اطلاعات به‌دست‌آمده از گردنبند ردیاب ماهواره‌ای پلنگ رودسر حکایت از آن دارد که این جانور تا چهلمین روز پس از رهاسازی موفق شده دست‌کم یک توله گراز شکار و مساحتی را به‌عنوان قلمروی خود تعیین کند.

به گزارش خبرنگار اجتماعیخبرگزاری تسنیم، اطلاعات به دست آمده از گردنبند ردیاب ماهواره‌ای پلنگ رودسر، حکایت از آن دارد که این جانور تا چهلمین روز پس از رهاسازی موفق شده دست‌کم یک توله گراز شکار کرده و مساحتی را به‌عنوان قلمرو خود تعیین کند، بدین ترتیب نگرانی از احتمال عدم توانایی شکار و بقای این گربه‌سان در طبیعت به‌میزان قابل توجهی رفع شده است.این پلنگ ماده که بهمن سال گذشته در حوالی روستای سجیدان استان گیلان به‌دنبال گرفتار شدن در تله سیمی، دچار آسیب جدی به ستون فقرات شده بود به‌دنبال گزارش اهالی روستا توسط نیروهای محیط زیست گیلان زنده‌گیری و برای درمان به تهران منتقل شد. هرچند دامپزشک کلینیک حیات وحش پردیسان، در ساعات اولیه ورود این پلنگ، اعلام کرد حیوان به ضایعه نخاعی برگشت‌ناپذیر دچار شده و چاره‌ای به‌جز معدوم‌سازی ندارد، یک متخصص جراحی دامپزشکی، با به‌عهده گرفتن مسئولیت عمل جراحی این پلنگ شانسی برای حیات دوباره به حیوان داد.



بیشتر بخوانید: شانس، درِ قفس پلنگ رودسر را زد


پلنگ رودسر پس از آنکه توسط حمیدرضا فتاحیان در یک بیمارستان خصوصی دامپزشکی به‌صورت رایگان تحت عمل جراحی قرار گرفت و دوران نقاهت 10ماهه خود را در باغ وحش قزوین سپری کرد، با رأی اکثریت اعضای کمیته تخصصی حیات وحش، 14 آبان سال جاری، پس از نصب گردنبند ردیاب ماهواره‌ای در حوالی محل زنده‌گیری، رهاسازی شد.


بیشتر بخوانید: پلنگ رودسر رهاسازی شد + فیلم


جمعی از کارشناسان و متخصصان حیات وحش، بر اساس اطلاعات به دست آمده از گردنبند ماهواره‌ای پلنگ رودسر، گزارشی از تحلیل رفتاری و الگوی جابه‌جایی این پلنگ در چهلمین روز رهاسازی تهیه کرده و در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار داده‌اند که در ادامه می‌خوانید:


تحلیل رفتاری و الگوی جابه‌جایی پلنگ ایرانی رهاسازی‌شده در رودسر گیلان22 آذر 1396



حسین علی‌نژاد
علی محمدپور
شاهپور عبدی
پیمان مقدس
محمدصادق فرهادی‌نیا


پلنگ ماده در تاریخ 5 نوامبر 2017 در منطقه رودسر گیلان رهاسازی شده و تا روز 12 دسامبر نقاط آن دریافت شده است. فاصله میان نقاط 4 ساعت است که باعث می‌شود بخش زیادی از جزییات حرکتی جانور توسط ماهواره منتقل نشود، با این حال، به‌منظور کمک به درک بهتر وضعیت این جانور پس از حدود شش هفته از رهاسازی، تحلیل‌های آماری با استفاده از داده‌های دریافت‌شده صورت گرفت.گزارش پیشِ‌رو، تلاش نمی‌کند درخصوص اندازه گستره خانگی جانور اظهار نظر کند چون نیاز به مدت زمان پایش طولانی‌تری دارد.


این گزارش تلاش می‌کند تا با تکیه بر سرعت جانور که تابعی از وضعیت سلامت آنست، تحلیل‌های مقدماتی درخصوص موفقیت این پروژه ارائه نماید.پیش از رهاسازی، دو نگرانی بزرگ برای این جانور وجود داشت:1) آیا این جانور با توجه به جراحی صورت‌گرفته، امکان زندگی و جابه‌جایی در طبیعت را خواهد داشت؟2) درصورتی که نگرانی بالا مشکل‌ساز نشود، آیا جانور می‌تواند مجدداً شکار، و زندگی کند؟در این 38 روز براساس داده‌های قلاده ماهواره‌ای، سرعت جابه‌جایی جانور در هر ساعت محاسبه شد و سپس اشتباه معیار آنها حساب شد. درنهایت، نمودار زیر به‌دست آمد که نشان از وضعیت جابه‌جایی جانور در 38 روز نخست پس از رهاسازی دارد. ذکر این نکته ضروری است که این اظهارنظرها صرفاً براساس یک ماه و 8 روز جابه‌جایی پلنگ به‌دست‌آمده و طبیعتاً پایش طولانی‌تر می‌تواند قطعیت بیشتری برای تحلیل‌ها به ارمغان آورد.
نمودار سرعت جابه‌جایی پلنگ به‌صورت متر بر ساعت در هر روز پس از رهاسازی جانور (به‌تفکیک روز و شب)


درس‌های آموخته از ردیاب:



  1. طی 5 روز نخست، جانور جابه‌جایی زیادی در محدوده رهاسازی نداشته است. البته درصورتی که جانور قبل از رهاسازی تغذیه شده، سیر بودن جانور می‌تواند یک دلیل احتمالی برای سرعت کم پلنگ در هفته نخست داشته باشد.
  2. پس از چند روز کم‌تحرک ابتدایی، پلنگ جابه‌جایی خودش را افزایش می‌دهد تا اینکه حدوداً 2 هفته پس از رهاسازی، یک توله گراز شکار می‌کند (مقطع شماره 1).
  3. پلنگ طی شش هفته نخست، ساعتی تقریباً به‌طور متوسط 200 متر جابه‌جا شده است. این رقم بالایی نیست و احتمالاً ریشه در آن دارد که جانور در قلمروی خودش بوده و نیاز به ترک آن برای یافتن محدوده‌های جدید ندارد. همچنین نشان از آن دارد که خیلی نزدیک روستاها نیامده، چون نزدیک روستاها معمولاً سرعت بیشتر می‌شود.
  4. همان‌طور که دیده می‌شود، سرعت جانور در شبها بیشتر از روزهاست، ولی این تفاوت به‌نظر نمی‌رسد ازلحاظ آماری معنادار باشد. احتمالاً پوشش جنگلی به پلنگ اجازه می‌دهد که حتی روزها نیز فعالیت بیشتر و جابه‌جایی گسترده‌تری داشته باشد و زندگی این پلنگ تا این لحظه، انحصاراً شب‌فعال نبوده است.
  5. حدوداً یک ماه پس از رهاسازی جانور (مقطع شماره 3 روی نمودار) جبهه پربارشی به منطقه می‌آید. درنتیجه پلنگ حدود 4 روز به‌صورت مستمر داخل چندین حفره صخره‌ای پناه می‌گیرد. در بازدید از این محل، تعدادی تیغ تشی دیده شد، ولی احتمال داشت که لانه تشی در آن اطراف باشد و تشی توسط پلنگ ازپا در نیامده باشد.
  6. مقطع شماره 2 بررسی میدانی نشده است.
  7. در مقطع شماره 4، جانور در فاصله حدوداً 150متری یک جاده حضور داشت. در بازدید از محل سرگین عجیبی دیده شد که بقایای موی گراز همراه با شیره سفیدرنگ دیده شد. همچنین ترشحاتی روی درختان نزدیک محل مالیده شده بود. احتمالاً ماده پلنگ برای بار دوم از گراز تغذیه کرده بود، هرچند که غیر از این سرگین، اثر دیگری یافت نشد.
  8. حرکت جانور طی این یک ماه، به‌صورت تدریجی افزایش و کاهش داشته است. این را می‌توان یک نقطه مثبت درنظر گرفت، زیرا مشکل فیزیکی ناشی از جراحی یکی از نگرانی‌های مربوط به بقای این جانور در طبیعت بود. براساس داده‌های ماهواره‌ای، به‌نظر می‌رسد این جانور در حال حاضر از لحاظ فیزیکی مانند روز نخست رهاسازی جابه‌جایی و سرعت داشته باشد.





ارزیابی نگرانی‌ها درخصوص بقای پلنگ در طبیعت



پیش از رهاسازی، دو نگرانی بزرگ برای این جانور وجود داشت:


1) آیا این جانور با توجه به جراحی صورت گرفته، امکان زندگی و جابه‌جایی در طبیعت را خواهد داشت؟


این جانور به صورت دوره ای، سرعت خود را کاهش و افزایش می دهد. فاصله این روند سینوسی حدوداً 6 روز است، یعنی این رفتار را هر 6 روز یک بار تکرار می‌کند. اگر نمودار سرعت به سرعت مستمر روند کاهشی داشت، احتمالاً نشانه‌ای از بروز مشکل فیزیکی برای جانور می‌توانست باشد. همچنین، سرعت این جانور در روزهای پایانی این دوره معادل سرعت آن در روزهای نخست است که جانور سالم بوده است. براساس این دو نشانه، به‌نظر می‌رسد که می‌توان فرضیه عدم توانایی فیزیکی برای جابه‌جایی و حرکت در طبیعت تا مقطع کنونی را رد کرد و به بازیابی توان جانور امیدوار بود.


2) درصورتی که نگرانی بالا مشکل‌ساز نشود، آیا جانور می‌تواند مجدداً شکار، و زندگی کند؟


جانور پس از حدود 2 هفته یک گراز جوان شکار کرده است. سرعت جانور پس از شکار این گراز مجدداً به حالت عادی بازگشته و تغییر محسوسی در آن دیده نمی‌شود که بتواند نشانه‌ای از ضربه خوردن کمر و جراحت مجدد آن باشد. اگر کمر آن دوباره دچار مشکل شده بود، باید سرعت آن کاهش می‌یافته و استراحت‌گاه‌های زیادی را در مسیر خود انتخاب می‌کرد که چنین نشده است. غیر از یک توله گراز که به‌احتمال زیاد توسط این ماده پلنگ کشته شده است، سرگین مشکوکی شامل موی گراز و همچنین تیغ تشی در محل خواب جانور یافت شده که احتمال بیشتر شکار کردن جانور را افزایش می‌دهد. بنابراین، نشانه‌ها تاکنون کاملاً خلاف نگرانی مذکور بوده و نویددهنده توانایی شکارگری جانور می‌باشد، با این حال، کسب اطمینان از این توانایی نیاز به پایش بیشتر این جانور و بررسی نقاط احتمالی شکار آن دارد.


مقطع شماره 1: شکار یک توله گراز




تصاویر از بالا به پایین: فک پایین گراز، تیم پایشگر از مأمورین اجرایی رودسر و محل پیدا شدن بقایای گراز


مقطع شماره 3: پناهگاه پلنگ در زمان بارندگی





تصاویر از بالا به پایین: نمای عمومی محل استراحت پلنگ به‌مدت 5‌ــ‌4 روز، شکاف میان صخره‌ها و نصب دوربین تله‌ای


مقطع شماره 4: تردد در نزدیکی جاده






تصاویر از بالا به پایین: سرگین عجیب محتوی موی گراز، تیم پایشگر از مأمورین اجرایی رودسر و محل پیدا شدن ترشحات