دیده بان حقوق حیوانات: مدیرعامل انجمن طرح سرزمین از مشاهده خرس سیاه به عنوان یک گونه در خطر انقراض در مناطق غربی هرمزگان خبر داد. تعداد گونه خرس سیاه در کل استان به ۵۰ قلاده نیز نمی*رسد.

به گزارش خبرنگار سرویس محیط زیست هرمزگان نیوز، خرس سیاه آسیایی که در گویش محلی به آن هرس می گویند، یکی از زیباترین حیوانات استان هرمزگان است که سال ۸۹ به عنوان سمبل طبیعت و حیات وحش این استان انتخاب شد. این حیوان که از گونه های جانوری نادر در ایران و جهان است در حال حاضر در فهرست قرمز (در آستانه انقراض) قرار دارد که باید تحت حفاظت ویژه قرار بگیرد. این در حالی است که به دلیل عدم تحقیقات طی سال های گذشته حتی از تعداد این گونه نیز هیچ آمار دقیقی در دست نیست.


خرس سیاه آسیایی اولین بار در بلوچستان ایران، اوایل قرن بیستم توسط جانورشناس روسی به نام زارودنی مشاهده و گزارش شد. پس از آن تا مدت ها دیگر خبری از آن نبود تا جایی که محققان فکر کردند نسل این گونه زیبا در ایران منقرض شده است، اما مشاهده آن در سال ۱۳۵۲ در مناطق جنگلی جنوب کرمان خط بطلان بر فرضیه انقراض آنها کشید.

تا پیش از این، محققان پراکندگی خرس سیاه بلوچی در استان هرمزگان را مناطقی همچون قلوان، جاهودق زاغ، گوردی در بشاگرد، رودان، ارتفاعات سردشت و جکدان جاسک، ارتفاعات زاغ پیرزال واقع در رودخانه دژ میناب اعلام می کردند؛ در حالی که امروز طاهر قدیری- مدیر عامل موسسه طرح سرزمین- خبر از مشاهده این گونه در خطر انقراض در مناطق غربی هرمزگان داده است.


قدیری در گفت و گو با فارس افزود: طرح مطالعاتی خرس سیاه و پلنگ که از یک سال پیش توسط انجمن طرح سرزمین با همکاری اداره کل محیط
زیست هرمزگان و با بررسی مقدماتی برخی مناطق همچون بشاگرد، میناب و رودان آغاز شده، هم اکنون وارد مرحله جدیدی شده است.

وی اضافه کرد: هدف اصلی این طرح، بررسی غذایی خرس سیاه و پلنگ، تهیه نقشه پراکنش خرس سیاه در استان هرمزگان و نیز بررسی
میزان تعارض خرس سیاه با انسان در منطقه است.

به گفته مدیر عامل موسسه طرح سرزمین، قرار است بعد از پایان این مطالعات که دو سال به طول می*انجامد اقداماتی در راستای فرهنگ سازی به منظور کاهش تعارضات بین مردم محلی و خرس سیاه با اجرای برنامه*های آموزشی آغاز شود.

وی ادامه داد: در حال حاضر تعارضات زیادی بین مردم محلی و خرس سیاه به ویژه در منطقه رودان در استان هرمزگان وجود دارد و تلاش انجمن طرح سرزمین، به حداقل رساندن این تعارضات برای حفظ این گونه در خطر انقراض در کشور است. همچنین در قالب این طرح قرار است در منطقه حفاظت شده گنو در هرمزگان براورد جمعیت و تعیین غذایی پلنگ هم صورت گیرد.

این مسئول با بیان اینکه منطقه حفاظت شده برای گونه خرس سیاه در استان هرمزگان وجود ندارد، یادآور شد: انجمن طرح سرزمین در تلاش برای
ایجاد مناطق حفاظت شده زیست خرس سیاه در هرمزگان است.

مدیر عامل انجمن طرح سرزمین با بیان اینکه علاوه بر پژوهش*ها باید آموزش*های محلی نیز در دستور کار انجمن*های زیست محیطی در رابطه با
حفاظت از گونه*های در حال انقراض قرار گیرد، ادامه داد: طی تمهیدات اندیشیده شده گونه خرس سیاه در مناطق غربی هرمزگان نیز دیده شده است.

قدیری با بیان اینکه تاکنون تصور بر این بود که گونه خرس سیاه تنها در مناطق شرقی استان هرمزگان زیست دارد، افزود: طبق تمهیدات یاد شده، این گونه در پنج نقطه دیگر استان نیز طی ماه*های گذشته به ویژه شهرستا*ن*های غربی هرمزگان مشاهده شده است.

به گفته وی، طبق تخمین*ها تعداد گونه خرس سیاه در کل استان به ۵۰ قلاده نیز نمی*رسد.

مدیر عامل انجمن طرح سرزمین ضمن اشاره به ثبت نخستین عکس خرس سیاه در هرمزگان طی سال ۲۰۱۱ و ارائه آن به سازمان ملل افزود: استقرار دوربین*های تله*ای و آنالیز غذایی خرس سیاه در کنار آموزش افراد محلی از جمله فعالیت*های انجمن مذکور در حمایت از

این گونه در خطر انقراض است.


به گزارش هرمزگان نیوز، خرس سیاه آسیایی منزوی، گوشه گیر و قلمروطلب است و مناطقی را به عنوان قلمرو خود علامت گذاری می کند. یکی از عادات عجیب و فوق العاده خرس آسیایی این است که زمانی که در گوشه و لبه پرتگاهی غافلگیر می شود، خود را لوله کرده و صدها متر روی زمین می غلتد و از منطقه دور می شود. نکته جالب دیگر این که تمامی خرس ها می توانند از درخت بالا بروند، اما خرس سیاه علاوه بر این، هنگام پایین آمدن می تواند وارونه و رو به پایین (با سر) از درخت پایین بیاید.

شاید یکی از دلایل مشاهده دیر به دیر این حیوان زیبا و کم نظیر زندگی شبانه آن بعلاوه ترسو و مردم گریز بودنش باشد که مشاهده اش را حتی برای محلی ها و بومیان منطقه نیز سخت می کند. خرس سیاه شب هنگام از خانه اش برای شکار بیرون می آید و تا نزدیک صبح به شکار و خوردن غذا می پردازد و صبح تا شب برای استراحت راهی پناهگاهش می شود.

غذای مورد علاقه این خرس درختچه ای به نام «داز» است که از خانواده خرما و شبیه نخل زینتی است.خرس سیاه آسیایی در مناطق گرمسیری، خواب زمستانی ندارد ولی در مناطق سردسیر در فصل زمستان به غارها و سوراخ درختان پناه برده و به خواب زمستانی فرو می رود.

همچنین با فرا رسیدن زمستان دچار تغییر و تحولات فیزیولوژیکی می شود ازجمله عصبی و مضطرب شده و اشتهایش را از دست می دهد و به دنبال مکانی برای خواب زمستان می گردد.

بهزیستگاه خرس سیاه آسیایی علاوه بر ایران کشورهای ژاپن، چین، روسیه، تایوان، هند، نپال، ویتنام، افغانستان و پاکستان است و در ایران نیز در استان های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و کرمان مشاهده می شود.این حیوان نادر در حال حاضر در فهرست قرمز و در آستانه انقراض جهانی است و از درجه حفاظتی برخوردار است و این به این معناست که طی ۱۰ سال اخیر حدود ۵۰ درصد از جمعیت آن کاسته شده است.

متاسفانه در ایران شکار بی رویه و نابودی زیستگاه ها از عوامل مهم تهدید حیات این جانور به شمار می رود. هر ساله تعداد زیادی از بچه های این خرس که برای خوردن خرما و میوه به نخلستان ها می روند، توسط مردم محلی و شکارچیان کشته یا اسیر شده و به دیگر کشورها فروخته می شوند. تصا

دفات جاده ای بخصوص در منطقه جیرفت و کهنوج نیز یکی دیگر از عوامل تهدیدکننده خرس سیاه است.




بنا بر اطلاعات منتشر شده، از میان ۸ گونه خرس دنیا ۲ گونه در ایران زندگی می کنند؛ خرس قهوه ای که در امتداد رشته کوه های زاگرس و البرز زندگی می کند و خرس سیاه آسیایی که در جنوب شرقی کشور در محدوده استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان پراکنده است. خرس سیاه در گویش محلی بلوچی “ممmem ” و در گویش محلی مردم بشاگرد هرمزگان “هرس”نامیده می شود. طول سر و تنه ۱۲۰ تا ۱۸۰سانتیمتر، طول دم ۷ تا ۱۰ سانتیمتر، ارتفاع ۹۰ سانتیمتر و وزن۵۰ تا۱۷۰کیلو گرم متغیر است.

رنگ بدن خرس به جز اطراف پوزه که روشن تر است، مشکی است. یکی از ویژگی های خاص خرس سیاه آسیایی وجود یک طوق بزرگ سفید در زیر گردن است. این طوق به شکل هفت کمانی زیر گردن قرار گرفته و به دو طرف شانه ها کشیده شده است. گوش ها بزرگ و لوله ای شکل بوده که انتهای گردی دارند و در دو پهلوی سر قرار می گیرند. دست و پا کوتاه است این حیوان چشم های کوچکی داشته و حس بینایی و شنوایی ضعیف ولی حس بویایی بسیار قوی و حساسی دارد.