در آكواريوم باكتري هايي وجود دارند كه براي چرخه ازت مناسب هستند. اين باكتريها به دو دسته اصلی هوازي و بي هوازي تقسيم مي شوند و براي زندگي به محيطي مخصوص نياز دارند. اين باكتري ها براي رشد نياز به سطوح زیادی برای رشد و تکثیر دارند تا بتوانند بر روي آنها تشكيل كولوني بدهند. اگر سطح، زبري كافي نداشته باشد نمي توانند به آن بچسبند و به حيات خود ادامه دهند، حال با توجه به مفيد بودن اين باكتري ها، ما نياز داريم كه محيط مناسب براي اين باكتري ها را در آكواريوم ايجاد كنيم تا از آنها بهره ببريم، هر چه میزان باكتري بيشتر باشد، آب سالم تر خواهد بود. سطوحي داخل آكواريوم نظير شن، تزيئنات به ويژه سراميكي و پلاستيكي و فيلترهاي مكانيكي درون آب مكانهاي مناسبي براي رشد اين باكتري ها هستند، اما سطوح بيشتري براي اين باكتري ها نياز است، بنابر اين انسان اين مكان ها را به صورت مصنوعي ساخته تا به هدف خود برسد، بيوبال يكي از اين مكان هاست. بیوبال هم یکی از ابزارهای جدیدی می باشد که امروزه در فیلترهای تصفیۀ اکسترنال(ویا حتی اینترنال) کاربرد دارد، در واقع علت استفاده از آن طراحی خاصی می باشد که در آن به کار رفته است. آب در میان زائده ها و فرورفتگی های بیوبال عبور می کند و این به هم ریختگی جریان، محیط مناسبی برای باکتریهای مفید آب فراهم می آورد تا در میان این دندانه های بیوبال، زندگی و تولید مثل کنند.
براي افزودن سطح بیوبال و افزايش قابليت عبور آب از ميان آن و برخورد بيشتر باكتري ها با مواد لازم براي رشد و مسدود نشدن آن، آن را به صورت متخلخل و يا شيار دار مي سازند. جنس آن نيز از پلاستيك مخصوص(abs) است تا هم سبك باشد و هم زبري مورد نياز را داشته باشد. بيوبال بهتر است در فيلترهايي که با هوا در تماس مستقيم هستند استفاده بشوند(مثل فيلترهاي تر/خشک و سامپ و bio wheelو...) همانطور که گفته شد به علت شکل کروي تعداد کمتري را مي شود در کنار هم قرار داد و فضاي زيادي بين آنها خالي مي ماند. هدف اين هست که هوارساني زيادي به باکتري ها انجام بشود و بخاطر همين بهتر است در فيلترهاي سطلي و اينترنال استفاده نشود چون هم فضاي محدود آنها را به سرعت پر مي کند هم به آنها هوارساني خوبي انجام نمي شود.
بيوبال سوزنی(Bio-Pin Balls) مرغوب ترين و پيشرفته ترين نوع بيوبال است.
توجه نمائید که جنس بیو بال مرغوب باشد.
سرامیک برای تولید باکتریهای مفیدی مثل باکتریهای ازت خوار در محیط آکواریوم بکار میرود و بسیار برای آکواریوم و ماهی ها مفید می باشد .
با باکتری سازی , آب بصورت بیولوژیک تصفیه و پالایش میشود و گازهای زیان آور محلول در آب مثل ازت و نیترات و نیتریت و متان تعدیل و ترکیب و در حد متعادل در می ایند .
سرامیک دارای خلل و فرج های بسیار ریزی هست که محیط بسیار مناسبی برای رشد باکتری ها ایجاد میکند . باکتریها در این سوراخهای ریز قرار میگیرند و شروع به ساخت کلونی میکنند .
معمولا یک هفته طول میکشد تا کلونی باکتریها ساخته بشود . این باکتریها مواد محلول در آب رو به مواد نیتروژن دار مناسب تبدیل میکنند که هم برای گیاهان خیلی مفیده و هم برای ماهی ها .
نقش اصلی این باکتری ها بالا بردن سطح اکسیژن محلول در آب و از بین بردن بعضی ویروسها و پارازیتها و کمک به کارکرد بهتر فیلترهاست . بهتره سرامیک ها رو در مسیر جریان آب قرار بدیم تا با اکسیژن رسانی به سرامیک ها , باکتریها رو زیاد و فعالتر کنیم و به رشدشون کمک کنیم و همچنین جریان آب باعث پراکنده شدن باکتری ها در سطح آب بشود .
تعویض سرامیک سالیانه هست و در موقع شستشو هم باید حتمن با آب داخل آکواریوم اونها رو شست . استفاده از آب شیر که حاوی کلر هست باعث نابود شدن باکتریها میشه و دوباره زمان زیادی طول میکشه تا کلونی باکتریها تشکیل بشود و در این مدت شرایط نامناسب در آکواریوم میتواند حاکم باشد.
ذغال اكتيو معمولا از ذغال سنگ قهوه اي - ذغال چوب يا پوسته نارگيل درست مي شود . ميزان مرغوبيت ذغال اكتيو بستگي به نحوهي سوزاندن آن دارد . كه اين نحوهي سوزاندن در تعداد منفذ هايي كه در ذغال اكتيو شكل مي گيرد نقش بسزايي دارد . ملاك مرغوبيت كربن فعال ميزان يد آن ميباشد . هرچه ميزان يد آن بالاتر باشد فعاليت و در نتيجه منفذ هاي آن زيادتر مي باشد .
كربن فعال را قبل از اينكه در آكواريوم قرار دهديد در اب مقطر بخيسانيد اين كار باعث مي شود تا خاكستر موجود بر روي ذغال اكتيو كه شامل آهن و اكسيد كلسيم مي باشد گرفته شود . خاكستر بر روي كربن موجب كاهش فعاليت كربن و همچنين بالارفتن ph آب به مرور زمان خواهد شد .
معمولا كربن هاي فعالي كه از ذغال سنگ ساخته مي شوند منافذ بيشتر و ريزتري دارند و به خاطر همين قادر به جمع آوري مواد زائد زيادتر و كوچكتري مي باشند ، و در نتيجه مرغوبتر هستند .
فوايد استفاده از كربن فعال يا ذغال اكتيو
1 جمع آوري ذرات معلق در اب و در نتيجه شفافيت آب آكواريوم ، و همچنين گرفتن گاز هاي مضر در آكواريوم .
2 حذف مواد آلي و آلاينده ها ي آلي ، اسیدهای آلی ، پروتئین ها ، هورمون ها ، ترکیبات آنتی بیوتیک ، ترکیبات آلی و همچنین انواع مختلف مواد شیمیایی ، داروها ، فلزات و مواد معدنی باشد.
3 از بين بردن كلر و همچنين بوي بد آب ناشي از پس ماند ها و ...
بايد داشته باشيد كه ذرات جذب شده توسط كربن از بين نمي روند . بنابراين ذغال اكتيو پس از مدتي بايد تعويض گردد .
به منظور استفاده كربن فعال حتما بايد در مسير جريان آب قرار بگيرد و استفاده از آن زير بستر چندان مفيد نيست . شما مي تواند ذغال اكتيو را در فيلتر هاي داخلي و يا خارجي آكواريوم و همچنين مي توانيد آن را در توري پارچه اي قرار داده و در گوشه اكواريوم قرار دهيد .
كربن فعال عناصري مانند آهن ، منگنز ، مولیبدن ، کادمیم ، روی و دی اکسید کربن را بصورت ناچيز جذب مي كند .
کلا کار زغال به این صورت هست که زغال حاوی سوراخهای بسیار بسیار ریزی هست که آب و هوا میتونه ازش عبور کنه؛ بر اثر این عبور ذرّات معلّقی که در آب وجود داره توی این خلل و خرج گیر می کنن و آب زلال تری از اون طرف بیرون می آد.
زغال از یک چیز تشکیل شده که اون هم کربنه.
کربن خاصیت ترکیبی بالایی با موادّ سمی مختلف داره ( چه در آب و چه تو هوا ) در هر دو مورد وقتی از درون این سوراخ های ریز عبور می کنن موادّ سمّی در سطح وسیعی با کربن تماس دارند و به راحتی ترکیب می شن و از اونطرف موادّ بی خطر یا در بعضی موارد هیچی بیرون می آد.
دقیقاً مثل طرز کار ریه انسان که پر از کیسه های هوایی بسیار کوچکی است که سطح تماس رو با مویرگ ها بیشتر کرده و باعث جذب اکسیژن و دفع co2 می شه.
زغال هم با سوراخ های بسیار ریزی که داره همین کار رو می کنه.
بر اثر عبور آب از زغال بوی آب گرفته میشه و آب زلال می شه و حتّی توی فیلتر های تصفیۀ آب آشامیدنی هم از زغال استفاده می شه، به عنوان مثال شما یک فیلتر مارک "breta" که در پارچ های تصفیه آب برای منازل استفاده می شه رو بررسی کنید، خواهید دید که یکی از مواد تشکیل دهنده اون زغال اکتیو شده هست.
و یا در ماسک های ضد شیمیایی که در جنگ هم از اونها استفاده می شد، تنها ماده موجود زغال اکتیو شده هست که با مواد سمّی ترکیب می شه و مادّه بی خطر تولید می کنه.
امّا فرق زغال اکتیو شده و زغال معمولی در اینه که زغال در فرایند تولید با مواد مختلفی واکنش می ده و در ضمن بسیاری از خلل وخرج موجود در اون با موادّ مختلف پر می شه.
زغال اکتیو شده زغالی است که کاملاً دارای خلل و خرج سالم بوده و با هیچ ماده ای واکنش نداده.
بعد از 3-4 ماه استفاده، ذغال شما دیگه اکتیو نیست و شما مجبور به تعویض اون خواهید بود.
نخودی هم همون تکه مرجانهای خورد شده هستن که توی تصفیه فیزیکی و بیولوژیک آب و همچنین تا حدودی روی میزان کلسیم و فسفر آب موثر هستن...