دلیل سبز بودن برگ گیاهان وجود رنگدانه های سبز به نام کلروفیل در بافت هایشان می باشد ..
کلروفیل در یک واکنش شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرد که طی آن ، دی اکسید کربن جذب شده از اتمسفر به گلوکز و سپس گلوکز به مواد مورد
نیاز گیاه تبدیل می شود ..
وقوع این واکنش شیمیایی معمولا متکی به نور خورشید است زیرا اگر نور کافی نباشد در مواقع استفاده از یک لامپ فلوئورسنت معمولی واکنش
صورت نمی پذیرد و گیاهان از بین می روند..
در فرایند فتوسنتز ، طیف کامل نور خورشید مورد استفاده قرار نمی گیرد ، بلکه تنها دو نوار موج طیف نوری رنگ قرمز و آبی مورد استفاده قرار میگیرند ..این لامپ ها به آزاد سازی اکسیژن به عنوان یک محصول فرعی و تشکیل کربوهیدرات ها ( غذای اصلی تمام ارگانیسم های جاندار ) کمک کرده و رشد گیاهان را سرعت می بخشد..
لامپ فلوئورسنت به گونه ای طرحی شده است تا نور، از فسفری که سطح داخلی شیشه را پوشانده ، انتشار یابد ..
به طور طبیعی این فسفرها به گونه ای انتخاب شده اند که باعث تشکیل نور سفید گرم می گردند . اما با ترکیب فسفرهای خاص ، امکان تغییر طیف نوری وجود دارد ..
با امکان انتخاب فسفرها برای تولید نور در طول موج های خاص مورد نیاز ، برای عمل فتوسنتز این امکان وجود دارد که یک لامپ فلوئورسنت بتواند در تقویت و رشد گیاه بسیار موثر
واقع گردد ..
بنابراین ، اگرچه این لامپ تنها درخشندگی نور خورشید را دارد ، همان مقداری که مورد نیاز گیاه است ، اما چون بازدهی آن در نوار موج های فتوسنتزی است به نور خورشید بسیار
نزدیک است..
لامپ های مخصوص آکواریومهای گیاهی با ویژگی منحصر به فرد نوری ، طوری طراحی شده اند که بالاترین حد نوری آن در قسمت طیف نور سبز می باشد..
این لامپ ها همچنین پرتوهای رنگ فوق العاده ای را فراهم می کنند و موجب زیبایی تمام رنگ های طبیعی مورد نیاز آکواریومهای گیاهی می شوند ..
ویژگیهایی از قبیل :
افزایش رنگ سبز گیاهان
رشد مطلوب گیاهان
درخشانی رنگ های طبیعی ماهیان
لامپ های گرمسیری اورجینال
لامپ های گرمسیری اورجینال با ویژگی تولید طیف نوری قرمز و آبی موجود در نور طبیعی روز طراحی شده اند ، که برای انجام عمل فتوسنتز ضروری می باشند..
ویژگی های این لامپ ها عبارتند از :
تولید بالاترین حد رنگ طیف های نوری قرمز و آبی
ایجاد نور مطلوب برای انجام عمل فتوسنتز
رشد مطلوب گیاهان و ایجاد شادابی و سلامتی برای ماهی ها
یکی از تجهیزات پایه و اصلی در اکواریومهای گیاهی اب شیرین سیستم روشنایی آن می باشد..
مبحث نور به دلیل تخصصی بودن بیشترین نگرانی را برای دارندگان اکواریومهای گیاهی بوجود می آورد ..
لامپ های موجود در بازار کالاهای برقی و الکتریکیها مخصوص مصارف ساختمانی و عمومی می باشد و در اکواریومهای گیاهی کارایی لازم را ندارد ..
لامپ های مخصوص اکواریوم باید دارای شاخصه ها و ویژگیهایی باشد که برای ایجاد چنین مشخصاتی شرکت های سازنده متحمل هزینه های بسیاری می شوند ..
به همین علت این لامپها چه در آب شیرین و چه در آب شور از قیمت بالاتری برخوردارند ..
چرا نور خورشید به صورت مستقیم بر روی اکواریومهای گیاهی استفاده نمی شود ؟
نور خورشید شامل طیف های نوری مرئی و نامرئی بسیار زیادی میشود که وجود همه آنها برای اکواریومهای گیاهی نه تنها لازم نیست بلکه میتواند مضر نیز باشد ..
زیرا محیط اکواریوم محیط بسته ای است که وجود تمام شرایط محیط زیست میتواند برای گیاهان مضر باشد ..
در صورت استفاده از نور خورشید رشد دیاتوم ها و جلبکهای نا خواسته به شدت افزایش می یابد که موضوع رشد جلبک دغدغه ای بزرگ برای دارندگان اکواریومهای گیاهی
می باشد..
طول موج نور
نور متصاعد شده از هر منبع نوری دارای طول موج مخصوصی است که با واحد نانومتر سنجیده می شود ..
آنچه که چشم انسان به عنوان نور می بیند در واقع مجموعه ای از طیف های نوری مختلف است که ما فقط قادر به تشخیص رنگ نهایی آن هستیم ..
در حالیکه ممکن است این نور از شش یا هفت نور مختلف تشگیل شده باشد ..
رنگ های مختلف دارای طول موج های مختلفی هستند که هر طول موج در یک محدوده ی مشخص بیانگر نور خاصی است ..
فیزیکدان بزرگ ، نیوتن ، طیف های نوری قابل رویت انسان را به هفت رنگ قرمز ، نارنجی ، زرد ، سبز ، نیلی و بنفش تقسیم کرده است ..
این نورها دارای طول موج 390 الی 750 نانومتر هستند که به این محدوده دامنه دید نیز میگویند و تمام نورهای در این محدوده توسط انسان قابل رویت هستند ..
نور خورشید در هنگام ظهر 5000 الی 5500 کلوین رنگ نور دارد که به این درجه ، نور کامل یا نور طیف کامل ( Full specturm ) می گویند ..
زیرا در این درجه از نور همه ی رنگ های قابل رویت برای انسان حضور دارند هر چند با درصدهای مختلف ..
همانطور که گفته شد نورهای دارای طول موج خارج از این محدوده توسط چشم انسان قابل رویت نیستند ..
اصولا چشم انسان در نور با طول موج 550 نانومتر که به رنگ سبز دیده می شود دارای بیشترین دید بوده و اجسام را با بیشترین وضوح تشخیص می دهد ..
به همین دلیل شرکت های تولید کننده ، در لامپ های مناسب مصارف عمومی از میزان نور سبز بیشتری استفاده می کنند تا چشم انسان بیشترین دید را داشته باشد ..
از طرفی وجود نور سبز بیش از حد نرمال ، در اکواریوم موجب افزایش رشد و تکثیر جلبک های مزاحم می شود که یکی از مشکلات اصلی دارندگان اکواریوم می باشد ..
کلوین یا درجه رنگ نور :
همانگونه که اشاره شد چشم انسان قادر به تفکیک نور و مشاهده نورهای تشکیل دهنده یک نور واحد نیست ..
به عنوان مثال نور سفید از هفت رنگ تشکیل شده است ولی بازتاب نهایی آن تنها به یک رنگ سفید دیده می شود ..
از طرفی به دلیل ویژگیهای چشم انسان بیشتر نورهایی را که به رنگ سفید میبینیم سفید واقعی نبوده و ممکن است از نظر ترکیب نورهای تشکیل دهنده ، کاملا با یکدیگر متفاوت
باشند ..
به دلیل وجود نورهای مختلف با طول موج های متفاوت در یک نور نهایی نمی توان طول موج خاصی را برای آن مشخص نمود در این هنگام برای تشخیص ویژگیهای نور مورد نظر از
کلوین استفاده میکنند ..
به عنوان مثال عدد 140000 برای کلوین یک لامپ بیانگر نورهای تشکیل دهنده ی نور نهایی لامپ مورد نظر است و مشخص می کند که از چه نورهایی و به چه میزان در این لامپ
وجود دارد ..
لامپ 14000 کلوین در مقایسه با یک لامپ 20000 کلوین از نور ابی کمتری برخوردار خواهد بود و به همین ترتیب لامپ 6500 کلوین از لامپ های فوق ، نور آبی کمتری دارد . اما در
مقابل از تمام نورهای موجود در طیف نوری در آن وجود دارد ..
لامپ 20000 کلوین در ترکیب نوری خود از میزان نور قرمز بسیار ناچیزی برخوردار است و در مقایسه با لامپ 14000 کلوین دارای نور آبی کمتر و میزان نور قرمز بیشتری است ..
در واقع درجه کلوین یک نور مشخص میکند که از چه نورهایی و با چه طول موجی در آن وجود دارد .بهترین نور برای تمام گیاهان نور طیف کامل 6500 کلوین است زیرا از تمام رنگ ها
به صورت متناسب در خود دارد..
لومن یا شدت نور ( Lumen )
شدت نور را با واحد بین الملی لومن می سنجند.. هر چه لومن یک لامپ بالاتر باشد نور آن از شدت بیشتری برخوردار است ..
بهترین حالت برای سنجش لومن یک لامپ مناسب اکواریوم محاسبه لومن آن بر وات است ..
به عنوان مثال ممکن است یک لامپ متال هالید 150 وات دارای 6000 لومن شدت نور باشد و یک لامپ فلوئورسنت 30 وات نیز دارای 2100 لومن شدت نور باشد در این حالت لامپ
فلوئورسنت از شدت نور بیشتری برخوردار است و برای اکواریوم مناسب تر است زیرا به ازای هر وات مصرف برق 70 لومن نور تولید میکند در حالیکه لامپ متال مورد نظر فقط 40 لومن
نور به ازای هر وات تولید می کند ..
بنابراین برای انتخاب نور مناسب مورد نیاز گیاهان به میزان لومن لامپ مورد نظر نیز دقت داشته باشید..
( Par ( Photosynthetically Active Radiation
پار ( Par ) معیاری است برای سنجش میزان نورهای مخصوص فتوسنتز موجود در لامپ های مورد استفاده در اکواریوم ..
همانطور که قبلا نیز اشاره شد گیاهان برای انجام عمل فتوسنتز به دو طیف از نورها به رنگ های آبی 400 نانومتر و قرمز 700 نانومتر نیاز دارند ..
البته گیاهان آب شیرین به دلیل محل زندگی طبیعی خود به نور قرمز بیشتری احتیاج دارند. برای سنجش میزان این دو رنگ نور در لامپ ها از واحد پار استفاده می شود ..
به عنوان مثال لامپ های طیف کامل 5500 الی 6500 کلوین که به لامپ های Day Lightمعروف هستند دارای بالاترین پار میباشند ..
همچنین سایر لامپ های طیف کامل گه معمولا تا 10000 کلوین رنگ نور دارند نیز از میزان پار مناسبی برخوردارند ..
دقت داشته باشید که با ترکیب لامپ های مختلف می تون به میزان پار مناسبی در اکواریوم دست یافت ..
معمولا لامپ های طیف کامل 6500 کلوین که مخصوص آکواریوم ساخته می شوند دارای بهترین تناسب نوری هستند و برای آکواریوم های گیاهی اب شیرین گزینه بسیار مناسبی
چارت توزیع طیف های نوری ( Spectral Distribtion Chart )
برای نشان دادن نورهای تشکیل دهنده ی یک نور نهایی که به چشم ما دیده میشود از چارت توزیع طیف های نوری استفاده می شود ..
در این چارت انواع رنگ نور و میزان موجود از هر یک در نور نهایی نشان داه می شود ..
یکی از روشهای تست لامپهای با کیفیت مناسب اکواریوم ، مشاهده ی چارت توزیع طیف های نوری آن است ..
هر چه رنگ قرمز و آبی دو طرف طیف نوری زیاد بوده و رنگ سبز کمتر باشد نور نهایی تولید شده توسط لامپ برای گیاهان مناسب تر خواهد بود ..
محسوب می شوند..
شاخص تابش رنگ ( Color Rendering Index )
CRI
همانطور که در مطالب قبل اشاره شد لامپ های مخصوص آکواریوم از ویژگی هایی متفاوت از لامپ های مصارف عمومی برخوردارند و این موضوع دلیل اصرار بر استفاده از این گونهاین شاخص بیانگر سیستمی بین الملی برای سنجش قابلیت هر منبع نوری در تابش رنگ نورهای مختلف به صورت طبیعی است ..
هر چه میزان این شاخص بالاتر باشد کیفیت تفکیک و تابش نور طبیعی لامپ بالاتر خواهد بود ( بالاترین عدد برای این شاخص عدد 100 است )..
البته این شاخص برای لامپ های با کلوین مختلف متفاوت خواهد بود . لامپ های 6000 کلوین نسبت به لامپ های 10000 کلوین از CRI بالاتری برخوردارند ..
دقت داشته باشید که حتما برای مقایسه CRI در دو لامپ و تصمیم گیری بین آنها حتما باید این دو لامپ دارای کلوین یکسانی باشند ..
لامپ های دارای CRI بالاتر از کیفیت بهتری برخوردار بوده و بیشترین تفکیک و تابش نوری را دارند ..
لامپ ها بر روی آکواریوم های گیاهی است ..
البته در صورت تمایل به خرید لامپ برای آکواریوم نیاز به بررسی تمام موارد فوق نیست زیرا همه ی مشخصات و ویژگیهای اشاره شده برای لامپ ها بر روی محصول درج نمی شود و از
طرفی ممکن است بررسی تمام این شرایط و مقایسه آنها با یکدیگر خارج از حوصله ی بسیاری از افراد باشد به همین دلیل فقط کافیست از یکی از برندهای معتبر تولید کننده ی
لوازم آکواریومی این لامپ ها را تهیه کنید ..
این شرکت ها معمولا تمام استاندارد ها و ویژگیهای مورد اشاره را رعایت می کنند و از بین مشخصات لامپ ، میزان وات ، کلوین و لومن آنها را بر روی محصول درج میکنند..
گرد آورنده مطالب : حامد بهلولی مهربانی ( Hamedbm )
زندگی ماهیان آکواریوم ( محمد رضا شیخیان )منابع
آکواریومهای گیاهی آب شیرین ترجمه و تالیف : سید حسن مرادی ، سهیلا لهراسبی
آکواریوم ( نمادی از دنیای زیر آب ) ، مهدی ارجینی
گیاهان تزئینی آکواریوم ( ترجمه جواد جلیلیان )
آکواریوم گیاهی ( نویسنده : میثم حق شناس )
( لطفا در صورت کپی برداری و استفاده از این مطالب در سایتهای دیگر نام شخص گرد آورنده مطالب و نام سایت پارسی پت آورده شود )..