گیاهان و CO2
کربن یک عنصر بنیادی است که اساس تمامی موجودات زنده در طبیعت است. گیاهان هم از این قاعده مثتثنی نیستند.
چون گیاهان امکان بدست آوردن منابع غذایی خود را ندارند، مواد غذایی آنها باید در محیط پیرامونشان محیا باشد. گیاهان از بسیاری از ریز مغذی ها (MicroNutrients) و درشت مغذی ها(MacroNutrients) پیرامون خود استفاده میکنند.کربن دی اکسید یکی از درشت مغذی های اولیه میباشد. در یک آکواریوم فاکتور ها بیشتر محدود به : نور، کربن دی اکسید، ریز مغذی ها، و درشت مغذی ها است.ریز و درشت مغذی ها معمولاً به میزان لازم توسط ماهی ها و کودها محیا می شود.
گیاهان از فرآیندی به نام فوتوسنتز برای بدست آوردن کربوهیدرات های لازم برای زندگی خود استفاده میکنند.
فوتوسنتز از نور برای انرژی و از کربن دی اکسید برای انجام واکنش های شیمیایی استفاده میکند. فرآیند فوتوسنتز به مقدار مشخصی انرژی نوری نیاز دارد به عبارت دیگر هنگامی که نور به شدت کافی وجود داشته باشد فوتوسنتز انجام می شود.
در صورتی که نور به حد کافی نباشد فوتوسنتز انجام نمی شود. از سوی دیگر در صورتی که نور بیش از حد وجود داشته باشد فوتوسنتز هم با سرعت بیشتری انجام می شود. همانطور که میدانید هنگامیکه نور بیشتر از 2 وات در هر گالن(4 لیتر) وجود داشته باشد تزریق کربن دی اکسید اضافی ضروری است.
در آکواریوم های گیاهی ما کربن دی اکسید بطور طبیعی وجود دارد. ماهی ها کربن دی اکسید تولید میکنند، همچنین کربن دی اکسید بوسیله ی هوادهی به آب وارد می شود و یا حتی بوسیله ی سطح آب مقداری کربن دی اکسید در آب حل می شود. به این عمل تعادل هوایی یا atmospheric equilibrium می گویند.
محیا کردن ریز و درشت مغذی ها بوسیله ی کوهای تجاری به راحتی انجام می شود. اما معمولاً محیا کردن یک نور کافی برای یک آکواریوم گیاهی سخت تر و پر هزینه تر است. هر دو نوع لامپ های فلورسنت و هالید نور کافی را محیا میکنند در صورتی که انعکاس مناسبی داشته باشند، اما در آکواریوم های عمیق (بیش از 20 اینچ) بسیار سخت است که بتوان نور کافی را محیا کرد.
(در مورد نورها یک مقاله کامل بزودی ترجمه میکنم)
مقدمات سیستم های تزریق کربن دی اکسید (CO2)
تزریق کربن دی اکسید راه های متفاوتی دارد، محصولاتی برای این کار وجود دارد که به علت پر هزینه بودن آنها ما از توضیح در این مورد صرفنظر میکنیم و میریم سراغ راه ارزانتر!
اولین مرحله برای ساخت دستگاه تولید کننده کربن دی اکسید یک منبع تجدید پذیر کربن دی اکسید است. راه های زیادی برای تولید کربن دی اکسید وجود دارد مثل ترکیب کردن اسید ها و بازها و... که بهترین و مطمين ترین راه متد مخمر یا Yeast Method است. خمیر مایع یا همون مخمر با شکر واکنش میدهد که نتیجه آن کربن دی اکسید می شود که بهترین محل برای انجام این واکنش آب می باشد.که به این فرایند تخمیر می گویند.
در مرحله بعد شما باید کربن دی اکسید تولید شده را به جمع کنید و آن را وارد تانکتان کنید. متد خمیرمایع/شکر در یک ظرف کاملاً بسته شده که امکان ورود و خورج هوا به آن نیست انجام می شود.
در مرحله بعد کربن دی اکسید تولید شده باید به آب تزریق شده و در آن حل شود که این مرحله را می توان بصورت مستقیم با حباب دادن در آب انجام داد که راه زیاد جالبی نمی باشد! در ادامه تعدادی از راه های بهتر را بررسی می کنیم.
یکی از راه های بهتر و آهسته تر متدی است که به آن ناقوس کربن دی اکسید یا CO2 Bell میگویند:
در این راه مطابق شکل زیر شلنگ هوا (CO2 Tubing) باید زیر یک ظرف ناقوس مانند (میتونید یک بطری آب رو به این صورت ببرید) حباب دهد که این حباب ها در این منطقه محبوس می شوند و حباب های اضافی از آن خارج می شوند با این راه در حباب های خود صرفه جویی میکنید و مقدار بیشتری کربن دی اکسید در آب حل می شود.
متد دیگر به نام Diffuser که یک دستگاه حل کننده حباب می باشد و چون تا بحال همچین دستگاهی در ایرن ندیدم از این توضیح بیشتر صرفنظر میکنیم!
ساخت دستگاه
برای اینکار به یک ظرف 2 لیتری پلاستیکی آب و مقدار کافی شلنگ و چسب سیلیکون نیاز دارید:
درب بطری را بردارید و در آن سوراخ تنگی ایجاد کنید که شلنگ هوا به سختی از آن داخل شود.
سپس شلنگ را حداکثر 3 سانتیمتر از سوراخ رد کنید.
هر دو طرف سوراخ را با چسب سیلیکون(آکواریوم) چسب بزنید.
چند ساعت صبر کنید تا چسب کاملاً خشک شود (بهتر از 1 شبانه روز صبرکنید)
میتوانید در سر راه شلنگ که به سمت تانکتان رفته یک شیر اطمینان قرار دهید تا از برگشت آب به ظرف جلوگیری شود.
دستگاه شما باید تقریباً مشابه عکس زیر شود:
تهیه ترکیب تولید کربن دی اکسید
خوب به قسمت مهم آموزش رسیدیم:
مواد مورد نیاز:
2 فنجان آب
2 فنجان شکر
1 قاشق چایی خوری خمیر مایع
ترکیب بالا ساده ترین روش است که به راحتی تا 16 روز کربن دی اکسید شما را تأمین میکند.
به جای شکر معمولی می توانید از شکر قهوه ای استفاده کنید که تأثیر بهتری دارد البته من هرکجا که رفتم نتونستم تهیه کنم!
خمیر مایع هم نوع های متفاوتی دارد که در ایران فقط همین خمیر مایع معمولی رو میتونید پیدا کنید که هر 100 گرم آن تقریباً 500 تومان می شود.
مراحل کار
بطری 2 لیتری را تا 3/4 آب گرم کنید و شکر را در آن آب کاملاً حل کنید.
سپس صبر کنید تا دمای آب داخل بطری با دمای اتاق برابر شود.
و خمیر مایع را به آن اضافه کنید.
در این مرحله میتوانید مقدار 1 قاشق چایی خوری جوش شیرین برای جلوگیری از کف کردن آب استفاده کنید.
و درب بطری را ببندید.
حداکثر بعد از 14 ساعت حباب دهی شروع می شود.
چند توصیه
یک سیستم تولید کننده کربن دی اکسید خوب می تواند به راحتی کربن دی اکسید 30 گالون (120) لیتر آب را محیا کند در صورتی که تانک بزرگی دارید میتوانید چندین بطری را به همین ترتیب درست کنید و با یکدیگر استفاده کنید البته در صورتی هم که همین یک بطری آکواریومتان را تأمین میکند باز هم توصیه میشود از یک بطری اضافی هم استفاده کنید چون هنگامی که بطری اول حباب دهی اش تمام میشود تقریباً تا 2 روز طول میکشد تا دو باره دستگاه آماده شود که در این مدت هم نیاز تانکتان برآورده می شود.
هیچگاه از خروج کربن دی اکسید از ظزف جلوگیری نکنید و سر راه آن را نبندید چون ممکن است بطری شما منفجر شود!