاش* های جنس خفاش پی* پیس* ترل Pipistrellusخفاش*های کوچکی هستند (طول ساعد کوتاه*تر از 39 میلی*متر است). گوش*ها کوچک و گرد با گوشک کوتاه و نوک پهن می*باشند. تشخیص گونه*های پی*پیس*ترل از هم مشکل است و اغلب نیاز به مطالعه دندان*های آنها به وسیله ذره*بین دارد. خفاش*های این جنس از اولین خفاش*هائی هستند که در اوایل غروب و یا حتی در نور خورشید ظاهر می*شوند. روند ظاهر شدن و پروازهای نامنظم و غیرمعمول از مشخصات این خفاش*ها می*باشد.خفاش* های جنس نیکتالوس Nyctalusخفاش*های بزرگی هستند که بال*های نسبتاً بلند، باریک و استوانه*ای شکلی دارند. انگشت پنجم که پهنای بال بستگی به طول آن دارد، در این خفاش*ها بسیار کوتاه است. گوش*ها کوتاه و گرد، گوشکِ پهنِ این خفاش*ها ظاهری شبیه قارچ دارد. این خفاش*ها عموماً در مناطق جنگلی زندگی می*کنند،*برخی از آنها برای تغذریه به مناطق باز و یا مسکونی می*آیند. آنها دو پرواز اصلی برای تغذیه دارند که هر کدام یک تا دو ساعت طول می*کشد. یکی بعد از غروب خورشید و دیگری قبل از طلوع خورشید است.خانواده خفاش*های دم آزادFAMILY MOLOSSIDAEدر این خفاش*ها دم کوتاه*تر و کلفت*تر از خفاش*های دم موش است و پردة دمی حدود نصف آن را می*پوشاند. پردة دمی می*تواند در طول دم به جلو و عقب برود. این خفاش*ها پوزه*ای پهن و گوش*های بزرگ و چرمی*شکل دارند. پاها قوی است، قادرند به راحتی روی زمین راه بروند. بوی تندی از غده*های تولید بو ایجاد می*کنند. اغلب گونه*ها اجتماعی هستند. این خفاش*ها معمولاً در مناطق گرمسیر زندگی می*کنند و اغلب مهاجرت*های طولانی دارند که ممکن است به 1500 کیلومتر برسد.از این خانواده تا کنون دو گونه در ایران شناسایی شده است.
منبع: وبسایت کویرها و بیابانهای ایران