عملیات اجرایی باغ گیاه*شناسی ملی ایران در سال 1347 با واگذاری قطعه زمینی از مراتع ملی شده در اراضی چیتگر واقع در کنار اتوبان تهران - کرج آغاز شد
مساحت این باغ حدود 145 هکتار می*باشد. ارتفاع آن از سطح دریا 1320 متر بوده و دارای آب و هوای نیمه خشک و میزان بارندگی متوسط سالیانه حدود 240 میلی*متر است.
حداکثر دمای هوا در ماه*های تیر و مرداد به 43-42 درجه سانتیگراد و حداقل دمای هوا در زمستان به پائین*تر از 10- درجه سانتیگراد می*رسد.
طرح جامع باغ گیاه*شناسی ملی ایران به نحوی پیش بینی شده که نشان دهنده الگویی از باغ*های ایران باشد. به این منظور یک میدان در مرکز باغ پیش بینی شده که 4 بلوار در 4 جهت آن می*پیوندد.
علاوه بر جمع*آوری و نگهداری گیاهان ایران که در محیطی شبیه به محیط زیست طبیعی گیاهان کاشته شده و نگهداری می*شود در این باغ «موزه نباتات خشک ایران» نیز قرار دارد.
باغ گیاه*شناسی از بیش از 3 هزار گونه از انواع گیاهان از قبیل درخت، درختچه، پیچ، بوته و پیاز و ... تشکیل شده و علاوه بر اهداف تحقیقاتی و علمی که دارد با هدف آموزش برای ارائه خدمات آموزشی - فرهنگی به شهروندان تهرانی سازماندهی شده است.
(باغ هرباریوم) یا گنجینه گیاهان است که در آن،نمونه*های گیاهی به صورت خشک و با روش خاصی شناسایی، طبقه بندی و نگهداری می*شوند.
این مجموعه در حقیقت، موزه نباتات خشک است که با داشتن ۲۴۷ هزار نمونه گیاهی شامل گیاهان استانی و ... یکی از معتبرترین هرباریوم*های منطقه خاورمیانه و بزرگترین و مجهزترین آنها در کشور است.
بیشتر این گیاهان به وسیله کارکنان قسمت بذر و نهال جمع آوری شده*اند. آنها به دنبال این گیاهان همه جا را گشته*اند تا جای هیچ نمونه*ای در باغ خالی نباشد و چه بسا شب*هایی را به اجبار در کوه و دشت*ها به سر برده*اند.
علاوه براین، تعداد زیادی نمونه گیاهی از سایر کشورهای دنیا از طریق مبادله در اختیار موسسه قرار گرفته و در باغ هرباریوم ملی ایران نگهداری می*شود.
قطعه نمایش گیاهان زینتی باغ گیاه شناسی ملی ایران از قدیمی*ترین قسمت*های باغ می*باشد. این قطعه با مساحت۶.۶ هکتار با اهداف زیر احداث شد:
وجود مجموعه*ای از درختان و درختچه*های منطقه مدیترانه برای انجام تحقیقات باغبانی و گیاهشناسی
ایجاد زمینه آموزش برای بازدیدکنندگان از باغ به منظور آشنایی با گیاهان زینتی خارجی و انجام آزمایشات سازگاری روی گیاهان و انتخاب و معرفی گیاهان زینتی مناسب برای ایجاد فضای سبز
این منطقه به 3 بخش باغ صخره ای، آبشار و نمایشی تقسیم شده است که در زمینی تپه ماهوری واقع شده و سعی بر آن بوده که چشم اندازی طبیعی را منعکس کند.
آبشار موجود در آن به ارتفاع ۸ متر جلوه خاصی به آن بخشیده و به دریاچه مدیترانه به وسعت ۲۵۰۰ متر مربع ریخته می*شود که به منظور کاشت و نگهداری گیاهان آبزی طراحی شده است.
سنگ*های استفاده شده در باغ صخره*ای از کوه*های اطراف جمع آوری گردیده و پیاده*روها از سنگ لاشه طبیعی می*باشد.
دره آبشار با قطعاتی از سنگ*های طبیعی در ابعاد مختلف به نحوی بسیار زیبا طراحی شده است و گیاهان موجود در آن شامل انواعی از گیاهان فصلی و درختچه*های زینتی می*باشد.
قطعات عمده در باغ گیاه*شناسی ایران:
رویشگاه*های مهم کشور نظیر جنگل*های خزری ، زاگرس، البرز و بیابان*های کشور
رویشگاه*های مهم جهان نظیر اروپا، آمریکا، آسیا (هیمالیا و چین و ژاپن)
قطعات تخصصی نظیر سیستماتیک (رده*بندی گیاهی) گیاهان دارویی و صنعتی، آربراتوم، گیاهان پیازدار ایران و باغ میوه ایرانی
قطعات آموزشی - نمایشی شامل باغ*های سنگی و صخره*ای، باغ*های نمایشی، آبشار ها و دریاچه*ها
گلخانه*های مناطق گرمسیری، مناطق معتدل و سردسیر